Νέα δεδομένα στη θεραπεία του ουροθηλιακού καρκίνου

Ο ουροθηλιακός καρκίνος είναι ένα συχνό νεόπλασμα που μπορεί να εμφανιστεί σε νεφρούς, ουρητήρες, ουροδόχο κύστη και ουρήθρα με συχνότερη εντόπιση στην ουροδόχο κύστη. Είναι ο πιο συνηθισμένος καρκίνος της ουροδόχου κύστης και είναι ο πέμπτος πιο συχνός τύπος καρκίνου στην Ευρώπη. Είναι σημαντικό ότι στο 70% των περιπτώσεων ο ουροθηλιακός καρκίνος διαγιγνώσκεται σε αρχικά στάδια, άρα είναι δυνητικά ιάσιμος, σε αντίθεση με πιο προχωρημένα στάδια, που η πρόγνωση διαφέρει σημαντικά και η νόσος μπορεί να εξελιχθεί σε πολύ σοβαρό πρόβλημα υγείας. Για τον λόγο αυτόν είναι απαραίτητη η ευαισθητοποίηση του πληθυσμού, ώστε να ζητούν ιατρική συμβουλή, κατά προτίμηση ουρολόγου, στην πρώτη εμφάνιση σχετικών συμπτωμάτων. Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η αιματουρία, δηλαδή εμφάνιση αίματος στα ούρα, ενώ λιγότερο συχνά μπορεί να παρουσιαστεί συχνουρία, δυσουρία, δηλαδή πόνος ή καύσος κατά την ούρηση. Παράλληλα, η πρόληψη της νόσου είναι ως ένα σημείο εφικτή, δεδομένου ότι το κάπνισμα αποτελεί μακράν τον συνηθέστερο παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου ουροθηλίου.

Οι πρόοδοι στη θεραπεία

Η θεραπεία του ουροθηλιακού καρκίνου εξαρτάται από το στάδιο της νόσου και περιλαμβάνει όλους του τύπους της αντινεοπλασματικής θεραπείας, δηλαδή χειρουργική αντιμετώπιση, ακτινοθεραπεία και φαρμακευτική θεραπεία. Σε καθένα από αυτούς τους τύπους θεραπείας έχουν συντελεστεί μεγάλες πρόοδοι την τελευταία δεκαετία, πρόοδοι οι οποίες εφαρμόζονται όλες και στη χώρα μας. Οταν ο καρκίνος εντοπίζεται μόνο στην επιφάνεια του ουροθηλίου, η βασική θεραπεία είναι η τοπική εξαίρεσή του. Στην περίπτωση επέκτασης πιο βαθιά στο τοίχωμα του οργάνου, η χειρουργική θεραπεία πρέπει να είναι πιο ριζική και περιλαμβάνει την αφαίρεση της ουροδόχου κύστεως ή του νεφρού, ανάλογα με την εντόπιση του όγκου. Οι χειρουργικές αυτές επεμβάσεις, εφόσον γίνονται σε κέντρα με εμπειρία, συνδυάζονται με πολύ χαμηλά ποσοστά σοβαρών επιπλοκών. Τέτοια κέντρα υπάρχουν αρκετά στη χώρα μας και μπορούν να αντιμετωπίσουν με επιτυχία ανάλογη των μεγάλων κέντρων του εξωτερικού τις προκλήσεις αυτών των επεμβάσεων. Η αφαίρεση της ουροδόχου κύστεως δημιουργεί την αναγκαιότητα για την δημιουργία εναλλακτικού τρόπου αποχέτευσης των ούρων και αυτό αποτελεί αιτία έντονης διστακτικότητας των ασθενών να αποδεχθούν αυτή τη θεραπευτική επιλογή. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η χειρουργική στον τομέα αυτόν έχει κάνει σημαντικές προόδους και είναι σε θέση να προσφέρει στους ασθενείς απόλυτα αποδεκτές επιλογές και μια ζωή χωρίς κοινωνικούς περιορισμούς και επιπλοκές μετά το χειρουργείο. Παράλληλα, για όσους δεν μπορούν να υποβληθούν στην ενδεικνυόμενη χειρουργική επέμβαση, η ακτινοθεραπεία της ουροδόχου κύστεως προσφέρει μια πολύ αποτελεσματική εναλλακτική θεραπευτική προσέγγιση.

