Ο ποιητικός κόσμος των Πρεσπών

Οταν το 1997 η Ανδρονίκη Χριστάκη αποφασισμένη να ακολουθήσει τον δύσκολο δρόμο της τέχνης μετακόμισε στην Ελλάδα, αφήνοντας πίσω της το Χρηματιστήριο της Φρανκφούρτης, σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Η καριέρα της άρχισε με παιδικές παραστάσεις («Ομήρου Οδύσσεια – Το παραμύθι των παραμυθιών» στο παιδικό στέκι του Εθνικού Θεάτρου), αργότερα ακολούθησαν η τηλεόραση («Τα παιδιά της Νιόβης», «Ο μάγισσες της Σμύρνης»), ο κινηματογράφος («Αλησμόνητη πατρίδα» του Κώστα Κουτσομύτη) και, κυρίως, το θέατρο. Για πολλά χρόνια η βασική ενασχόληση της Χριστάκη ήταν πάνω στο θεατρικό σανίδι παίζοντας και σκηνοθετώντας. Αρχικά ως βοηθός («Φλαντρώ» της Λυδίας Κονιόρδου), αργότερα δικές της παραστάσεις («LIMBO», «Μήδεια», «Εβραία – Χαφιές»).

Ωστόσο ο συνδυασμός της παιδικής ηλικίας της με τις Πρέσπες δεν σταμάτησε να την απασχολεί γιατί μέχρι τα 13 της, όταν έφυγε από την Ελλάδα για το εξωτερικό, περνούσε εκεί μέρος των διακοπών της. Στο κτήμα του παππού της – αν και κανένας από την οικογένειά της δεν έχει ρίζες από τις Πρέσπες. «Αυτά τα καλοκαίρια σημάδεψαν τη ζωή μου» είπε στο «Βήμα», οπότε όταν κάποιοι από τους κατοίκους της ευρύτερης περιοχής των Πρεσπών και της Φλώρινας έμαθαν ότι η Χριστάκη είναι άνθρωπος της τέχνης τής πρότειναν να φτιάξει «κάτι για τον τόπο τους». Τότε, για πρώτη φορά, μπήκε στη διαδικασία μιας ενδελεχούς έρευνας για τον τόπο στον οποίο πέρασε τόσο ανέμελα ως παιδί. Παρότι το σχέδιο της πρότασης των κατοίκων των Πρεσπών τελικά δεν υλοποιήθηκε, η σκηνοθέτρια δεν έχασε ποτέ το ενδιαφέρον της για μια δουλειά εκεί. Η αφορμή τής δόθηκε μέσω της FIMI Culture, ελληνογερμανικής νεοσύστατης εταιρείας παραγωγής θεατρικών παραστάσεων και οπτικοακουστικού έργου με βάση στη Φρανκφούρτη όπου η ίδια έχει ζήσει.

Ανάδειξη της ιστορίας του τόπου

Η επαφή της FIMI με τον Δήμο Πρεσπών έγινε κατ’ αρχάς για το ανέβασμα μιας θεατρικής παράστασης, της «Μήδειας», που θα σκηνοθετούσε η Χριστάκη. Λόγω της νόσου COVID-19 όμως, η παράσταση τελικά δεν δόθηκε. Τότε η Χριστάκη βρήκε την ευκαιρία να επαναφέρει στο προσκήνιο την ιδέα ενός ντοκιμαντέρ για τις Πρέσπες. Ετσι γεννήθηκε το ντοκιμαντέρ «Πρέσπα – Σταγόνες Υδάτινων Κόσμων».

«Υπάρχουν κάποια πράγματα που κάνοντας τις έρευνες θεώρησα ότι πρέπει να αναδειχθούν» ανέφερε η σκηνοθέτρια. «Το ντοκιμαντέρ είναι μοιρασμένο σε θεματικές, οι οποίες αρχίζουν από την αρχαιότητα και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Για παράδειγμα, η αρχαία λίμνη που θεωρείται ότι υπάρχει, όπως και το νησί του Αγίου Αχιλλείου, τα οστά του οποίου, όταν μεσολάβησε η βουλγαρική επεκτατική πολιτική, ο Σαμουήλ πήρε από τη Λάρισα για να τα θάψει στις Πρέσπες θέλοντας να δημιουργήσει εκεί το πατριαρχείο του. Στις Πρέσπες θα βρούμε επίσης καθολικό εκκλησιαστικό στοιχείο, διότι οι εκκλησίες βρίσκονταν για πολύ καιρό υπό την εποπτεία της Ρώμης. Και υπάρχει το θέμα των Εικονομαχιών, που «αντανακλάται» στο χωριό Αγιος Γερμανός με τον ομώνυμο ναό. Ο Πατριάρχης της Κωνσταντινούπολης Γερμανός που καθαιρέθηκε εξαιτίας των Εικονομαχιών, λέγεται ότι πέρασε από τις Πρέσπες. Μάλιστα στην πολύ σημαντική περίοδο του Βυζαντίου, λόγω του υποβλητικού τοπίου που έχει η περιοχή,  έγινε τόπος μοναχών, κτίστηκαν εκκλησίες σπουδαίες και βυζαντινές αλλά και βουλγάρικες και σέρβικες και μετατράπηκε όπως λεγόταν σε Ιερουσαλήμ των Βαλκανίων, όπως αναφέρει η ιστορικός Μαρία Ευθυμίου που μιλά στην ταινία. Oλες αυτές οι αναφορές γίνονται με διακριτικότητα και εν συντομία μέσω της εικόνας και της αφήγησης» είπε η σκηνοθέτρια, η οποία αργότερα καταπιάνεται τόσο με την περίοδο της Κατοχής του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου όσο και με τον ελληνικό εμφύλιο που ακολούθησε.

