Ξενομεταμόσχευση

Ως ιστορική περιγράφηκε πρόσφατη επέμβαση μεταμόσχευσης καρδιάς από χοίρο σε άνθρωπο, η οποία πραγματοποιήθηκε από ομάδα επιστημόνων της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ σε ασθενή με καρδιακή ανεπάρκεια τελικού σταδίου. Ο ασθενής δεν είχε κριθεί κατάλληλος για μεταμόσχευση ανθρώπινης καρδιάς από την αρμόδια επιτροπή. Ωστόσο, η αμερικανική Αρχή Τροφίμων και Φαρμάκων (Food and Drug Administration, FDA) έδωσε έγκριση για την πειραματική προς το παρόν ξενομεταμόσχευση.

Οπως μπορούν να αντιληφθούν οι ομιλούντες την ελληνική, ο όρος «ξενομεταμόσχευση» (xenotransplantation) περιγράφει τη λήψη μοσχεύματος από άλλο (ξένο προς τον λήπτη) είδος. Εδώ, η επιλογή των χοίρων δεν είναι τυχαία: πρόκειται για θηλαστικά, όπως και ο άνθρωπος, με μέγεθος οργάνων πολύ κοντά στα αντίστοιχα ανθρώπινα. Φυσικά και με πολλές γενετικές διαφορές τις οποίες προσπάθησαν να «αποσβέσουν» οι επιστήμονες παρεμβαίνοντας σε δέκα συνολικά γονίδια του γενετικά τροποποιημένου χοίρου από τον οποίον ελήφθη η καρδιά.

Ειδικότερα, τρία χοίρια γονίδια αποσιωπήθηκαν προκειμένου να αποφευχθεί η απόρριψη του μοσχεύματος. Πρόκειται για γονίδια τα οποία ευθύνονται για τη σύνθεση σακχάρων τα οποία «διακοσμούν» την επιφάνεια των χοίριων κυττάρων και τα οποία γίνονται αντιληπτά ως ξένα από το ανοσοποιητικό σύστημα του λήπτη προκαλώντας τη βίαιη αντίδρασή του. Εκτός από τη σίγαση της έκφρασης των χοίριων γονιδίων, υπήρξε και προσθήκη ανθρώπινων γονιδίων τα οποία κωδικοποιούν για τη σύνθεση πρωτεϊνών κομβικής σημασίας. Ετσι, τα δύο από αυτά σχετίζονται με τη ρύθμιση της πήξης του αίματος και την αποφυγή θρομβώσεων, δύο έχουν αντιφλεγμονώδη δράση και δύο προστατεύουν από υπέρμετρη αντιγονική αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος του λήπτη. Τέλος, προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι το μέγεθος του μοσχεύματος θα παραμείνει ως έχει και δεν θα μεγαλώσει αφαιρέθηκε το (χοίριο) γονίδιο το οποίο κωδικοποιεί για τη σύνθεση του υποδοχέα της αυξητικής ορμόνης.

Ως την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές όλα πήγαιναν καλά για τον μεταμοσχευμένο ασθενή. Βεβαίως αυτός θα είναι σε συνεχή ιατρική επίβλεψη, καθώς θα αποτελέσει τον οδηγό για τον σχεδιασμό και την έναρξη ευρύτερης κλινικής μελέτης η οποία, αν όλα πάνε καλά, αναμένεται να αρχίσει στα τέλη του 2023. Απώτερος στόχος να επιλυθεί μέσω της (ακριβής και πολύπλοκης) ξενομεταμόσχευσης το πρόβλημα της έλλειψης οργάνων. Το οποίο βεβαίως δεν θα υπήρχε αν στις κοινωνίες μας η δωρεά οργάνων ήταν συνήθης πρακτική και όχι φωτεινή εξαίρεση.