Ο Στιβ Μακ Κουίν και ένας ονειρικός πολύχρωμος κόσμος

Κατά έναν περίεργο τρόπο, αν και τελικά ίσως όχι και τόσο περίεργο, παρά την «εικαστική» ομορφιά τους, το… ανύπαρκτο βάρος και τη σύντομη ζωή τους, τα λεπιδόπτερα (μεταξύ των οποίων οι πεταλούδες) είναι μια «τάξη» εντόμων που έχει συνδυαστεί πολύ με το θρίλερ και σε αρκετές περιπτώσεις με το μεταφυσικό θρίλερ.

Ας μην πάμε μακριά. Στη «Σιωπή των αμνών» (The Silence of the Lambs, 1991), ο δολοφόνος κατ’ εξακολούθηση Μπάφαλο Μπιλ (Τεντ Λιβάιν), τον οποίο καταδιώκει η πράκτορας του FBI Κλαρίς Στάρλινγκ (Τζόντι Φόστερ), έχει μια αδυναμία στα λεπιδόπτερα με το μοτίβο του ανθρώπινου κρανίου στο σώμα τους, τα οποία τοποθετεί στον λαιμό των θυμάτων του! Δεν είναι καθόλου τυχαίο ότι στην εμβληματική αφίσα της ταινίας βλέπουμε τη βραβευμένη με Οσκαρ Τζόντι Φόστερ με μια νυχτοπεταλούδα Acherontia atropos στο στόμα.

Μία δεκαετία και κάτι αργότερα, ο Ρίτσαρντ Γκιρ θα υποδυθεί τον ψυχικά τραυματισμένο δημοσιογράφο ο οποίος για κάποιον μυστήριο λόγο οδηγείται σε μια μικρή πόλη της Δυτικής Βιρτζίνια προκειμένου να ερευνήσει τον «Χρησμό της πεταλούδας» (The Mothman Prophecies, 2002), δηλαδή μια σειρά από παράξενα συμβάντα, όπως οράματα, και την εμφάνιση απόκοσμων οντοτήτων. Και ύστερα ήταν και το «Φαινόμενο της πεταλούδας» (The Butterfly Effect, 2004), στο οποίο ο Αστον Κούτσερ υφίσταται μπλακ άουτ κατά τη διάρκεια σημαντικών γεγονότων της ζωής του και ενώ μεγαλώνει βρίσκει έναν τρόπο να ανασύρει αυτές τις χαμένες αναμνήσεις και έναν υπερφυσικό τρόπο να αλλάξει τη ζωή του ανατρέχοντας στο ημερολόγιό του. Η πεταλούδα και εδώ παίζει σημαντικό ρόλο. Τρία χρόνια αργότερα, το 2007, ο Γουίλ Σμιθ, στην επίσης μεταφυσικού περιεχομένου ταινία «Ζωντανός θρύλος» (I Αm Legend), θα υποδυθεί τον μοναδικό επιζήσαντα σε ένα μετα-αποκαλυπτικό σκηνικό, ο οποίος «καταδιώκεται» από την αμυδρή ανάμνηση της αγάπης που είχε η κόρη του για τις πεταλούδες, που επίσης θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην κλιμάκωση της ιστορίας.

«Πεταλούδας» και «Αρχοντας»

Ο πιο διάσηµος τίτλος ταινίας µε πεταλούδα είναι βέβαια ο «Πεταλούδας» (Papillon, 1973) το σπουδαίο φιλµ του Φράνκλιν Σάφνερ µε τον Στιβ Μακ Κουίν στον οµώνυµο ρόλο. «Πεταλούδας» είναι το παρατσούκλι του πραγµατικού κατάδικου Ανρί Σαριέρ (στου οποίου τα αποµνηµονεύµατα είναι βασισµένο το σενάριο) και τον αποκαλούσαν έτσι λόγω του τατουάζ σε σχήµα πεταλούδας στο στήθος του. Εδώ φυσικά το έντοµο συµβολίζει την έννοια της ελευθερίας, καθώς σε όλη του την ζωή ο Σαριέρ προσπαθούσε να δραπετεύσει από τις φυλακές ασφαλείας στις οποίες τον έστελναν.

Σε ό,τι αφορά τον κινηµατογράφο, η πεταλούδα είναι ίσως το πιο… ευεπίφορο έντοµο για ροµαντικούς και µελαγχολικούς συµβολισµούς, κάτι που βλέπουµε και στο «Bright Star» (2009), τη βιογραφική ταινία που γύρισε η Τζέιν Κάµπιον για τη σχέση του ποιητή Τζον Κιτς (Μπεν Γουίσο) µε τη Φάνι Μπράουν (Αµπι Κόρνις): όταν ο Κιτς την αφήνει, η Φάνι γεµίζει την κρεβατοκάµαρά της µε πεταλούδες (που συµβολίζουν το εφήµερο της ζωής του Κιτς και της σχέσης τους) και επιδεικνύει τη στοργή της µέσα από ερωτικά γράµµατα.

Σε δύο από τις πιο διάσηµες τριλογίες των τελευταίων χρόνων, αυτές του «Αρχοντα των δαχτυλιδιών» (Lord of the Rings) και του «Χόµπιτ» (και οι έξι ταινίες σε σκηνοθεσία Πίτερ Τζάκσον, όλες βασισµένες σε βιβλία του Τζ. Ρ. Ρ. Τόλκιν), η πεταλούδα του µάγου Γκάνταλφ (Ιαν Μακ Κέλεν) χρησιµεύει ως αγγελιοφόρος και µε τις παρεµβάσεις της φέρνει λύσεις. Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάµε τη συµβολή της πεταλούδας και στο κινούµενο σχέδιο και σε ταινίες όπως η «Αλίκη στη Χώρα των θαυµάτων» (Alice in Wonderland, 1951 & 2010), όπου η µεταµόρφωση µιας τσαντισµένης κάµπιας σε εξίσου… τσαντισµένη πεταλούδα είναι ένα από τα highlights του έργου, ή το θαυµάσιο «Ζουζούνια» (A Βug’s Life, 1998), όπου µια νυχτοπεταλούδα gypsy moth (µε τη φωνή της αξέχαστης Μαντλίν Καν), παίζει σηµαίνοντα ρόλο ως βοηθός του Μάνι του Μάγου.

Αφήσαµε ως επίλογο αυτής της σύντοµης αναδροµής στην παρουσία των λεπιδόπτερων στο σινεµά µε µία από τις πιο όµορφες κινηµατογραφικές σκηνές που έχουν γυριστεί ποτέ µε πεταλούδα: Στο «Ουδέν νεότερον από το δυτικό µέτωπο» (All Quiet οn the Western Front, 1930), τη µνηµειώδη µεταφορά του αντιπολεµικού αριστουργήµατος του Εριχ Μαρία Ρεµάρκ από τον Λιούις Μάιλστοουν, βλέπουµε το χέρι του στρατιώτη Πάουλ Μπάουµερ (Λιούις Εϊρς) να προσπαθεί να αγγίξει µια πεταλούδα σε κάποιο πεδίο µάχης του Α΄ Παγκοσµίου Πολέµου. Μετά από έναν ξαφνικό πυροβολισµό, το χέρι µένει ακίνητο. The Εnd.