Η μοντέρνα ανοσοθεραπεία

Η φαρμακευτική θεραπεία αποτελεί σημαντικό πυλώνα της αντιμετώπισης του ουροθηλιακού καρκίνου. Η προσθήκη χημειοθεραπείας στη χειρουργική θεραπεία ή στην ακτινοθεραπεία μειώνει σημαντικά την πιθανότητα υποτροπής της νόσου, ενώ αποτελεί και τη βασική θεραπεία όταν η νόσος είναι εκτεταμένη ή μεταστατική και δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί οριστικά με τις άλλες θεραπείες που αναφέραμε. Παρότι οι δυσκολίες στην αντιμετώπιση των προχωρημένων περιπτώσεων είναι μεγαλύτερες, μακροχρόνιες υφέσεις της νόσου επιτυγχάνονται περίπου στο ένα τρίτο των ασθενών. Αυτά τα αποτελέσματα έχουν βελτιωθεί σημαντικά τα τελευταία πέντε χρόνια με την εισαγωγή της ανοσοθεραπείας στην αντιμετώπιση του ουροθηλιακού καρκίνου. Η μοντέρνα ανοσοθεραπεία βασίζεται σε προόδους της βασικής έρευνας και στην ουσία αναστρέφει την καταστολή του ανοσοποιητικού συστήματος που προκαλεί η παρουσία του καρκίνου και επαναφέρει την ικανότητά του να καταστρέφει τα καρκινικά κύτταρα.

Η στενή συνεργασία πολλών ειδικών, όπως (και όχι περιοριστικά) ακτινοδιαγνωστών, παθολογοανατόμων, ουρολόγων, παθολόγων ογκολόγων και ακτινοθεραπευτών, είναι απαραίτητη για την παροχή των βέλτιστων υπηρεσιών στους ασθενείς που πάσχουν από ουροθηλιακό καρκίνο. Σε αυτόν τον τομέα η χώρα μας βρίσκεται σε ιδιαίτερα ικανοποιητικό επίπεδο. Παράλληλα, όλα τα νέα εγκεκριμένα φάρμακα είναι διαθέσιμα και καλύπτονται από το Εθνικό Σύστημα Υγείας. Επίσης, η χώρα μας συμμετέχει επί πολλά έτη σε όλες τις σημαντικές διεθνείς μελέτες στον ουροθηλιακό καρκίνο, παρέχοντας έτσι στους έλληνες ασθενείς τη δυνατότητα πρώιμης πρόσβασης σε καινοτόμα φάρμακα πολύ πριν αυτά γίνουν ευρέως διαθέσιμα. Ως αποτέλεσμα των ευνοϊκών αυτών συνθηκών και χάρη στο ιδιαίτερα υψηλό επίπεδο γνώσης και εμπειρίας που χαρακτηρίζει όσους επικεντρώνονται στην αντιμετώπιση του ουροθηλιακού καρκίνου στη χώρα μας, οι έλληνες ασθενείς επωφελούνται των προόδων που συντελούνται στον ίδιο βαθμό με τις πλέον προηγμένες ιατρικά χώρες, όπως αυτό αποδεικνύεται από διεθνείς δημοσιεύσεις που περιγράφουν την ελληνική εμπειρία. Φυσικά, περιθώρια βελτίωσης υπάρχουν και η προσπάθεια αυτή θα πρέπει να αποτελεί συνεχή αγώνα και αταλάντευτο στόχο. Προς τη διατήρηση και βελτίωση αυτών των συνθηκών που μέχρι τώρα πετύχαμε θα πρέπει να στοχεύουν οι προσπάθειες της πολιτείας, του πανεπιστημίου, των επιστημονικών ενώσεων και των ιατρών σε ατομικό επίπεδο.

+++++++++++++++++

Ο κ. Αριστοτέλης Μπάμιας είναι καθηγητής Θεραπευτικής – Παθολογίας – Ογκολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, διευθυντής 2ης Προπαιδευτικής Παθολογικής Κλινικής στο Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αττικόν, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Ερευνητικής Ομάδας Ουρογεννητικού Καρκίνου (ΕΕΟΟΓΕΚ, www.eeoogek.gr).