Μοχέντ Αλτράντ : Ο ορφανός Βεδουίνος που έγινε δισεκατομμυριούχος

Μετάφραση Τίνα Πλυτά.

Εκδόσεις Καλέντη, 2018

σελ. 256, τιμή 12 ευρώ

Δεν γνωρίζει πότε ακριβώς γεννήθηκε. Δεν υπήρξε κάποιο επίσημο έγγραφο με καταγεγραμμένη ημερομηνία. Υπολογίζει ωστόσο ότι πρέπει να ήταν πριν από περίπου εξήντα επτά χρόνια. Το μόνο σίγουρο είναι πως ήρθε σε τούτο τον κόσμο μέσα σε μια ταπεινή σκηνή Βεδουίνων. Ο Μαγιούφ, «ο εγκαταλελειμμένος», ορφάνεψε νωρίς. Είδε τη μάνα του, παρατημένη από τον ισχυρό και αδιάφορο πατέρα του, να πεθαίνει στιγματισμένη. Η γιαγιά του, σκληρή γυναίκα, ανέλαβε να τον φροντίσει. Και τον προόριζε να γίνει βοσκός, σύμφωνα με τις αρχέγονες παραδόσεις της φυλής. Ομως εκείνη δεν τα λογάριασε σωστά, γιατί δεν κατάλαβε ότι ο εγγονός της είχε τη στόφα ενός ήρωα, ότι εκείνο το μικρό αγόρι έκρυβε καλά μέσα του μια θέληση μεγάλη· και μιαν ακόρεστη δίψα για μάθηση, για γνώση, για ένα μέλλον διαφορετικό.

Δεν εξηγείται αλλιώς, δεν είχε κλείσει καν τα δέκα του και περπατούσε ξυπόλυτος, κάθε μέρα, κάμποσα δύσβατα χιλιόμετρα, για να παρακολουθήσει τα μαθήματα στο σχολείο. Και τα κατάφερε, με ακλόνητη πίστη, ενάντια σε όλους και όλα. Κέρδισε, στην πραγματικότητα, την ίδια του τη ζωή. Από ένα χωριουδάκι στη μέση της ερήμου πήγε στην πόλη, στη Ράκα της Συρίας, και από εκεί έκανε το πελώριο βήμα, έφτασε στα ακαδημαϊκά αμφιθέατρα της Γαλλίας και ύστερα διέπρεψε επαγγελματικά στο Αμπου Ντάμπι, στις πετρελαιοπηγές των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων. Λες και ήταν γραφτό να γίνει εντέλει ο Κάχερ, «ο νικητής», όπως ακριβώς καταχωρίστηκε το όνομά του στα μητρώα του πανεπιστημίου στο Μονπελιέ, όπου έφτασε για να σπουδάσει μηχανικός χάρη σε μια υποτροφία της τότε συριακής κυβέρνησης.

Τα υπόλοιπα είναι ιστορία, η ιστορία ενός ανθρώπου ο οποίος, υπερπηδώντας όλα τα εμπόδια της καταγωγής του, έγινε όχι μόνο ένας επιφανής, δισεκατομμυριούχος businessman – που το περιοδικό «Forbes» συμπεριέλαβε στην περίφημη λίστα του – αλλά και ένα παράδειγμα προς μίμηση. Είναι, κοντολογίς, η παραμυθένια κι όμως αληθινή ιστορία του Μοχέντ Αλτράντ.

Ο επιχειρηματικός του όμιλος (Altrad Group) δραστηριοποιείται στον τομέα της βιομηχανίας οικοδομικών μηχανημάτων και υλικών. Ο ίδιος, λίγο προτού επισκεφθεί την Αθήνα, για να παρουσιάσει το «Μπανταουί – Ενα παιδί από την έρημο», ένα εν πολλοίς αυτοβιογραφικό βιβλίο, συνομίλησε με «Το Βήμα». Και δήλωσε προς την εφημερίδα: «Η αφήγηση είναι, κατά το πλείστον, πιστή στα γεγονότα, σε όσα μου συνέβησαν. Ωστόσο, όταν κανείς γράφει ένα μυθιστόρημα, οφείλει να σέβεται και τους κανόνες ενός τέτοιου πρότζεκτ, διότι σε διαφορετική περίπτωση το πρότζεκτ-μυθιστόρημα μπορεί να μην αρέσει ή και να αποτύχει».

Ο

τόνος του ήταν μάλλον αυτοσαρκαστικός. Επειδή απάντησε, την ίδια στιγμή, και με τις δύο ιδιότητές του. Αραγε η λογοτεχνία τον ευεργέτησε, με κάποιον τρόπο, ως επιχειρηματία;

«Η ανάγνωση και η γραφή είναι ουσιαστικές για την ανθρώπινη ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της. Το διάβασμα μας βοηθάει να συντονιστούμε με όσα συντελούνται γύρω μας, κυρίως μακριά μας, κι αυτό είναι σημαντικό. Το γράψιμο μας δίνει την ευκαιρία να εξωτερικεύουμε τα αισθήματά μας, τις εντυπώσεις αλλά και τις ιδέες που έχουμε για τον κόσμο, και να τις μοιραζόμαστε. Και μπορεί να μας βοηθήσει ενίοτε», συνέχισε ο Μοχέντ Αλτράντ, «να ξεπεράσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό, να τον ανυψώσουμε, να φτάσουμε ψηλά».

