Ο τουρισμός στις ράγεςτου σιδηροδρόμου

Μια σπάνια κληρονομιά σε ράγες περιμένει να ξαναζωντανέψει. Το «ξύπνημα» ιστορικών σιδηροδρομικών γραμμών που διατρέχουν κοιλάδες και φαράγγια στην καρδιά της ελληνικής φύσης δεν είναι ιδέα σημερινή. Η απαξίωση όμως του σιδηροδρομικού δικτύου κατά τη δεκαετία της οικονομικής κρίσης, η έλλειψη πόρων αλλά και σχεδιασμού για ένα ολοκληρωμένο τουριστικό προϊόν έριξαν σε νάρκη το μεγαλύτερο μέρος του ιστορικού δικτύου της χώρας. Το φιλί της ζωής στις γραμμές που αφηγούνται την ελληνική ιστορία από την εποχή του Χαρίλαου Τρικούπη θα δώσει ο Οργανισμός Σιδηροδρόμων Ελλάδος (ΟΣΕ) με τον καθορισμό των γραμμών που θα αξιοποιήσει ως τουριστικές.

Μεταξύ αυτών, θα περιλαμβάνεται – με τις απαραίτητες παρεμβάσεις αναβάθμισης – το τρενάκι του Νέστου που σταμάτησε να διαπερνά τα μαγευτικά στενά του ποταμού περί το 2008. Υπενθυμίζεται ότι τα τουριστικά δρομολόγια, που φέρνουν επιβάτες αλλά και κέρδη, εξαιρούνται από τις ευρωπαϊκές οδηγίες και μπορούν να διεξάγονται από τον διαχειριστή υποδομής.

Αυτή τη στιγμή, εκατοντάδες τουριστικά τρένα ταξιδεύουν σε όλη την Ευρώπη αναβιώνοντας προς τέρψιν των οπαδών του σιδηροδρομικού τουρισμού μεσαιωνικά κάστρα, γέφυρες που κόβουν την ανάσα, γραφικά τοπία. Τα ολοκληρωμένα πακέτα συνδυάζονται με μίνι κρουαζιέρες, βραδιές γευσιγνωσίας, επισκέψεις σε παραδοσιακούς οικισμούς και αξιοθέατα. Στη χώρα μας, το μυθικό τρενάκι του Πηλίου, ο οδοντωτός των Καλαβρύτων και η διαδρομή Κατάκολο – Ολυμπία δείχνουν τη δυναμική που μπορεί να αναπτύξει το τουριστικό τρένο.

Διαγωνισμός στα σκαριά για Κατάκολο – Ολυμπία

Αυτή η τελευταία διαδρομή, από το γραφικό επίνειο του Πύργου προς την Αρχαία Ολυμπία, αναμένεται να μαγνητίσει τους επενδυτές χάρη στο διεθνές ενδιαφέρον που συγκεντρώνει. Η απήχηση της διαδρομής στους επιβάτες της κρουαζιέρας, που προ κορωνοϊού πλημμύριζαν το Κατάκολο, ανεβάζει και το… θερμόμετρο του ανταγωνισμού. Ο ΟΣΕ είναι έτοιμος να δηλώσει τη διαδρομή μεταξύ των τουριστικών γραμμών που θέλει να «τρέξει», ενώ ήδη στη γραμμή δραστηριοποιείται η υπό ιταλική ομπρέλα ΤΡΑΙΝΟΣΕ.

Επί του παρόντος, προετοιμάζεται η προκήρυξη διαγωνισμού, κόστους 3 εκατ. ευρώ, για την αναβάθμιση της γραμμής, που είναι ιστορικά η πρώτη περιφερειακή γραμμή της χώρας. Ο διαγωνισμός μπορεί να βγει στον αέρα τον ερχόμενο Σεπτέμβριο, με στόχο το έργο να ολοκληρωθεί εν όψει της επόμενης σεζόν, προσφέροντας μια νέα εμπειρία στην επανεκκίνηση – όπως όλα δείχνουν – του ελληνικού τουρισμού ύστερα από ένα εξαιρετικά δυσμενές καλοκαίρι.

Αναβάθμιση στη γραμμή
Κόρινθος – Ναύπλιο

Αντίστοιχα σχέδια υπάρχουν για όλη την Πελοπόννησο. Με πρώτη στάση το Ναύπλιο, έναν ιδανικό προορισμό για κάθε εποχή του χρόνου, το μοναδικό μετρικό δίκτυο (μετρικό ονομάζεται το – σχετικά σπάνιο παγκοσμίως – σιδηροδρομικό δίκτυο, όπου η απόσταση ανάμεσα στις ράγες είναι ένα μέτρο, εξ ου και το όνομά του) της Πελοποννήσου ετοιμάζεται να αποκτήσει και πάλι ζωή. Πρόκειται για το μεγαλύτερο μετρικό δίκτυο στην Ευρώπη, γεγονός που από μόνο του μπορεί να το εκτοξεύσει στις προτιμήσεις των τουριστών, που θα έχουν δυνατότητα πρόσβασης σε αρχαιολογικούς προορισμούς διεθνούς εμβέλειας, όπως η Αρχαία Ολυμπία και οι Μυκήνες.

Η αναβάθμιση της σιδηροδρομικής γραμμής Κόρινθος – Ναύπλιο θα ξεκινήσει άμεσα χάρη στον κουμπαρά της Περιφέρειας Πελοποννήσου, που μέσω της αναθεώρησης του ΕΣΠΑ εξασφάλισε 15 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση του έργου. Οι μελέτες ολοκληρώνονται από τον ΟΣΕ εντός του Αυγούστου και αναμένεται η πρόσκληση της Περιφέρειας προκειμένου να προκηρυχθεί ο διαγωνισμός.

