Οι αρνητές της πανδημίας τρομάζουν το Μαξίμου

Στην αρχή της δεκαετούς οικονομικής κρίσης, οι αρνητές των μνημονίων, ένα μείγμα ψεκασμένων, απελπισμένων και αγανακτισμένων, ενίσχυσε τα δύο άκρα της πολιτικής ζωής, βρίσκοντας ακόμα και κοινοβουλευτική έκφραση. Το αντιμνημονιακό μέτωπο απείλησε την πολιτική σταθερότητα και την κοινωνική συνοχή αλλά στο τέλος σαρώθηκε από τις εξελίξεις. Το αντισυστημικό κίνημα, αντιθέτως, ανακάλυψε νέο δίαυλο για τη διοχέτευση των τοξικών του ψευδαισθήσεων· τα περιοριστικά μέτρα για την αναχαίτιση της COVID-19. Οι συνωμοσιολογικές θεωρίες θα είχαν μικρή σημασία χωρίς την πολλαπλασιαστική δύναμη των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, τα οποία διευκολύνουν τη διάδοση των προτροπών για μαζική απείθεια στη χρήση μάσκας και στους εμβολιασμούς.

Η μετάλλαξη

Η κυβέρνηση δεν παραγνωρίζει τον κίνδυνο από τέτοιες περιθωριακές εκρήξεις, ιδίως όσοι έζησαν από υπουργικούς θώκους προηγούμενων κυβερνήσεων την ταχύτατη μετάλλαξη των πλατειών των Αγανακτισμένων σε δυναμικούς κομματικούς φορείς, οι οποίοι θρυμμάτισαν το παραδοσιακό πολιτικό σύστημα. Ενας από αυτούς, ο Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, ο οποίος βρίσκεται σε αυτή τη νέα κρίση ξανά επικεφαλής του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη, αξιοποιεί σε αυτή τη φάση όλα τα νομικά όπλα που έχει στη διάθεσή του. Την Παρασκευή, η Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος έστειλε στον εισαγγελέα 21 περιπτώσεις αναρτήσεων σε social media και σε ιστολόγια, τα οποία διακινούσαν θεωρίες συνωμοσίας σχετικά με την πανδημία ή παρότρυναν σε μη χρήση μάσκας στα σχολεία και στα μέσα μαζικής μεταφοράς. Στον εισαγγελέα, προειδοποιούν από το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, θα καταλήγουν πρόσωπα ή ομάδες που διακινούν θεωρίες συνωμοσίας για την COVID-19 θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία και όχι όσοι απλώς δεν πιστεύουν ότι υπάρχει κορωνοϊός.

Στα μέτρα τους

Η απειλή ποινικών κυρώσεων ίσως να μην είναι αρκετή. Το προφίλ των ατόμων που παραπέμφθηκαν στη Δικαιοσύνη αποκαλύπτει το, αθέατο σε άλλες συγκυρίες αλλά απολύτως καθυστερημένο, υπόστρωμα της ελληνικής κοινωνίας. Ακροδεξιοί, θρησκόληπτοι και αντισυστημικοί. Δηλαδή άτομα που έχουν θέσει έτσι κι αλλιώς τον εαυτό τους έξω από τα όρια του νόμου – του ανθρώπινου τουλάχιστον· και τον θεϊκό, άλλωστε, τον έχουν κόψει και ράψει στα μέτρα τους.

Προς το παρόν δεν δρουν ως οχήματα αναβίωσης, πολιτικών μορφωμάτων, όπως η Χρυσή Αυγή, η οποία είχε συνδυάσει τη δράση της με τα φαινόμενα ανομίας στο κέντρο των πόλεων και τον φόβο από το Μεταναστευτικό. Το σχήμα αυτό, όπως και οι Ανεξάρτητοι Ελληνες, δοκιμάστηκαν και απέτυχαν να αποκτήσουν ρίζες στην ελληνική κοινωνία.

