Ο κίνδυνος της διάλυσης προ των σχολικών θυρών

Στα σχολεία της χώρας κάτι έχει αλλάξει. Το ξεκίνησε η κρίση και το φούντωσε ο εθνικισμός. Μια νέα εκπαιδευτική πραγματικότητα ανατέλλει και σε αυτήν οι κανόνες έχουν χαθεί. Μαζί τους, η υπομονή και η «κανονικότητα».

Ξεκινώντας την έρευνά του, «Το Βήμα» εντόπισε την κορυφή του παγόβουνου: στην περιοχή του Παπάγου, διευθυντής Λυκείου οδηγήθηκε πρόσφατα στο Αυτόφωρο… Γιατί; Οι συνεχόμενες καταλήψεις στο σχολείο του οδήγησαν τους γονείς των μαθητών στο να κάνουν καταγγελία στην Αστυνομία ζητώντας τη βοήθειά της! Στο φόντο, το πρόβλημα της απειθαρχίας εξαπλώνεται. Οι καταγγελίες υπερδιπλασιάζονται.

«Ολοι καταγγέλλουν τους πάντες» λέει στο «Βήμα» καθηγητής κεντρικού σχολείου της χώρας. «Οι γονείς τούς καθηγητές, οι καθηγητές μεταξύ τους, ενώ οι μαθητές δεν ακολουθούν κανένα κανόνα».

Αναλαμβάνουν ΕΔΕ μέρα παρά μέρα

Μια κοινωνία σε κρίση μαζεύει τα κομμάτια της. Είναι εύκολη, όμως, η επιστροφή στους κανόνες που ξέραμε, στη γλώσσα που μιλούσαμε, στις αντιδράσεις που ξέραμε πώς να ελέγξουμε;

Σε μεγάλες πόλεις της επαρχίας, αλλά και στην πρωτεύουσα, υπάρχουν σχολεία στα οποία οι διευθυντές αναλαμβάνουν μια ΕΔΕ (Ενορκη Διοικητική Εξέταση) κάθε λίγες ημέρες. Στο παρελθόν οι διαδικασίες αυτές ήταν φαινόμενο που συνέβαινε σπάνια. «Υπάρχει σήμερα κάτι να μας κάνει περήφανους και να μας εμπνεύσει στα σχολεία;» αναρωτιέται ο κ. Ηρακλής Ξανθόπουλος, εκπαιδευτικός σε Λύκειο της Καλαμαριάς, στη Θεσσαλονίκη.

Τα σχολεία είναι το χώμα στο οποίο πέφτουν οι επόμενοι σπόροι κάθε κοινωνίας. Η εικόνα της επόμενης ημέρας της. Και στη χώρα μας φαίνεται ότι η πολυετής κρίση άνοιξε πληγές που δεν είναι εύκολο να θεραπευτούν. Τα πιο σκοτεινά συναισθήματα, ανεπεξέργαστα, οπισθοδρομικά, χωρίς φίλτρο ή λέξεις να τα κατηγοριοποιήσουν, παρουσιάζονται το τελευταίο χρονικό διάστημα με πολλές διαφορετικές μορφές στον εκπαιδευτικό χώρο.

Στο Αυτόφωρο για τις καταλήψεις

«Τα μνημόνια μας ρήμαξαν» λέει ο κ. Ξανθόπουλος. «Δεν μπορέσαμε να αντιμετωπίσουμε ομαλά τη βίαιη μείωση του βιοτικού μας επιπέδου. Ολοι είμαστε εδώ και καιρό με «λυμένο το ζωνάρι». Επιπλέον έχει χαθεί η επικοινωνία μεταξύ μας. Δεν συζητούμε πια καθόλου. Τα σχολεία μας ήταν διαφορετικά».

Ενα σύγχρονο κοινωνικό φαινόμενο, που εκτόξευσε το πρόσφατο κύμα εθνικισμού στα σχολεία με την ψήφιση της Συμφωνίας των Πρεσπών, αποκαλύπτουν η συζήτηση με εκπαιδευτικούς της χώρας και η δημοσκοπική συλλογή πληροφοριών και δεδομένων. Φυσικά δεν αποτελεί ένα φαινόμενο που αφορά το σύνολο των σχολείων της χώρας. Η εξάπλωσή του όμως δημιουργεί προβληματισμό και ανοίγει μια νέα συζήτηση στην εκπαιδευτική κοινότητα.

