«Πώς προφέρεται το Κατάρ; Κατάρ (Qatar) ή μήπως Γκάτερ (Gutter); (σ.σ..: gutter στα αγγλικά, σημαίνει υπόνομος)». Αυτό το ερώτημα έθεσε στους συνομιλητές του ο Μπιλ Μαρ, αμερικανός δημοσιογράφος του ομώνυμου δημοφιλούς πολιτικού τοκ σόου του HBO, λίγες μέρες πριν από την έναρξη του 22ου Παγκοσμίου Κυπέλλου Ποδοσφαίρου στο Κατάρ, την περασμένη Κυριακή. Η απάντηση που έλαβε από την προσκεκλημένη του, Λόρα Κόουτς, νομικό και εκ των βασικών σχολιαστών του CNN, ήταν ότι «με βάση τα ρεπορτάζ σχετικά με τους χιλιάδες ανθρώπους που πέθαναν για να κατασκευαστούν τα γήπεδα στην Ντόχα, νομίζω ότι η σωστή προφορά του ονόματος της χώρας είναι «Gutter»».

Σε πρώτο πλάνο η πολιτική

Με το λογοπαίγνιο η Κόουτς συνόψισε τη σκέψη εκατομμυρίων ανθρώπων για τη διοργάνωση και όχι μόνον όσων δεν αγαπούν ιδιαίτερα το ποδόσφαιρο, όπως οι Αμερικανοί, οι οποίοι δεν έχουν παράδοση στο συγκεκριμένο σπορ. Το εφετινό Μουντιάλ, το πρώτο σε αραβική χώρα, είναι το πιο πολιτικοποιημένο στην ιστορία της διοργάνωσης. Κανένα Παγκόσμιο Κύπελλο δεν προκάλεσε τόσες αντιδράσεις, ούτε εκείνο του 1978 στην Αργεντινή, μεσούσης της δικτατορίας του Βιντέλα. «Αν θέλουμε να εντοπίσουμε ένα μείζον αθλητικό γεγονός όπου η αθλητική πλευρά επισκιάστηκε από τη μη αθλητική, θα πρέπει να ανατρέξουμε στους Ολυμπιακούς της Μόσχας (1980) και του Λος Αντζελες (1984), οι οποίοι είχαν χαρακτηριστεί από τα μποϊκοτάζ (σ.σ.: των Αμερικανών και των Σοβιετικών, αντιστοίχως)» έγραψε η «Le Monde».

Η σκοτεινή πλευρά της διοργάνωσης

Το Παγκόσμιο Κύπελλο είναι σχεδιασμένο ως γιορτή του ποδοσφαίρου. Εφέτος η ατμόσφαιρα δεν είναι τόσο γιορτινή. Μπορεί οι θεατές τόσο στο Κατάρ όσο και εκείνοι που παρακολουθούν τους αγώνες από την τηλεόραση να πανηγυρίζουν για τις νίκες των ομάδων τους, όμως δεν περνά ημέρα που να μην υπενθυμίζεται η σκοτεινή πλευρά της διοργάνωσης. Στο εμιράτο του Περσικού Κόλπου των 2,9 εκατομμυρίων κατοίκων, τα ανθρώπινα δικαιώματα καταπατώνται συστηματικά παρά τις περί του αντιθέτου διαβεβαιώσεις της κυβέρνησης. Στην κατασκευή των γηπέδων έχασαν τη ζωή τους τουλάχιστον 6.500 άνθρωποι, σύμφωνα με έρευνα του «Guardian» το 2021, αριθμός τον οποίο η κυβέρνηση του Κατάρ περιορίζει σε 37.

Επιβολή σιωπής για τα δικαιώματα

Στο Κατάρ επίσης, η ομοφυλοφιλία τιμωρείται ως αδίκημα. Η Παγκόσμια Ομοσπονδία Ποδοσφαίρου, η FIFA, υπέκυψε στις πιέσεις του εμιράτου, και η προσπάθεια να εκφράσουν οι εθνικές ομάδες την αντίθεσή τους στην περιστολή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων φορώντας περιβραχιόνια στα χρώματα του ουράνιου τόξου έπεσε στο κενό. Οι δηλώσεις του προέδρου της FIFA, Τζιάνι Ινφαντίνο, ότι «αισθάνεται γκέι και Καταριανός» ήταν υποκριτικές. Τα περίφημα «Λιοντάρια» της Εθνικής Αγγλίας ήταν από τους πρώτους που υποχώρησαν, εν όψει της απειλής κίτρινης κάρτας. (Με τον ίδιο τρόπο είχαν δεσμευτεί να εκφράσουν την αντίθεσή τους στην τιμωρία των ομοφυλοφίλων στο Κατάρ και άλλες ευρωπαϊκές ομάδες, η Ουαλία, η Δανία, το Βέλγιο, η Ελβετία, η Γερμανία, η Ολλανδία.)