Εκρηκτικό μείγμα

Αν όμως σε αυτή τη μάζα που αντιδρά στον κορωνοϊό, επικαλούμενη κάθε είδους θεωρία συνωμοσίας, προστεθεί και η ατομική ή οικογενειακή ανέχεια, εξαιτίας της ύφεσης και της απώλειας θέσεων εργασίας, το μείγμα μπορεί να γίνει εκρηκτικό. Και με τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο κόκκινο, σε μια παρατεταμένη, πολύμηνη κρίση, τέτοια που δεν έχει ζήσει ξανά ο τόπος, δεν αποκλείεται να αναγεννηθεί το κίνημα των «Αγανακτισμένων».

Αυτός ο χώρος δεν έχει προς το παρόν ούτε πολιτική έκφραση ούτε ηγέτες. Οι κινήσεις που επιχειρούνται από παροπλισμένους στρατιωτικούς, όπως ο Φραγκούλης Φράγκος, δεν έχουν αντίκρισμα. Στερούνται επίσης της εύνοιας των πιο συντηρητικών τμημάτων της Νέας Δημοκρατίας. Εχουν όμως τη στήριξη συγκεκριμένου κομματιού της Εκκλησίας, που εσχάτως επιστρατεύει και ιερές προφητείες στον πόλεμο κατά της μάσκας και του περιορισμού των συναθροίσεων, που πλήττει και το εκκλησίασμα. Και αναφορά σε μια διεθνή αντίδραση κατά των μέτρων που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις για τον κορωνοϊό.

Το λάθος μήνυμα

Το ερώτημα είναι αν ταυτόχρονα με την αύξηση των κρουσμάτων της COVID-19 τους προσεχείς μήνες – οι προβλέψεις των ειδικών δεν είναι αισιόδοξες – αυξηθεί και η παράνοια γύρω από την πανδημία.

Στην έναρξη της COVID-19, η έγκαιρη απόφαση για επιβολή καραντίνας ενίσχυσε την αξιοπιστία της κυβέρνησης. Η πλειονότητα της κοινής γνώμης, όπως έδειχναν οι δημοσκοπήσεις, συντάχθηκε με την άποψη του Κυριάκου Μητσοτάκη ότι η υγεία προηγείται της οικονομίας. Το λάθος που έκανε η κυβέρνηση είναι πως βιάστηκε να μεταδώσει στον κόσμο το μήνυμα ότι το δύσκολο κύμα της πανδημίας πέρασε, ότι η Ελλάδα περίπου ξεμπέρδεψε με τον κορωνοϊό. Ο κορωνοϊός όμως είναι εδώ, η κυβέρνηση παραπέμπει στους ειδικούς, αλλά δεν είναι δουλειά των επιδημιολόγων να μετατρέψουν τις αβεβαιότητες της πανδημίας σε συγκροτημένη πολιτική.

Ο φοβος απειλεί

Η κοινωνία δεν ήταν προετοιμασμένη για τέτοια αύξηση και διασπορά των κρουσμάτων. Ο φόβος απειλεί να διαβρώσει την εμπιστοσύνη στην κυβέρνηση, η οποία πέρασε από τα στιβαρά διαγγέλματα του Πρωθυπουργού σε υπουργικές αποφάσεις που μοιάζουν σαν να βγαίνουν από τα συρτάρια ανάλογα με το πόσο ισχυρή είναι η κοινωνική πίεση, χωρίς να υπηρετούν συγκεκριμένη στρατηγική. Χαρακτηριστική ήταν η αναποφασιστικότητα της Νίκης Κεραμέως σχετικά με το ποιοι μαθητές και σε ποιες τάξεις θα φορούν υποχρεωτικά μάσκα και αν θα δίνονται δωρεάν οι μάσκες στα σχολεία. Η τελικά απόφαση της κυβέρνησης έχει συμβολική αξία. Και η σπουδή του Βασίλη Κικίλια να προαναγγείλει την προμήθεια του εμβολίου που παρασκευάζεται στην Οξφόρδη για να περάσει υποδορίως το μήνυμα «κάντε υπομονή, στις αρχές του 2021 θα έχουμε το εμβόλιο», όταν ακόμη δεν έχει ολοκληρωθεί η τρίτη και τελική φάση των ερευνών, που θα διασφαλίζει ότι το εμβόλιο θα είναι αποτελεσματικό και ασφαλές.