«Το τρένο θα σφυρίξει ξανά στο Ναύπλιο στα μέσα του 2021» λέει στο «Βήμα» ο περιφερειάρχης Πελοποννήσου Παναγιώτης Νίκας. «Η αναβίωση του σιδηροδρόμου στην Πελοπόννησο είναι για εμένα πρώτος στρατηγικός στόχος. Σε αυτό το πλαίσιο, πρόθεση της Περιφέρειας είναι να συμβάλει οικονομικά και στην ενεργοποίηση της μετρικής γραμμής από το Αργος ως την Καλαμάτα. Εχουμε συνείδηση ότι οι βιομηχανικές μας περιοχές δεν μπορούν να αναπτυχθούν δίχως τον σιδηρόδρομο» επισημαίνει.

Αυτοψίες για
τη βλάστηση

Η γραμμή Κόρινθος – Καλαμάτα «αφηγείται» όλο το ελληνικό παράδοξο. Παραδόθηκε το 2008 αναβαθμισμένη, ένα έργο που στοίχισε 100 εκατ. ευρώ κοινοτικών πόρων, λειτούργησε έναν μόλις χρόνο και… αδρανοποιήθηκε, όπως συνολικά 1.000 χλμ. σιδηροδρομικού δικτύου της χώρας. Ως αποτέλεσμα η βλάστηση στις γραμμές έχει γίνει απροσπέλαστη, υπάρχουν καθιζήσεις, ενώ σταθμοί έχουν λεηλατηθεί.

Αυτή την περίοδο ξεκίνησαν από τον ΟΣΕ αυτοψίες κατά μήκος της γραμμής, προκειμένου να προχωρήσει στον απαραίτητο καθαρισμό της. Σε πρώτη φάση εξετάζεται η δυνατότητα να γίνει ανά τμήματα επανενεργοποίηση του δικτύου, όπου υπάρχει τουριστικό ή βιομηχανικό ενδιαφέρον. Αυτό γιατί η γραμμή είναι χαραγμένη σε δυσπρόσιτα σημεία και διαθέτει τέτοιες καμπύλες που δεν θα επιτρέψουν στο τρένο να γίνει εμπορικά ανταγωνιστικό.

Εν τω μεταξύ, μια νέα σελίδα γυρίζει για την ανενεργή γραμμή από την Κόρινθο ως το Δερβένι, μήκους 60 χλμ. Οπως περιγράφει ο κ. Νίκας, ο χώρος που καταλαμβάνει η γραμμή, συνολικής έκτασης περίπου 800 στρ., θα μετατραπεί σε ένα μεγάλο περιβαλλοντικό-οικολογικό-πολιτιστικό πάρκο, που θα αναβαθμίσει περιβαλλοντικά όλη την περιοχή. Στα μέσα Ιουλίου υπεγράφη στην Τρίπολη το χρησιδάνειο με το οποίο παραχωρήθηκε από τη ΓΑΙΑΟΣΕ στην Περιφέρεια.

Πρόταση εντός Σεπτεμβρίου για τις τουριστικές γραμμές

«Είμαστε έτοιμοι εντός Σεπτεμβρίου να ορίσουμε τις τουριστικές γραμμές που θέλει να αξιοποιήσει ο ΟΣΕ, εντάσσοντας στην πρότασή μας νέες διαδρομές που έχουν μείνει χρόνια αδρανείς. Για να προχωρήσουμε σε τουριστικά δρομολόγια, τα οποία πιστεύουμε ότι θα βελτιώσουν τα έσοδα του Οργανισμού, απαιτείται υπουργική απόφαση που θα περιγράφει επακριβώς τα τουριστικά δρομολόγια» επισηµαίνει, µιλώντας στο «Βήµα»,
ο αναπληρωτής διευθύνων σύµβουλος του ΟΣΕ Αθανάσιος Κοτταράς (φωτογραφία).

Οι εναλλακτικες για τη διαδρομή Πάτρα – Πύργος

Στα πρότυπα του τμήματος Κόρινθος – Ναύπλιο, προετοιμάζεται λύση αναβίωσης και για το σιδηροδρομικό δίκτυο από την Πάτρα ως τον Πύργο. Στόχος είναι η όσο το δυνατόν άμεση δρομολόγηση τρένου, μία δεκαετία μετά το τελευταίο δρομολόγιο. Πρώτο απαραίτητο βήμα είναι βεβαίως ο καθαρισμός και ο έλεγχος της υποδομής, ώστε να καθοριστεί το κόστος της αναβάθμισης. Εντός του μήνα πρόκειται να παρουσιαστούν στο υπουργείο Υποδομών και Μεταφορών οι εναλλακτικές για την επαναλειτουργία της γραμμής.
Από τη μια μεριά, υπάρχει μελέτη της ΕΡΓΟΣΕ για νέα χάραξη της γραμμής, λύση που φυσικά απαιτεί απαλλοτριώσεις και χρόνο, προκειμένου να κάνει και πάλι την εμφάνισή του το τρένο στη Δυτική Ελλάδα. Σήμερα υπάρχουν μεν εγκεκριμένα 16 εκατ. από Προγράμματα Δημοσίων Επενδύσεων και Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα για αυτή τη λύση, εκτιμάται όμως ότι το κόστος νέας γραμμής θα είναι πολύ υψηλότερο. Εναλλακτικά, θα μπορούσε να αξιοποιηθεί, μετά τις απαραίτητες παρεμβάσεις, η υφιστάμενη γραμμή με τη λειτουργία της ως προαστιακής.