Η διαμαρτυρία των Ιρανών

Αντιθέτως, οι παίκτες της Εθνικής Ιράν κατά την ανάκρουση του εθνικού τους ύμνου πριν τον αγώνα με τη Αγγλία έμειναν για λίγα λεπτά σιωπηλοί, διαμαρτυρόμενοι με τον τρόπο αυτόν (και με κίνδυνο της ζωής τους, όπως δήλωσε ο προπονητής τους, Κάρλος Κεϊρόζ) για τα εγκλήματα του θεοκρατικού καθεστώτος της Τεχεράνης, με αφορμή τις διαμαρτυρίες που ξεκίνησαν με τη δολοφονία, στις 16 Σεπτεμβρίου, της Αχσά Αμινί, 22 ετών, επειδή δεν φορούσε σωστά την ισλαμική μαντίλα. Στις κερκίδες, λίγοι τολμηροί φίλαθλοι φόρεσαν μπλούζες με σύνθημα «Γυναίκες-Ζωή-Ελευθερία», ενώ ύψωσαν και μια ιρανική σημαία με το σύνθημα στα αγγλικά.

Την περασμένη Τετάρτη, επίσης, πριν την έναρξη του αγώνα με την Ιαπωνία, οι παίκτες της Εθνικής Γερμανίας έβγαλαν φωτογραφία με τα χέρια τους στο στόμα, εκφράζοντας την εναντίωσή τους στις προσπάθειες φίμωσης από τη FIFA.

«Αμέτοχοι» οι Γερμανοί

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Deutsche Welle», στη Γερμανία ο ενθουσιασμός είναι περιορισμένος. Τα αυτοκίνητα δεν φέρουν γερμανικές σημαίες, τα γραφεία στοιχημάτων δεν γνωρίζουν πιένες. Λόγω επίσης των χαμηλών θερμοκρασιών στη Γερμανία, οι φίλαθλοι δεν παρακολουθούν του αγώνες σε ανοιχτούς δημόσιους χώρους. Σύμφωνα με σφυγμομέτρηση του ινστιτούτου δημοσκοπήσεων Ιnfratest dimap, περισσότεροι από το 50% των Γερμανών σκέφτονται να αγνοήσουν εφέτος το Μουντιάλ. Οι γερμανικές αλυσίδες λιανικής πώλησης αθλητικών ειδών, όπως οι Intersport και Sport2000, διαμαρτύρονται ότι οι πωλήσεις σε φανέλες του Παγκοσμίου Κυπέλλου είναι μειωμένες ως και 50%, σε σύγκριση με το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2018 στη Ρωσία.

Χρειαζόταν και μια… εισβολή

Και για εκείνη τη διοργάνωση είχαν εκφραστεί αντιρρήσεις με δεδομένη την αντιδημοκρατική πολιτική της Ρωσίας, δεν ήταν ωστόσο τόσο έντονες. Σύμφωνα με τα στοιχεία της FIFA, το Μουντιάλ του 2018 παρακολούθησαν 3,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Τον περασμένο Φεβρουάριο, μετά την εισβολή στην Ουκρανία, η Ρωσία αποκλείστηκε από το εφετινό Παγκόσμιο Κύπελλο. Θα πρέπει άραγε μια χώρα να εισβάλει σε μια άλλη ώστε να αποκλειστεί από τη μεγαλύτερη παγκόσμια αθλητική διοργάνωση (μεγαλύτερη σε απήχηση και πιο προσοδοφόρα από τους Ολυμπιακούς Αγώνες); Το ερώτημα είναι προφανώς ρητορικό…

Υπερβολές για την μπάλα, αδιαφορία για το περιβάλλον

Το εφετινό Μουντιάλ είναι βέβαιο ότι θα περάσει στην Ιστορία ως «το Παγκόσμιο Κύπελλο
των υπερβολών» όπως έγραψε και η «Le Monde». Το Κατάρ δαπάνησε δισεκατομμύρια δολάρια για να χτίσει γήπεδα και υποδομές και εξάντλησε όλες τις πιέσεις που μπορούσε να ασκήσει ώστε να πετύχει η διοργάνωση. Κι όλα αυτά την ίδια ώρα που η χώρα είναι, εκτός των άλλων, πρωταθλητής στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου ανά κάτοικο.

Ο Νικολά Σαρκοζί, ο Μισέλ Πλατινί και η αγορά της Παρί

Οι κατηγορίες κατά του Κατάρ άρχισαν την επομένη της ανάληψης της διοργάνωσης του Μουντιάλ. «Το χρήμα αγοράζει τα πάντα» είναι το επιχείρημα κατά του εμιράτου. Σύμφωνα με το πολιτικό παρασκήνιο, τον Νοέμβριο του 2010 ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας Νικολά Σαρκοζί προσκάλεσε στο Μέγαρο των Ηλυσίων τον Μισέλ Πλατινί, θρύλο του γαλλικού ποδοσφαίρου και τότε αντιπρόεδρο της FIFA. Στο γεύμα παρέστη και ο σημερινός εμίρης του Κατάρ. Ο Πλατινί έχει δηλώσει ότι ο Σαρκοζί δεν τον πίεσε ούτε του ζήτησε να υποστηρίξει το Κατάρ, παρότι ο γάλλος πρόεδρος ήταν υπέρ της υποψηφιότητας του εμιράτου. Στην ίδια συνάντηση ο Σαρκοζί ζήτησε από τους Καταριανούς να αγοράσουν την ομάδα Παρί Σεν Ζερμέν. Λίγες μέρες αργότερα η FIFA ανέθεσε το Μουντιάλ στο Κατάρ ενώ λίγους μήνες αργότερα ο εμίρης του Κατάρ αγόρασε την αγαπημένη ομάδα του Σαρκοζί, κάνοντάς την μία από τις πλούσιες και επιτυχημένες του κόσμου, με άσους του ποδοσφαίρου όπως ο Μέσι, ο Νεϊμάρ και ο Εμπαπέ.