Οδοιπορικό στα μονοπάτια του Νέστου

Ενα στενό μονοπάτι, λαξεμένο στους βράχους, πλάι στις όχθες του Νέστου, οδηγεί λίγο πιο ψηλά στην πλαγιά, κοντά στις γραμμές του τρένου. Ηταν το μονοπάτι του μόχθου για τους εργάτες που κατασκεύαζαν τη σιδηροδρομική γραμμή, γύρω στα 1895, σε αυτή την παραδείσια γωνιά της Θράκης. Στα χρόνια που ακολούθησαν, το πετρόχτιστο πέρασμα, που ξεκινά από τα στενά του Νέστου, κοντά στο χωριό Γαλάνη, εγκαταλείφθηκε και η βλάστηση επικράτησε. Μόνο λίγοι… επίμονοι ορειβάτες κατάφερναν να βρουν και να ακολουθήσουν τα πέτρινα ίχνη που δεν είχε καταφέρει να καλύψει η φύση, τα οποία οδηγούν στην «καρδιά» ενός πλούσιου παραποτάμιου δάσους με μοναδικούς γεωλογικούς σχηματισμούς.

Τελευταία, όμως, η εικόνα άλλαξε. Το δύσβατο καλντερίμι έγινε προσβάσιμο και ελκυστικό στους κοινούς θνητούς και όχι μόνο στους έμπειρους περιπατητές. Συντηρήθηκε, καθαρίστηκε και σηματοδοτήθηκε. Το πεζοπορικό μονοπάτι Νέστος – Ροδόπη (Nestos – Rodopi Trail) αποτελεί ένα από τα δύο σκέλη των πεζοπορικών διαδρομών στην περιοχή και διατρέχει περίπου 70 χιλιόμετρα εντός ενός βιότοπου που συγκαταλέγεται στους πέντε σημαντικότερους της Ευρώπης. Και ήταν η Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού (ΕΛΛΕΤ) που ανέλαβε την πρωτοβουλία – σε συνεργασία με τοπικούς φορείς – να δώσει νέα ζωή στο συγκεκριμένο μονοπάτι, όπως και σε πολλές άλλες διαδρομές φυσικού κάλλους και ιστορικής σημασίας, με το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» και τη δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Μάλιστα, το περασμένο Σάββατο ο αντιπρόεδρος της Πανευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πεζοπόρων (European Ramblers Association – ERA) κ. Αρμάν Ντικορνέ παρέδωσε στον δήμαρχο Ξάνθης κ. Χαράλαμπο Δημαρχόπουλο τη διεθνή πιστοποίηση «Leading Quality Trails – Best of Europe» (Κορυφαίο Ποιοτικό Μονοπάτι – Το Καλύτερο της Ευρώπης) για το Nestos – Rodopi Trail.

Εξι διαδρομές σε μία ημέρα

Το συγκεκριμένο μονοπάτι χωρίζεται σε έξι διαδρομές, οι οποίες μπορούν να καλυφθούν από έναν πεζοπόρο σε μία ημέρα. Ομως τα «Μονοπάτια Πολιτισμού» στη Θράκη έχουν ένα ακόμη σκέλος, το οποίο αποτελείται από τέσσερις διαδρομές συνολικού μήκους 33 χλμ. (Δασικό Χωριό Ερυμάνθου – Χαϊντού, Ιωνικό – Κάστρο Καλύβας, κυκλική διαδρομή της Κοττάνης και μία ποδηλατική διαδρομή Δέλτα Νέστου – Κεραμωτή). Τα έργα συντήρησης και σήμανσης υλοποιούνται σε συνεργασία με τους τοπικούς δήμους.

«Το πρόγραμμα ξεκίνησε την εποχή της κρίσης, σε μια προσπάθεια να δώσουμε νέα ζωή και νέες δουλειές στην επαρχία. Στις περιοχές της χώρας όπου το πρόγραμμα εφαρμόζεται τα αποτελέσματα είναι εντυπωσιακά. Για κάθε ευρώ της επένδυσης το όφελος για την τοπική κοινωνία είναι πολλαπλάσιο» αναφέρει η πρόεδρος της ΕΛΛΕΤ κυρία Λυδία Καρρά, η οποία εμπνεύστηκε τα «Μονοπάτια Πολιτισμού». Και προσθέτει: «Για το Nestos – Rodopi Trail πετύχαμε την πιστοποίηση της Πανευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Πεζοπόρων. Με 15 μόνο διαδρομές με αυτή την πιστοποίηση σε όλη την Ευρώπη, η πανευρωπαϊκή προβολή είναι εξασφαλισμένη και η επισκεψιμότητα σε εποχή εκτός τουριστικής αιχμής εντυπωσιακή».