Παγκόσμιο πρόβλημα

Οι τηλεδιασκέψεις του Πρωθυπουργού με τους αρμόδιους υπουργούς και τους ειδικούς δεν έχουν τον αντίκτυπο των διαγγελμάτων. Στο Μέγαρο Μαξίμου αντιλαμβάνονται το πρόβλημα αλλά εκτιμούν ότι οι πολίτες κατανοούν ότι η COVID-19 συνιστά ένα παγκόσμιο πρόβλημα, χωρίς εύκολες λύσεις. Επίσης, ότι με τη διαχείριση των κρατικών πόρων που έχει κάνει το οικονομικό επιτελείο και με τα κοινοτικά κονδύλια για τη στήριξη της απασχόλησης που θα διατεθούν ως το τέλος του έτους θα καταφέρουν να αμβλύνουν τις κοινωνικές αντιδράσεις.

Την Παρασκευή, στην τακτική σύσκεψη για τον κορωνοϊό, ο κ. Μητσοτάκης αναφέρθηκε σε όλα τα παραπάνω ζητήματα. Διεμήνυσε ότι το εμβόλιο θα δοθεί δωρεάν σε όλους τους πολίτες όταν θα το έχει στη διάθεσή της η κυβέρνηση.

Κάλεσε όλον τον πολιτικό κόσμο να λάβει «επίσημα και υπεύθυνα» θέση για την επαναλειτουργία των σχολείων και για τα μέτρα που αποσκοπούν στην προφύλαξη του κοινού. «Αυτό το οποίο δεν χρειαζόμαστε σήμερα είναι μια κυνική, αφοριστική, καταστροφολογική κριτική (…) η οποία πολλές φορές τροφοδοτεί θεωρίες και σενάρια καταστροφολογίας, τα οποία πρέπει να αποκρούσουμε όλοι με ευθύνη και με τον πιο απόλυτο τρόπο» δήλωσε.

Πρώτο πεδίο μάχης τα σχολεία

Τα σχολεία, όπως φαίνεται, θα είναι το πρώτο πεδίο μάχης, καθώς υπέρμαχοι στον αγώνα κατά της μάσκας είναι γονείς, οι οποίοι θα έρθουν σε αντιπαράθεση με τους άλλους γονείς. Τα σχολεία θα είναι το βαρόμετρο και για την αποδοχή της κυβερνητικής πολιτικής στη νέα φάση της πανδημίας, μετά την επιστροφή των αδειούχων του Αυγούστου στα αστικά κέντρα και την αύξηση των κρουσμάτων.

Μέτρα ανακούφισης €3-4 δισ. από τη ΔΕΘ

Ο κορωνοϊός έπληξε και τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης, η οποία ματαιώθηκε, ο κ. Μητσοτάκης όμως θα επισκεφθεί τη συμπρωτεύουσα προσαρμόζοντας την παρουσία του στα δεδομένα της πανδημίας. Στην ομιλία του θα παρίστανται περί τα 50 άτομα (συνήθως στο ακροατήριο βρίσκονταν περίπου 800), τοπικοί παράγοντες και 2-3 υπουργοί. Ο Πρωθυπουργός δεν έχει προσδιορίσει ακόμη τους άξονες της ομιλίας του, έχει αποφασίσει όμως, όπως μεταδίδουν συνεργάτες του, ότι θα αφαιρέσει το οραματικό στοιχείο και θα επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα, πρακτικά και άμεσα εφαρμόσιμα μέτρα ανακούφισης των πολιτών είτε μέσω φοροαπαλλαγών είτε με μέτρα στήριξης όσων έχουν πληγεί από την πανδημία. Οι κεντρικοί στόχοι της πολιτικής του θα είναι δύο, η στήριξη της μεσαίας τάξης και της εργασίας, ιδίως των πιο λαϊκών και αδύναμων στρωμάτων που ενδέχεται να μείνουν χωρίς εισόδημα εξαιτίας της νέας κρίσης.