Στην περιοχή του Παπάγου ο διευθυντής του 1ου Λυκείου της περιοχής, κ. Λάμπρος Γεωργάς, οδηγήθηκε πρόσφατα στο αστυνομικό τμήμα με τη διαδικασία του αυτόφωρου έπειτα από καταγγελίες γονέων του σχολείου ότι γίνονται καταλήψεις τις οποίες δεν μπορεί κάποιος από τη διοίκηση του σχολείου να ελέγξει. Η πολιτική αντιπαράθεση των τελευταίων μηνών με τα θέματα της Μακεδονίας ήταν έντονη στο σχολείο και η τελευταία κατάληψη έγινε από μαθητές που ζητούσαν απλά να μη μεταφέρονται πολιτικά συνθήματα από τη μια ή την άλλη πλευρά μέσα στον εκπαιδευτικό χώρο. Κίνητρο υγιές, θα έλεγε ο αμερόληπτος σχολιαστής. Διατυπωμένο όμως με λάθος τρόπο.

Καταλήψεις και αποχές οδήγησαν τους γονείς στην Αστυνομία. Και τον διευθυντή του σχολείου, που δεν ευθύνεται φυσικά για την ένταση αλλά απλώς προσπαθούσε να τη διαχειριστεί χωρίς επιπλέον εντάσεις, στο αστυνομικό τμήμα. «Η κατάληψη είναι μια παράνομη πράξη» λέει ο κ. Γεωργάς μιλώντας στο «Βήμα». «Οπότε, εάν γίνει η καταγγελία, κατηγορούνται οι διευθυντές των σχολείων». Ο ίδιος αναρωτιέται βέβαια γιατί δεν ευθύνονται τελικά για όλα αυτά και οι γονείς των μαθητών που κάνουν τις καταλήψεις και εκεί μπαίνει στη συζήτησή μας ο κίνδυνος για τη δημοκρατία. Πού οδηγούν αυτές οι κινήσεις; Σε περισσότερη ένταση και στην ποινικοποίηση συμπεριφορών;

Οπως εξηγεί ωστόσο ο κ. Γεωργάς, ο εισαγγελέας έδωσε τελικά εντολή να τον αφήσουν και δεν έφτασε στο Αυτόφωρο. Η υπόθεση, ωστόσο, δεν έχει κλείσει αλλά βρίσκεται σε εκκρεμότητα.

«Οι καταλήψεις είναι μάστιγα για τα σχολεία» λέει ο διευθυντής του 1ου Λυκείου της περιοχής. «Υποβαθμίζουν τη λειτουργία του και οδηγούν σε συμπεριφορές που δεν είναι εύκολο να ελεγχθούν. Υπάρχουν βέβαια και οι ιδιαιτερότητες κάθε περιοχής, όπως και οι εξωγενείς παράγοντες που τις προκαλούν». Στην περίπτωση του σχολείου του, μια μεγάλη μερίδα των μαθητών δεν θέλει να γράφονται συνθήματα με πολιτικές απόψεις μέσα στο σχολείο. Η κατάληψη έγινε πριν από δέκα ημέρες, αλλά όπως εξηγεί ο κ. Γεωργάς, για άλλη μια φορά ήταν μια κατάληψη που η συντριπτική πλειονότητα δεν την ήθελε, αλλά έγινε από μια μικρή ομάδα περίπου δέκα μαθητών και νομιμοποιήθηκε εκ των υστέρων με μια ψηφοφορία μεταξύ των ιδίων. «Πρέπει να διοικήσουμε τα σχολεία μας με σωστό τρόπο και σίγουρα δεν μπορούμε να τα παραδώσουμε στα άκρα» λέει ο κ. Γεωργάς.

Πρόσφορο έδαφος για τους εθνικιστές

Ενταση είχε παρουσιαστεί το προηγούμενο χρονικό διάστημα και στα σχολεία της Γκράβας. Στις ομάδες μαθητών που κινούνται σε ένα πιο εθνικιστικό πλαίσιο ή και υποκινούνται από ακροδεξιές ομάδες εκτός σχολείων αντιπαρατέθηκαν οι ομάδες των αποκαλούμενων «Αντίφα» (αντιφασιστικων ομάδων) και η αιώνια ιδεολογική διαμάχη τοποθετήθηκε μια ακόμη φορά μέσα στον εκπαιδευτικό χώρο.

«Δυστυχώς οι ομάδες των ακραίων εθνικιστών φαίνεται ότι είχαν μια απήχηση στα σχολεία» λέει εκπαιδευτικός σε σχολείο των νοτίων προαστίων Αθήνας. «Οχι απαραίτητα βίαιη απήχηση, ωστόσο απήχηση».

Ο πρώην πρόεδρος της ΟΛΜΕ κ. Νίκος Παπαχρήστος δηλώνει ότι το πλαίσιο πειθαρχικής αντιμετώπισης των καταλήψεων ή των βίαιων συμπεριφορών στα σχολεία έχει γίνει πολύ ελαστικό, οι «ποινές» είναι επιεικείς και πολύ δύσκολα πλέον οι διευθυντές των σχολείων μπορούν να αντιμετωπίσουν κρούσματα απειθαρχίας.