Πάνω απ’ όλα ο άνθρωπος

«Υπάρχει μια ποιητική διάθεση στην αφήγηση της ταινίας, μεταφορικά και κυριολεκτικά, καθώς το κομμάτι του Εμφυλίου, για παράδειγμα, «ντύνεται» με στίχους του Εγγονόπουλου». Ωστόσο το ανθρώπινο στοιχείο ήταν σε αυτή την προσπάθεια ο στόχος της σκηνοθέτριας. «Τελικά, οι άνθρωποι της περιοχής, η οποία βραβεύθηκε και προστατεύθηκε από ευρωπαϊκές συνθήκες, μόνο εν μέρει βοηθήθηκαν» είπε. «Με τον προσωπικό αγώνα τους οι κάτοικοι των Πρεσπών κατάφεραν να αξιοποιήσουν ορισμένα στοιχεία, όπως την ηλιακή ενέργεια, το υπέδαφος, τη γη, το νερό. Ο φυσικός πλούτος τούς κράτησε ζωντανούς και σήμερα μπορούν να επιδείξουν ένα σημαντικό, υγιές έργο για τους ίδιους, καθώς επίσης για τα ζώα αλλά και για τη φύση. Και αυτό φαίνεται μέσα από τις προσωπικές μαρτυρίες τους».

Αυτή την εποχή το ντοκιμαντέρ βρίσκεται στο στάδιο του post production, και ειδικότερα στον σχεδιασμό ήχου. Η πανδημία άφησε κόστος και σε αυτή την παραγωγή – όπως παντού -, όμως τα γυρίσματα είχαν προλάβει να ολοκληρωθούν από το καλοκαίρι. «Σε καμία περίπτωση δεν θα ήθελα να φανεί δουλειά εκ του προχείρου» είπε η  Χριστάκη.«Εφόσον λοιπόν μας δίδεται η ευκαιρία λόγω του διαθέσιμου χρόνου που έχει προκύψει, προσπαθούμε να το κάνουμε όσο το δυνατόν καλύτερο».

«Οι Πρέσπες της μνήμης»

Εκτός από την επερχόμενη ταινία της Ανδρονίκης Χριστάκη, αυτή την εποχή έχει αρχίσει να προβάλλεται από την COSMOTE TV η μίνι σειρά ντοκιμαντέρ τριών επεισοδίων «Οι Πρέσπες της μνήμης». Η έρευνα έγινε από τον Γιώργο Λιάνη, ο οποίος επίσης παρουσιάζει τη σειρά. Η αυλαία σηκώθηκε την Παρασκευή 13/11 με ένα επεισόδιο αφιερωμένο στον Καπετάν Κώττα (Κόττε Κρίστο) και στον Παύλο Μελά, εμβληματικές μορφές του Μακεδονικού Αγώνα, ακολούθησε την Παρασκευή 20/11 ένα επεισόδιο για τις ιστορικές μάχες που πραγματοποιήθηκαν στην περιοχή κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου και η σειρά θα ολοκληρωθεί την Παρασκευή 27/11 με το επεισόδιο που αφορά τη δύσκολη ζωή των γυναικών στις τρεις χώρες που εκτείνονται οι Πρέσπες: την Ελλάδα, τη Βόρεια Μακεδονία και την Αλβανία.

Στο ντοκιμαντέρ «Πρέσπα – Σταγόνες Υδάτινων Κόσμων», στη διεύθυνση φωτογραφίας ήταν η Κατερίνα Μαραγκουδάκη, τα κείμενα επιμελήθηκαν οι Δημήτρης Καρασάββας και Αν. Χριστάκη και το μοντάζ υπογράφει ο Δημήτρης Κωνσταντίνου. Η αφήγηση είναι