Ο καναδός οικονομολόγος και οι «προφητικές» έρευνες

Την 1η Ιανουαρίου 1999 ξεκίνησε η λογιστική κυκλοφορία του ευρώ. Στα τέλη της χρονιάς εκείνης η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών είχε τιμήσει με το  Νομπέλ Οικονομίας έναν καθηγητή του αμερικανικού Πανεπιστημίου Κολούμπια, τον Ρόμπερτ Μαντέλ, για τις «προφητικές» έρευνες και αναλύσεις που είχε κάνει τρεις δεκαετίες νωρίτερα αναφορικά με την ακολουθητέα οικονομική και νομισματική πολιτική στην υποθετική (τότε) περίπτωση υιοθέτησης ενός κοινού νομίσματος από δύο ή περισσότερα κράτη.

«Θα μπορούσε κανείς να ισχυριστεί ότι ο Μαντέλ πρόσφερε το θεωρητικό πλαίσιο ή τη… στατική μελέτη για την οικοδόμηση του κοινού ευρωπαϊκού νομίσματος» έγραφε «Το Βήμα» στα τέλη του 1999, παρουσιάζοντας τον τιμηθέντα οικονομολόγο. Γεννημένος το 1932 στο Κίνγκστον του Καναδά, ο Μαντέλ πέθανε στις 4 Απριλίου στη Σιένα της Ιταλίας. Από το 1961 είχε θέσει το ρηξικέλευθο για την εποχή ερώτημα εάν υπάρχουν ή όχι πλεονεκτήματα για μια χώρα που θα εκχωρούσε το δικαίωμα άσκησης νομισματικής πολιτικής σε ένα υπερεθνικό όργανο, προκειμένου να υιοθετήσει μαζί με άλλες χώρες ένα κοινό νόμισμα.

Ο Μαντέλ θεωρούσε ότι η δυσκολία ενός παρόμοιου εγχειρήματος έγκειται στη διατήρηση της απασχόλησης σε υψηλά επίπεδα, ώστε σε περίπτωση αποκλίσεων στη ζήτηση ή άλλων ασυμμετριών σε θεμελιώδη μεγέθη των οικονομιών να αποτρέπεται το ενδεχόμενο μείωσης στις πραγματικές αποδοχές των εργαζομένων σε κάποια γεωγραφική περιοχή της κοινής νομισματικής ζώνης.

Για τον Μαντέλ, το «κλειδί» για την επιτυχία ενός κοινού νομίσματος βρίσκεται στη μεγάλη κινητικότητα στην αγορά εργασίας, «ώστε να διασφαλίζεται η πλήρης απασχόληση όταν κάποια από τις χώρες της νομισματικής ένωσης αντιμετωπίζει ένα αποσταθεροποιητικό σοκ». Αλλά ο καναδός οικονομολόγος δεν είχε μείνει μόνο στη θεωρία. Το 1970 είχε προσφέρει τις υπηρεσίες του στη Νομισματική Επιτροπή της τότε ΕΟΚ, αφού είχε ολοκληρώσει μια τριετή θητεία στο Τμήμα Ερευνών του ΔΝΤ και προτού διοριστεί, το 1974, ως καθηγητής στο Κολούμπια.