Στη λίστα των 15 πιστοποιημένων μονοπατιών της ERA βρίσκονται τέσσερα ελληνικά, τα οποία μπήκαν πλέον στον χάρτη του πεζοπορικού τουρισμού. Πρόκειται για τις διαδρομές της Αρκαδίας και της Θράκης (ανήκουν στο πρόγραμμα της ΕΛΛΕΤ) καθώς και για τις Andros Roots και Ursa Trail (διασχίζει τον βιότοπο της καφέ αρκούδας στην Ηπειρο).

Η πιστοποίηση της ERA θεωρείται πολύ σημαντική και αποτελεί διεθνώς ένα σημαντικό εργαλείο βιώσιμης ανάπτυξης για τον τουριστικό τομέα, ειδικά για την Ελλάδα, η οποία στοχεύει πλέον σε έναν τουρισμό που δεν εστιάζει μόνο στα νησιά τους θερινούς μήνες, αλλά και στην ηπειρωτική χώρα κατά τις τέσσερις εποχές του χρόνου. Είναι χαρακτηριστικό ότι μόνο στη Γερμανία πεζοπορούν ετησίως περί τα 40 εκατομμύρια άτομα (Γερμανοί και τουρίστες). Οσον αφορά τους πεζοπόρους μεγάλων αποστάσεων, ολοένα και πληθαίνουν. Ερευνες στη Γαλλία και στη Γερμανία δείχνουν ότι ξοδεύουν ημερησίως περί τα 50 με 60 ευρώ για διαμονή, φαγητό, μεταφορά κ.λπ.

Ηδη στα πεζοπορικά μονοπάτια του Μαινάλου (μια ορεινή πεζοπορική διαδρομή 75 χλμ., που διατρέχει το φαράγγι του Λούσιου ποταμού, το Δυτικό Μαίναλο, την κοιλάδα του ποταμού Μυλάοντα και τα γορτυνιακά βουνά), στα τρία χρόνια που έχουν την πιστοποίηση, ο αριθμός των επισκεπτών έχει αυξηθεί σημαντικά. Οι αφίξεις αλλοδαπών σε ξενοδοχειακά καταλύματα της περιοχής για το 2017 ανήλθαν σε 2.247 ενώ το 2016 ήταν 1.305, δηλαδή αύξηση 72%. Στα συγκεκριμένα στοιχεία δεν υπολογίζονται οι διανυκτερεύσεις σε μη κύρια τουριστικά καταλύματα (ενοικιαζόμενα δωμάτια/διαμερίσματα) καθώς και σε σπίτια που ενοικιάζονται μέσω Αirbnb.

Στα μονοπάτια του πολιτισμού

Το πρόγραμμα «Μονοπάτια Πολιτισμού» υλοποιείται από την ΕΛΛΕΤ σε συνεργασία με τον δήμο της κάθε περιοχής και με τη συμμετοχή των τοπικών σχολείων, πολιτιστικών φορέων και πολιτών και αποτελεί ένα εξαιρετικό παράδειγμα ενσωμάτωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού τοπίου. Οι προσπάθειες εστιάζουν σε μονοπάτια που διαμορφώθηκαν μέσα στους αιώνες, ένωναν πόλεις και χωριά, μεταφέροντας πλούτο και πολιτισμό, αλλά με την πάροδο του χρόνου εγκαταλείφθηκαν, καλύφθηκαν από βλάστηση ή ασφαλτοστρώθηκαν ως εύκολη λύση για τη δημιουργία οδικών δικτύων.

Ηδη έχουν υλοποιηθεί τα έργα σε αρκετές διαδρομές (Αρκαδία, Ξάνθη, Επίδαυρο, Μαραθώνα, Πάτμο, Σίκινο, Αίγινα, Ορεινή Κορινθία – Ψάρι), εντός του καλοκαιριού ολοκληρώνεται το πρόγραμμα στις Μικρές Κυκλάδες (Κάτω Κουφονήσι, Πάνω Κουφονήσι, Ηρακλειά και Δονούσα), ενώ προχωρούν τα πρότζεκτ στη Σαμοθράκη και στα Λευκά Ορη της Κρήτης, σε συνεργασία με το Ιδρυμα Κωνσταντίνος Μητσοτάκης.

Δεν είναι τυχαίο ότι τα «Μονοπάτια Πολιτισμού» περιλαμβάνονται στα εφετινά Ευρωπαϊκά Βραβεία για την Πολιτιστική Κληρονομιά, τα οποία ανακοινώθηκαν πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τη Europa Nostra (ευρωπαϊκό δίκτυο για την πολιτιστική κληρονομιά), καθώς αναγνωρίστηκαν για τα εντυπωσιακά τους επιτεύγματα στην αποκατάσταση, έρευνα, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση.