Μέτωπο Εκκλησίας - Πατριαρχείου για τις αλλαγές

Οι ισορροπίες μεταξύ κυβέρνησης – Εκκλησίας της Ελλάδος – Οικουμενικού Πατριαρχείου παραμένουν δύσκολες και, όπως προκύπτει από τις παρασκηνιακές συζητήσεις, υπάρχει ακόμη μεγάλη απόσταση για να επέλθει ένας… έντιμος συμβιβασμός ή συμφωνία στα μείζονα θέματα που προκάλεσαν και η συνταγματική αναθεώρηση και η αλλαγή στη μισθοδοσία των κληρικών. Ο Αλέξης Τσίπρας έχει μπροστά του πλέον και μια νέα πραγματικότητα: Η Εκκλησία της Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έπειτα από μια περίοδο έντασης και ψυχρότητας, δημιούργησαν ενιαίο μέτωπο.

Μπορεί πριν από λίγες ημέρες, κατά τη συνάντηση του Πρωθυπουργού με τον Οικουμενικό Πατριάρχη, να περίσσευαν τα χαμόγελα, αλλά υφίσταται σημαντική διαφωνία σε μείζονα θέματα. Ωστόσο, αυτό που θέλει στην παρούσα χρονική στιγμή ο κ. Τσίπρας που προχθές είχε στο Μέγαρο Μαξίμου εθιμοτυπική συνάντηση με την αντιπροσωπεία του Πατριαρχείου, είναι να μην ανοίξει πόλεμος με την Εκκλησία. Γι’ αυτό και θα επιχειρήσει να ισορροπήσει ώστε από τη μία πλευρά να μην αλλοιώσει τον χαρακτήρα της συνταγματικής του πρότασης και από την άλλη να μην έχει νέο μέτωπο μετά τη Συμφωνία των Πρεσπών.

Μήνυμα από το Φανάρι

Η επίσκεψη της αντιπροσωπείας του Πατριαρχείου στην Αθήνα και οι επαφές της με τον Κώστα Γαβρόγλου και τον κ. Ιερώνυμο ανέδειξαν αφενός την απόσταση με τον υπουργό Παιδείας για συμφωνία και αφετέρου στις συνομιλίες με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών την κοινή γραμμή πλεύσης Εκκλησίας της Ελλάδος και Φαναρίου.

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, διά του Μητροπολίτη Πριγκιποννήσων Δημητρίου, ξεκαθάρισε ότι δεν ήταν θετικό στα βασικά σημεία των προτάσεων που ανακοινώθηκαν, ενώ δεν επιθυμεί καμία αλλαγή, χωρίς να ερωτηθεί.

Οι εκπρόσωποι του Πατριαρχείου ήταν άκρως καυστικοί στο ζήτημα της συνταγματικής αναθεώρησης, της μισθοδοσίας του κλήρου και της εκκλησιαστικής περιουσίας. Και το μήνυμα ήταν σαφές: «Η Μητέρα Εκκλησία αγκαλιάζει όλο τον κλήρο, και όχι μόνο αυτόν των εκκλησιαστικών καθεστώτων του εν Ελλάδι» σύμφωνα με τον Μητροπολίτη Πριγκιποννήσων που επεσήμανε παράλληλα ότι ο διάλογος της Εκκλησίας της Ελλάδος γινόταν επί περίπου δύο χρόνια, ενώ το Φανάρι τον πληροφορήθηκε από τα ΜΜΕ.

Η κυβέρνηση, παρά την πρόσφατη μακρά συνομιλία του Πρωθυπουργού με τον Πατριάρχη στο Φανάρι και την παρουσία του στη Χάλκη, δεν δείχνει διατεθειμένη να ρίξει πολύ νερό στο κρασί της. Αν και διαμηνύει σε όλους τους τόνους ότι σε μια δημοκρατική χώρα τον τελευταίο λόγο έχει η κυβέρνηση, οι πιο μυημένοι προβλέπουν ότι στον δρόμο προς τις εκλογές θα υπάρξει εκεχειρία με… ισπανική υποχώρηση του Μαξίμου.

Περί άρθρου 3

Βέβαια, η κυβέρνηση επιχαίρει ότι ψηφίστηκε η πρόταση για την αναθεώρηση του άρθρου 3 περί ουδετεροθρησκείας του κράτους, αλλά υπάρχουν πολλές φωνές εσωτερικά – προ ημερών αντέδρασε δημόσια ο Νίκος Φίλης – ότι δεν προχώρησε σε πιο τολμηρές αλλαγές. Αιχμές άφησε και ο Νίκος Ξυδάκης, που έχει άριστες σχέσεις με το προοδευτικό κομμάτι του κλήρου, με την αναφορά ότι η πρόταση του κόμματός του για τις σχέσεις με την Εκκλησία ήταν «μετριοπαθής έως διστακτική».

Οι εκπρόσωποι του Πατριαρχείου στη συνάντηση με τον κ. Μητσοτάκη εξέφρασαν την ανησυχία τους για τις αλλαγές που προωθεί η κυβερνητική πλειοψηφία τόσο στο άρθρο 3 όσο και στο άρθρο 13 του Συντάγματος και επανέλαβαν τον προβληματισμό που υπάρχει στο Φανάρι για την επιχειρούμενη αλλαγή εκ μέρους της κυβέρνησης στο μισθολογικό καθεστώς των κληρικών.