Η χρηματοδότηση
Επί του παρόντος, δεν έχει προσδιοριστεί το ύψος της χρηματοδότησης των μέτρων που θα εξαγγείλει ο Πρωθυπουργός από τη Θεσσαλονίκη, ωστόσο σύμφωνα πληροφορίες από το οικονομικό επιτελείο ενδέχεται να κυμανθεί μεταξύ 3 και 4 δισεκατομμυρίων ευρώ. Κατά τις ίδιες πηγές, τα μέτρα που επεξεργάζονται οι αρμόδιοι υπουργοί είναι δύο κατηγοριών:
Τα άμεσα, που αφορούν την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας και τα οποία είναι δύσκολο να προσδιοριστούν όσο δεν είναι ορατό το τέλος της κρίσης, και τα μακροπρόθεσμα, τα οποία αφορούν την περίοδο μετά την κρίση και την επάνοδο της χώρας σε αναπτυξιακούς ρυθμούς. Ορισμένα από αυτά τα «after COVID» μέτρα, όπως τα ονομάζουν στην κυβέρνηση, θα αρχίσουν να εφαρμόζονται σταδιακά από τους επόμενους μήνες, καθώς θα οριστικοποιείται το κυβερνητικό σχέδιο για την αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Λεπτή ισορροπία
Η ισορροπία που θα απαιτηθεί να κρατήσει ο Πρωθυπουργός είναι λεπτή και απαιτητική. Από τη μια πλευρά θα πρέπει να είναι αυστηρός και πειστικός για την ανάγκη εφαρμογής των μέτρων, από την άλλη πλευρά όμως θα χρειαστεί να δείξει ότι αντιλαμβάνεται τις δυσκολίες των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων να αντεπεξέλθουν στην κρίση. Οσο εύκολο ήταν αυτό στην πρώτη φάση της κρίσης με τα οριζόντια μέτρα στήριξης εργοδοτών και εργαζομένων τόσο δύσκολο είναι στις νέες περιστάσεις, καθώς δεν πλήττονται το ίδιο όλοι οι κλάδοι και όλοι οι εργαζόμενοι.
Αλλοι αύξησαν τα κέρδη τους στη διάρκεια των προηγούμενων μηνών και άλλοι έχουν φθάσει στο όριο της χρεοκοπίας. Το μήνυμα του κ. Μητσοτάκη θα πρέπει να είναι ταυτόχρονα σύνθετο και στοχευμένο σε αυτούς που χρειάζονται πραγματικά τη στήριξη του κράτους. Επίσης, γνωρίζοντας ότι οι επόμενοι τέσσερις μήνες θα είναι δύσκολοι, ο Πρωθυπουργός θα θελήσει να δώσει και έναν τόνο αισιοδοξίας στην ομιλία του, ότι η πανδημία δεν θα διαρκέσει για πάντα, ότι από τις αρχές του επόμενου έτους το εμβόλιο θα διατεθεί σε όλους και από τον Μάρτιο, όπως εκτιμούν στην κυβέρνηση, θα υπάρξει ομαλοποίηση της οικονομικής ζωής.
Αυτό είναι σημαντικό όχι μόνο για να μην επικρατήσει ο φόβος της ασθένειας στους πολίτες αλλά και για να μπορέσουν οι επιχειρηματίες και οι επενδυτές να προγραμματίσουν τα επόμενα βήματά τους, χωρίς να αυτοπεριορίζονται από τις αβεβαιότητες της πανδημίας.
Ολα τα παραπάνω θα πρέπει να ενταχθούν σε μια πολύ μικρότερη, από την παραδοσιακή δίωρη, ομιλία ενώ οι συνεργάτες του Πρωθυπουργού αξιοποιώντας τις νέες τεχνολογίες ετοιμάζουν και κάτι πιο διαδραστικό, ώστε να συνομιλήσει ο κ. Μητσοτάκης και με πολίτες και εκπροσώπους φορέων, με τους οποίους δεν θα είχε τη δυνατότητα να έρθει σε επαφή σε ένα κλασικό πρόγραμμα της ΔΕΘ.