Νέα δεδομένα στο πολύπλοκο παζλ του Κυπριακού

Δύο ερωτήματα πλανώνται πάνω από τη Λευκωσία εν όψει της έναρξης της πολυσυζητημένης άτυπης πενταμερούς διασκέψεως για το Κυπριακό, πιθανότατα εντός του Φεβρουαρίου, και ενώ η εσωτερική πολιτική κατάσταση λόγω των διαφόρων σκανδάλων και αντιπαραθέσεων έχει επιβαρύνει την ατμόσφαιρα. Το πρώτο έχει να κάνει με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες, ο οποίος για πρώτη φορά στην ετήσια έκθεσή του απέφυγε να καταγράψει τη μορφή λύσης του προβλήματος. Τι άλλαξε; Τι έκανε τον πολύπειρο περί του Κυπριακού Γενικό Γραμματέα να μην αναφέρει τι είδους λύση θα πρέπει τα εμπλεκόμενα κράτη να συζητήσουν για το Κυπριακό, ώστε να υπάρξει πρόοδος στην επίλυσή του;

Οι διερευνητικές
Ελλάδας – Τουρκίας

Το δεύτερο ερώτημα (ή ανησυχία) έχει να κάνει με την έναρξη των διερευνητικών επαφών Αθήνας – Αγκυρας στις 25 Ιανουαρίου. Στη Λευκωσία θεωρούν βέβαιο ότι η πρόοδος των συνομιλιών για το Κυπριακό θα εξαρτηθεί από την πρόοδο των διερευνητικών επαφών Ελλάδας – Τουρκίας. Πόσο λοιπόν θα επηρεαστούν από τις διερευνητικές συνομιλίες της Κωνσταντινούπολης οι νέες προσπάθειες για την επανέναρξη του διαλόγου για το Κυπριακό; Και τι θα συμβεί σε πιθανό ναυάγιο;

Είναι δύο σοβαρά ζητήματα που απασχολούν τη Λευκωσία, τόσο που ο Πρόεδρος Νίκος Αναστασιάδης συγκάλεσε την Τετάρτη το Εθνικό Συμβούλιο για να εξετάσουν το θέμα. Επιπλέον, ζήτησε και από την απεσταλμένη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ (που επισκέφθηκε την Κύπρο), την Τζέιν Χολ Λουτ, να δώσει κάποιες εξηγήσεις για την προαναφερθείσα «παράλειψη» του πολιτικού προϊσταμένου της.

Το άνοιγμα
των Βαρωσίων

Αυτό που σίγουρα άλλαξε αφορά κυρίως τα νέα τετελεσμένα που η Αγκυρα επιχειρεί να εφαρμόσει στην Κύπρο. Δεν είναι μόνο το γεγονός ότι η Αγκυρα δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία, ούτε την κυπριακή ΑΟΖ, ούτε βεβαίως οι «βόλτες» του «Μπαρμπαρός» και των τουρκικών φρεγατών στα θαλάσσια οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Αυτό που κυρίως άλλαξε στο Κυπριακό είναι το παράνομο άνοιγμα της παραλιακής ζώνης της περίκλειστης για 46 χρόνια πόλης των Βαρωσίων, καθώς και το γεγονός ότι  τα τουρκικά «μεγάφωνα» (που είναι εγκατεστημένα στην Αγκυρα) προπαγανδίζουν τη λύση των δύο κρατών.

Είναι τέλος και το φερέφωνο του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, ο κατοχικός ηγέτης Ερσίν Τατάρ, που διαλαλεί προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν συζητεί άλλη λύση πέραν της λύσης των δύο ξεχωριστών κρατών. Πρόκειται για δηλώσεις που αναπαράγουν αμέσως μετά με κάθε ευκαιρία τόσο ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όσο και ο υπουργός Αμυνας Χουλουσί Ακάρ. Συνεπώς, ποιος ο λόγος να αρχίσει ξανά ο διάλογος για το Κυπριακό, τη στιγμή που η τουρκική ηγεσία προωθεί ένα άλλο μοντέλο λύσης, το οποίο ούτε ο (ακραίος) Ραούφ Ντενκτάς συζητούσε;