Ο πρόεδρος της ΝΔ επιμένει στην αντίθεσή του στις προωθούμενες αλλαγές του Συντάγματος, επισημαίνοντας πως τα εκκρεμή ζητήματα που αφορούν τις σχέσεις Εκκλησίας – Κράτους μπορούν να ρυθμιστούν χωρίς συνταγματικές αλλαγές και σε συνεννόηση με την Εκκλησία της Ελλάδος και το Πατριαρχείο. Επίσης είπε ότι η ΝΔ αντιτάχθηκε εξ αρχής στην προσπάθεια της κυβέρνησης να μεταβάλει, ερήμην του κλήρου, το μισθολογικό τους καθεστώς.

Η μισθοδοσία

Επί της ουσίας η μισθοδοσία για την Εκκλησία παραμένει το μεγάλο πρόβλημα, παρά το γεγονός ότι το υπουργείο Παιδείας επιμένει να μιλά για «αμοιβαία επωφελή συμφωνία και για τα δύο μέρη». Με βάση το σχέδιο, οι κληρικοί θα συνεχίσουν να είναι μόνιμοι και να πληρώνονται από το κράτος ως εκκλησιαστικοί λειτουργοί αλλά όχι ως δημόσιοι υπάλληλοι.

Αυτή η αλλαγή παρουσιάστηκε ως στοιχείο της υποχώρησης της κυβέρνησης έναντι της Εκκλησίας αφού η καταβολή της μισθοδοσίας των κληρικών θα γίνεται με βάση τις διατάξεις που διέπουν τη μισθοδοσία των δημόσιων υπαλλήλων, την ίδια ημέρα και με τον ίδιο τρόπο. Ομως, στους κόλπους της Ιεραρχίας δεν γίνεται δεκτό αυτό και αναμένεται η απόφαση της Ιεράς Συνόδου που θα συνεδριάσει σε Ολομέλεια περί τα μέσα Μαρτίου. Η Ιεραρχία επιμένει να μην αλλάξει το καθεστώς μισθοδοσίας και το εργασιακό καθεστώς των κληρικών και θεωρεί ότι το κείμενο που παρουσιάστηκε δεν αλλάζει στην ουσία τον αρχικό σχεδιασμό της κυβέρνησης.

Η μισθοδοσία παραμένει – αυτή ήταν μια αλλαγή – στην Ενιαία Αρχή Πληρωμών. Ομως αλλάζει ο φορέας μισθοδοσίας και αντί του υπουργείου Παιδείας έως σήμερα, θα είναι η Εκκλησία που αντιδρά στον όρο «αφηρημένη αποζημίωση» για τη μισθοδοσία, καθώς φοβάται ότι η ΕΕ δύναται να τη θεωρήσει ως κρατική επιδότηση, ενώ μένουν – ακόμη – εκτός οι κληρικοί που υπάγονται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο.

Η κυβέρνηση επιμένει ότι παραμένουν αμετάβλητα το υπηρεσιακό καθεστώς και η μονιμότητα των κληρικών ως θρησκευτικών λειτουργών και υπαλλήλων ΝΠΔΔ. Αυτό όμως που δείχνει ότι «καίει» την κυβέρνηση είναι να ανοίξει, προς τις εκλογές, ο δρόμος για τους περίπου 10.000 διορισμούς στο Δημόσιο στη θέση των ιερέων.

Σύγκρουση και για τη συνταγματική αναθεώρηση

Αιτία πολέμου για την Εκκλησία της Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο, που σε αυτή την ιδεολογική και ομολογιακή αναμέτρηση είναι σε πλήρη ταύτιση, είναι η αλλαγή του άρθρου 3. Και το γεγονός ότι την περασμένη Πέμπτη ψηφίστηκε η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ από τους κυβερνητικούς βουλευτές και τίθεται προς αναθεώρηση στην επόμενη Βουλή ήταν ένα αρνητικό σήμα. Η Ιεραρχία ετοιμάζει την αντεπίθεσή της, ενώ σύμφωνα με πληροφορίες ο Αρχιεπίσκοπος έχει δώσει οδηγία στους Μητροπολίτες να αποφεύγουν τις δημόσιες τοποθετήσεις μέχρι νεωτέρας.
«Η προμετωπίδα του Συντάγματος, που επικαλείται την Αγία Τριάδα, αποτελεί βασικό στοιχείο ιστορικής συνδέσεως του παρόντος Συντάγματος με την επαναστατική προέλευση του ελληνικού κράτους. Το άρθρο 3 αποτελεί θεμέλιο νομικής οργανώσεως των σχέσεων τόσο του Κράτους και της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Ελλάδος όσο και της τελευταίας με τη Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και αποτελεί αμετάβλητο στοιχείο πάγιας συνταγματικής παραδόσεως» αναφέρει η Εκκλησία της Ελλάδος και συμπληρώνει: «Η εισαγωγή της ρήτρας περί θρησκευτικά ουδέτερου κράτους δίνει την εντύπωση ότι αποσκοπεί να ανταγωνισθεί, και στην πράξη να ακυρώσει, την υφιστάμενη αναγνώριση της πλειοψηφούσας ορθόδοξης χριστιανικής κοινότητας της χώρας. Η ρήτρα είναι πολιτικά, νομικά και εν γένει επιστημονικά αόριστη».