Ο σεβασμός έχει εξαφανιστεί, οι κανόνες έχουν απαξιωθεί και κυρίως λείπουν η ελπίδα και το κίνητρο…

«Οι συνθήκες στη δουλειά μας διαρκώς επιδεινώνονται» λέει διευθυντής σχολείου στην περιοχή του Γέρακα. «Το σχολείο έχει απαξιωθεί. Οι καταγγελίες έχουν αυξηθεί και οι επιθέσεις κατά εκπαιδευτικών το ίδιο. Συνέβαλαν βέβαια στην ένταση του προβλήματος οι εθνικιστικές εκδηλώσεις του τελευταίου χρονικού διαστήματος» αναφέρει. Ευνοούν τα παραπάνω τις εκδηλώσεις βίας;

Στην περιοχή του Γέρακα, όπου οι μαθητές είχαν διαχωριστεί από την παρέλαση κατά τον εορτασμό της 28ης Οκτωβρίου και είχαν τραγουδήσει υπέρ της Μακεδονίας, με αποτέλεσμα τελικά να αποβληθούν για λίγες ημέρες λόγω απειθαρχίας, το κλίμα για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε πολωθεί τόσο ώστε, όπως λένε σήμερα οι εκπαιδευτικοί της περιοχής, υπήρχαν 5-6 περιπολικά κάθε μέρα έξω από το σχολείο για να μπορέσουν να μπουν οι καθηγητές του μέσα.

Οι ίδιοι «τρέμουν» την επερχόμενη επέτειο της 25ης Μαρτίου, αλλά δεν βλέπουν και τρόπο να μπορέσουν να αντιδράσουν στην ένταση που έχει δημιουργηθεί. Φαίνεται ότι το «Κουτί της Πανδώρας» άνοιξε;

«Η παιδεία με την πειθαρχία του πνεύματος πηγαίνουν μαζί»

«Η σημασία της εκπαίδευσης ως δημόσιου αγαθού έχει από πολλά χρόνια επιβεβαιωθεί. Ολες οι σχετικές μελέτες εκτιμούν ότι η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη μιας χώρας σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από το εύρος και την ποιότητα της δημόσιας εκπαίδευσης. Δεν αμφισβητείται ότι η εκπαίδευση όλων των βαθμίδων δεν ωφελεί μόνο το άτομο που τη δέχεται, αλλά το σύνολο της οικονομίας και της κοινωνίας. Γιατί όταν όλα τα άτομα έχουν περισσότερες δυνατότητες προσωπικής ανάπτυξης, η κοινωνία και η οικονομία προοδεύουν» λέει ο αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Ναπολέων Μαραβέγιας. Αναφέρεται στις περικοπές της δημόσιας δαπάνης κατά 50% τα τελευταία χρόνια και τις αμοιβές του εκπαιδευτικού προσωπικού που έχουν μειωθεί κατά περίπου 40% και θυμίζει ότι η επαναφορά της ισορροπίας στον εκπαιδευτικό χώρο θα πρέπει να είναι η πρώτη προτεραιότητα για κάθε κυβέρνηση.

«Η παιδεία με την πειθαρχία του πνεύματος πηγαίνουν μαζί» λέει ο καθηγητής στο Παιδαγωγικό Τμήμα του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Δημήτρης Καραδήμας. «Πρέπει να παραδεχτούμε ότι το ελληνικό σχολείο έχει και είχε πρόβλημα εφαρμογής κανόνων. Πολλές φορές, δε, φοβόμαστε και να πούμε τη λέξη “πειθαρχία”. Ετσι, σε ένα τέτοιο πλαίσιο, είναι πολύ εύκολο όταν δημιουργούνται επί μέρους προβλήματα ή τίθενται διλήμματα που μπορεί και να μην είναι τόσο σοβαρά, όπως η Συμφωνία των Πρεσπών, να δημιουργούνται ή να οξύνονται εντάσεις» αναφέρει. «Χρειάζεται συντονισμένη αντιμετώπιση από την πολιτεία και πρέπει να γίνει κατ’ αρχήν κατανοητό ότι έχουμε εδώ ένα πρόβλημα. Η δημοκρατία μας είναι αυτή που θέτει κανόνες και αυτοί πρέπει να τηρούνται. Δεν είναι καταπίεση η τήρηση των κανόνων. Δεν είναι καταπίεση ο σεβασμός. Και βέβαια οι κανόνες πρέπει να έρχονται από την ηγεσία της Παιδείας για να τύχουν γενικής εφαρμογής. Εχουμε δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις» καταλήγει ο κ. Καραδήμας.