Το «νέο πλαίσιο» Γκουτέρες

Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι η άτυπη πενταμερής διάσκεψη ετοιμάζεται πυρετωδώς από τον κ. Γκουτέρες και θα πραγματοποιηθεί  στη Νέα Υόρκη. Αυτό διαβεβαίωσε τα δύο μέρη στη Λευκωσία η κυρία Λουτ, η οποία βεβαίως δεν αποκάλυψε το παραμικρό για τις προθέσεις του κ. Γκουτέρες, αλλά πληροφορίες αναφέρουν ότι υπάρχουν πλέον αναφορές για το ενδεχόμενο να παρουσιαστεί ένα πλαίσιο με νέες παραμέτρους από τον Γενικό Γραμματέα. Τι είδους όμως «νέο πλαίσιο»;

Εως τώρα αυτό που γίνεται γνωστό από διπλωματικούς κύκλους είναι ότι ο Αντόνιο Γκουτέρες δεν αποκλείεται να ακολουθήσει τη διαδικαστική φόρμουλα του Κραν Μοντανά και ύστερα από διμερείς επαφές με τους συμμετέχοντες, αμέσως μετά την έναρξη της πενταμερούς διάσκεψης, να καταθέσει αυτό το νέο πλαίσιο με συγκεκριμένες όμως παραμέτρους. Το βέβαιο είναι ότι η κυρία Λουτ, η οποία συνεχίζει από τη Νέα Υόρκη τις επαφές της με όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, υπενθυμίζει στους πάντες ότι ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ αναμένει από όλους να παρουσιάσουν τις θέσεις τους, όχι βεβαίως για λύση του Κυπριακού, αλλά για το πώς θα προχωρήσει η διαδικασία.

Από την πλευρά της η Λευκωσία, διά του Προέδρου Νίκου Αναστασιάδη, πρότεινε Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης (ΜΟΕ) ώστε οι δύο πλευρές να πάνε με καλή θέληση στην πενταμερή διάσκεψη προς άρση του αδιεξόδου. Ειδικότερα έχει καταθέσει 21 προτάσεις για συγκεκριμένα ΜΟΕ, στα οποία προτεραιότητα δίνεται στην Αμμόχωστο, αλλά και στο κοινό ταμείο από τα έσοδα από το φυσικό αέριο. Η τουρκική πλευρά δεν απάντησε.

Μαραθώνιος επαφών για την Ειρηνευτική Δύναμη

Η προσοχή και οι παρασκηνιακές διαβουλεύσεις της Λευκωσίας έως το τέλος του μήνα στρέφονται προς το παρόν προς την κατεύθυνση των συζητήσεων που θα γίνουν στο Συμβούλιο Ασφαλείας για την ανανέωση της θητείας της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο (UNFICYP). Ενας μαραθώνιος επαφών εξελίσσεται τούτες τις ημέρες στο κυπριακό υπουργείο Εξωτερικών, με τον υπουργό Νίκο Χριστοδουλίδη να συνομιλεί με τον ρώσο ομόλογό του Σεργκέι Λαβρόφ και με τους υπουργούς Εξωτερικών της Γαλλίας, της Κίνας, της Βρετανίας καθώς και με τον (απερχόμενο) Μάικ Πομπέο, ζητώντας την ανανέωση της θητείας της Ειρηνευτικής, αλλά και αναλύοντας τις νέες παραμέτρους στο Κυπριακό.

Το δημοσίευμα, η παραίτηση και τα ερωτήματα

Ισως ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης δεν περίμενε τις παραμονές της σύγκλησης της άτυπης πενταμερούς διασκέψεως για επίλυση του Κυπριακού να ξεσπάσει μείζον πολιτικό θέμα, που προκλήθηκε ύστερα από δημοσίευμα της φιλοκυβερνητικής εφημερίδας «Καθημερινή» Κύπρου, με το οποίο ο διευθυντής της Ανδρέας Παράσχος τον εμπλέκει στο σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια». Και αιφνιδιάστηκε…
Είχε προγραμματίσει εκείνη την ημέρα που εμφανίστηκε το δημοσίευμα συνεδρίαση των πολιτικών αρχηγών στο Προεδρικό Μέγαρο, την οποία όχι μόνο δεν ανέβαλε, αλλά κάλεσε τους πολιτικούς αρχηγούς να είναι μαζί του στη Νέα Υόρκη, όπου θα συνέλθει υπό την αιγίδα του ΟΗΕ η πενταμερής. Και όχι μόνο αυτό, αλλά τους ζήτησε να του δώσουν γραπτώς προτάσεις για το πώς βλέπουν την επίλυση του Κυπριακού.