Νιώθει υπέροχα όταν βλέπει, ιδίως τα παιδιά, να διαβάζουν το βιβλίο του. Τα επισκέπτεται μάλιστα στις τάξεις τους για να τους εξηγήσει «τι συναρπαστική μηχανή επιτυχίας είναι το σχολείο» από κοντά. «Πράγματι, γεμίζω περηφάνια όταν βλέπω τα νεαρά αγόρια και κορίτσια να συναισθάνονται την ιστορία μου, να την κάνουν δική τους, το βλέπω στα μάτια τους ότι η ανταπόκρισή τους είναι ειλικρινής. Το «Μπανταουί» μάλιστα έχει επιλεγεί επισήμως, από το εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας, ως προτεινόμενο ανάγνωσμα και οι μαθητές το έχουν αγαπήσει».

Το ενδιαφέρον με τον ήρωά του, το alter ego του, έγκειται στην πνευματική του ανθεκτικότητα. Παρ’ όλο που αντιμετωπίζει ένα σωρό δυσχέρειες, σε κάθε στάδιο της πορείας του, επιμένει, συνεχίζει, δεν εγκαταλείπει τον στόχο. Ολη του η δύναμη πηγάζει από το γεγονός ότι νιώθει «ξένος» παντού. Θεωρητικά αυτό είναι μειονέκτημα, αλλά, στην πράξη, ο Μαγιούφ το μεταμορφώνει σε πλεονέκτημα. «Τον περιγράφετε πολύ σωστά. Το ίδιο ισχύει και μένα, μέχρι σήμερα. Γενικότερα, νομίζω ότι στο βιβλίο αυτό μπορεί κανείς να εισέλθει από πολλές εισόδους. Εννοώ ότι μπορεί να διαβαστεί με πολλούς τρόπους, λ.χ. ως ένα μήνυμα προς τους ανθρώπους που μεταναστεύουν ή προς όσους εξορίζονται από την ίδια τους την πατρίδα» ανέφερε ο Μοχέντ Αλτράντ.

 «Κυρίως όμως είναι ένα βιβλίο για την ταυτότητα, πώς είναι να χάνεις αυτήν που σου δόθηκε και να υιοθετείς μια καινούργια. Το βασικότερο: πώς και πόσο αγωνίζεσαι να κρατήσεις και τις δύο αυτές μαζί, συγχρόνως. Περίπου το 60% του πληθυσμού της σημερινής Γαλλίας, λ.χ., έχει ξένη καταγωγή, όλοι αυτοί οι άνθρωποι είμαι βέβαιος ότι με καταλαβαίνουν».

Οι ανατροπές στην αφήγησή του, επισημάναμε, εγείρουν και άλλα ζητήματα, σχεδόν φιλοσοφικά. «Η μοίρα απέναντι στην επιλογή. Μέγα θέμα. Το Κοράνι, ξέρετε, είναι εξόχως αμφίσημο ως προς αυτές τις δύο έννοιες. Πάντως εγώ πιστεύω στη δεύτερη, η ζωή μας είναι το αποτέλεσμα των αποφάσεων που εμείς οι ίδιοι έχουμε πάρει για λογαριασμό της».

Υστερα, συζητήσαμε για την επικαιρότητα, την καθημαγμένη Συρία. Πώς ανοικοδομείται πλέον μια τέτοια χώρα; «Δύσκολη η απάντηση, αφού η Συρία που ξέραμε δεν υπάρχει πια. Επιπλέον, σήμερα έχουν αυξηθεί τα συγκρουόμενα συμφέροντα στην περιοχή (Ιράν, ΗΠΑ, Ευρώπη, Ρωσία). H κατάσταση όμως είναι συγκεκριμένη: οι υποδομές έχουν καταστραφεί σε ποσοστό 90%, δρόμοι, δημόσια κτίρια, σχολεία, νοσοκομεία. Και η αποκατάστασή τους ανέρχεται σε ένα ποσό που αγγίζει τα 400 δισ. δολάρια. Πείτε μου, ποιος θα χρηματοδοτούσε ένα τέτοιο εγχείρημα; Πάνω απ’ όλα με προβληματίζει το τσακισμένο ηθικό των ανθρώπων, ιδίως από την ώρα που η χώρα απώλεσε την αξιοπρέπειά της. Εχω την αίσθηση πως ο δρόμος θα είναι μακρύς». Τέτοιος ήταν ο δρόμος και για τον Μοχέντ Αλτράντ.

Τελειώνοντας, είπαμε να επιστρέψουμε στην αρχή. Τη θυμάται; Πότε συμπεριφέρθηκε για πρώτη φορά, έστω ανεπίσημα, ως επιχειρηματίας; «Ο πατέρας μου κάποια στιγμή μού έκανε δώρο ένα ποδήλατο. Εγώ, με σκοπό να αγοράσω τα τετράδια και τα μολύβια για τις ανάγκες των μαθημάτων του, άρχισα να το νοικιάζω στα παιδιά και να βγάζω το χαρτζιλίκι μου. Ημουνα, δεν ήμουνα πέντε χρονών τότε».

Και σήμερα; Ποιος είναι ο καλός επιχειρηματίας σε μια εποχή κρίσης και αβεβαιότητας; Παίζει κάποιον ρόλο η ηθική; «Ολα αρχίζουν και τελειώνουν με τον ανθρώπινο παράγοντα. Ενας καλός επιχειρηματίας ξεκινάει από εκεί, με ό,τι κι αν καταπιάνεται. Πρέπει, επί της αρχής, να είναι ευέλικτος και γρήγορος. Κατά τα λοιπά, οφείλει να προσέχει όσους εργάζονται για τον ίδιο, ώστε να παραμένουν υγιείς και να νιώθουν ασφαλείς στο πλαίσιο των καθηκόντων τους. Από την άλλη μεριά, υπάρχει και η φροντίδα, το αυθεντικό ενδιαφέρον, για τους πελάτες του. Αναφερθήκατε και στον ρόλο της ηθικής. Για εμένα εξακολουθεί να έχει ρόλο πρωταγωνιστικό».