Μυστήρια μιας άλλης εποχής

Το Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο του Γιάννη Σκαραγκά, θεατρικού συγγραφέα και σεναριογράφου, μεταξύ άλλων, είναι εξαιρετικό, ξεπερνάει τον μέσο όρο εκείνων των αστυνομικών μυθιστορημάτων που εκδίδονται στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, καθώς ο δημιουργός του αξιοποιεί πλείστα στοιχεία από τα κλασικά και σύγχρονα δείγματα του είδους. Οπως διαβάζουμε στο βιογραφικό του, ο συγγραφέας έχει γράψει οκτώ θεατρικά έργα, ένα εκ των οποίων παίχτηκε στη Νέα Υόρκη το 2009 και ένα άλλο στη Ζυρίχη το 2017.

Το μυθιστόρημα αρχίζει το 1912 στο Ορφανοτροφείο Αρρένων του Πειραιά, όπου στο υπόγειο διαδραματίζεται μια τρομακτική σκηνή: ο διευθυντής κακοποιεί σεξουαλικά έναν έφηβο που βρίσκεται σε κατάσταση λιποθυμίας. Παρών στη σκηνή είναι κάποιος που προμηθεύει χασίς στον διευθυντή για να το δίνει στ’ αγόρια ώστε να κάμπτει τις αντιστάσεις τους. Ξαφνικά, βγάζει ένα μαχαίρι και σκοτώνει τον διευθυντή. Ποιος είναι ο θύτης και ποιος ο έφηβος;

Στη συνέχεια μεταφερόμαστε στην Αθήνα του 1930, όταν συναντώνται δύο από τους πρωταγωνιστές της ιστορίας, ο Φιλότιμος (Τίμος) Βάκχος, δημοσιογράφος-κοσμικογράφος, και η Αμαλία, αδελφική του φίλη, σύζυγος ενός αμερικανού επιχειρηματία, του Σάνφορντ. Τρίτος πρωταγωνιστής είναι ο αστυνόμος Ζάρμπας, ο οποίος πιστεύει πως στην Ελλάδα υπάρχουν δύο είδη εγκληματιών: αυτοί που κρύβουν τα ίχνη τους κι αυτοί που τα επιδεικνύουν για να σε μπερδέψουν. Αυτοί οι δεύτεροι είναι οι πιο επικίνδυνοι. Κατά τη γνώμη του, κανένας δεν μπορεί να βάλει σε τάξη την Αθήνα εκτός από τον ίδιο.

Με ιστορικά και κοινωνικά στοιχεία που βοηθούν στην κατανόηση των συμβάντων, ο συγγραφέας αναπτύσσει την πλοκή του έργου του. Μιλάει για την εποχή που παίζονται σε αθηναϊκές αίθουσες οι πρώτες κινηματογραφικές ταινίες υποδεικνύοντας πως αλλάζουν οι τρόποι διασκέδασης των πολιτών. Είναι όμως και η εποχή της φτώχειας και της ανέχειας, υπάρχουν συσσίτια για τους ανέργους που έχουν πολλαπλασιαστεί από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μετά, όταν καταφτάνουν στον Πειραιά οι ταλαιπωρημένοι κάτοικοι της Ιωνίας.

Κάποια στιγμή ο Σάνφορντ αναθέτει στον Τίμο να ψάξει να βρει στοιχεία για την «παράνομη δράση» του Ζάρμπα, ο οποίος είναι μπλεγμένος με τον υπόκοσμο. Ο Τίμος ήταν στο ορφανοτροφείο του Πειραιά, όταν δολοφονήθηκε ο ιδιόρρυθμος διευθυντής του μετά τη σκηνή με τον έφηβο που τώρα είναι έγκλειστος στο ψυχιατρικό ίδρυμα του Δρομοκαΐτειου. Μαζί δραπέτευσαν ύστερα από τη δολοφονία.

Στη συνέχεια, οι ήρωες και οι ηρωίδες του μυθιστορήματος θα γίνουν μαλλιά-κουβάρια και θα επιδοθούν σε ένα κυνήγι αλληλοεξόντωσης. Ποιος θα πεθάνει και ποιος θα επιβιώσει από τον φονικό κατακλυσμό που θ’ ακολουθήσει;

Με αφηγηματική δεξιοτεχνία ο Γιάννης Σκαραγκάς περιγράφει τις προσπάθειες των πρωταγωνιστούν να ξεφύγουν από τους διώκτες τους και εισάγει τον αναγνώστη στον κοινωνικό περίγυρο της εποχής, όπως συμβαίνει στα καλά αστυνομικά μυθιστορήματα. Εδώ, μας πληροφορεί για την κατάσταση στην Αθήνα, της οποίας οι κάτοικοι χωρίζονται σε βενιζελικούς και βασιλόφρονες, ενώ η Ελλάδα βρίσκεται στα πρόθυρα της χρεοκοπίας και μόνο ένα δάνειο από τις ΗΠΑ μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Επίσης, μια αμερικανική εταιρεία ετοιμάζεται να κατασκευάσει τα έργα για την ύδρευση της πρωτεύουσας, στην Αγκυρα υπογράφεται το Ελληνοτουρκικό Σύμφωνο Φιλίας, ο Ορέστης Λάσκος γυρίζει την τολμηρή ταινία Δάφνις και Χλόη, περίεργοι τύποι, πρώην έγκλειστοι στις φυλακές, που αποκαλούνται ρεμπέτες, παίζουν μουσική σε διάφορα μέρη του Πειραιά, ηχογραφούνται σε ξενοδοχείο οι πρώτοι δίσκοι για να παιχτούν σε φωνογράφους. Ολες οι πληροφορίες που μας δίνονται είναι ενδιαφέρουσες και το τελικό αποτέλεσμα άρτιο. Περιμένουμε το επόμενο μυθιστόρημα του συγγραφέα που ελπίζουμε να είναι εφάμιλλο με το παρόν.

{SYG}Γιάννης Σκαραγκάς{SYG}{TIT}Πριν κοιμηθείς με τον διάβολο{TIT}{EKD}Εκδόσεις Κριτική, 2020, σελ. 344, τιμή 15 ευρ{EKD}ώ