«Εξομολόγηση» στον Τσίπρα
Στη σύσκεψη αυτή ουδείς πολιτικός αρχηγός αναφέρθηκε στο δημοσίευμα της «Καθημερινής» – στο οποίο υπάρχει και το όνομα του Αλέξη Τσίπρα. Κατά το δημοσίευμα, στον κ. Τσίπρα «εξομολογήθηκε» ο Νίκος Αναστασιάδης για το ένα δισ. ευρώ το οποίο υποτίθεται πως ήταν προϊόν της χορήγησης «χρυσών διαβατηρίων». Οπως ισχυριζόταν ο συντάκτης του δημοσιεύματος, αυτό το ένα δισ. ευρώ, διοχευτεύθηκε με ιδιωτικές πτήσεις στις Σεΰχέλλες.
Οπως ήταν αναμενόμενο, προκλήθηκε πολιτικός σεισμός στη Μεγαλόνησο, με αυστηρές διαψεύσεις (που δεν συνοδεύονταν όμως με μηνύσεις και αγωγές) τόσο από τον Πρόεδρο της Κύπρου και τον κυβερνητικό του εκπρόσωπο, όσο και από τον Αλέξη Τσίπρα και τον ΣΥΡΙΖΑ. Η φράση ότι «ουδέποτε συνέβη κάτι τέτοιο» και οι λέξεις «ανυπόστατο δημοσίευμα» κυριαρχούσαν στις διαψεύσεις. Ο διευθυντής της εφημερίδας αναγκάστηκε σε παραίτηση (αφήνοντας και κάποιες αιχμές) και η ιδιοκτησία της εφημερίδας ζήτησε συγγνώμη λέγοντας ότι θα στήριζε τον διευθυντή εάν αποδείκνυε με στοιχεία αυτά που έγραψε. Ο διευθυντής, όπως αναφέρει η ιδιοκτησία της εφημερίδας, είπε απλώς ότι τα άκουσε και τα έγραψε και ότι αυτό το γνωρίζουν και άλλοι πολιτικοί αρχηγοί.

Οι χρυσές βίζες και άλλα σκάνδαλα
Παρά την παραίτηση Παράσχου, παραμένει ανοιχτό ένα πολιτικό ζήτημα: το σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια» είναι υπαρκτό, το αποκάλυψε ο τηλεοπτικός σταθμός Al Jazeera, γεγονός που εξόργισε την Κομισιόν, η οποία απείλησε και εν συνεχεία επέβαλε κυρώσεις επειδή μετέτρεψε φυγόδικους, εγκληματίες, φοροφυγάδες και καταδίκους χωρίς κανέναν έλεγχο σε υπηκόους Κύπρου και κατ’ επέκταση υπηκόους της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ορισμένοι κέρδισαν εκατομμύρια ευρώ από αυτή την «μπίζνα».
Υπάρχει όμως και ένα άλλο ζήτημα το οποίο αφορά το πολιτικό σύστημα στην Κύπρο. Υπήρξαν πολλές αφορμές στο παρελθόν προκειμένου να χαρακτηριστεί σαθρό το πολιτικό σύστημα λόγω των νομικών γραφείων πολιτικών (και αρχηγών κομμάτων) που είτε διαχειρίζονταν περίεργες υποθέσεις, όπως για παράδειγμα αυτή της μυστικής περιουσίας του πρώην σέρβου ηγέτη Σλόμπονταν Μιλόσεβιτς, ή χορηγούσαν «χρυσά διαβατήρια» και ιθαγένειες, ή και λόγω της περίπτωσης πρώην υπουργού Οικονομικών που βρέθηκε στα Κατεχόμενα σε άκρως προσβλητική θέση και συνελήφθη. Χρειάστηκαν ημέρες για να τον απελευθερώσουν. Και πριν τον συλλάβουν στα Κατεχόμενα, βρισκόταν στη Μόσχα για να διαπραγματευτεί δάνειο για την Κύπρο, ώστε να αποφύγει το «κούρεμα» των καταθέσεων και το μνημόνιο. Αυτή η σειρά σκανδάλων ρίχνει βαριά σκιά στις πολιτικές ελίτ της Κυπριακής Δημοκρατίας και αποδυναμώνει πολύ την εικόνα της σε ευρωπαϊκούς – και όχι μόνο – κύκλους εν μέσω μιας πολύ δύσκολης διαπραγμάτευσης που επίκειται στο Κυπριακό.