Αισιόδοξος ότι η Ουάσιγκτον θα προχωρήσει σύντομα στη σταδιακή άρση του εμπάργκο όπλων προς τη Λευκωσία δηλώνει στη συνέντευξή του στο «Βήμα» ο Νίκος Χριστοδουλίδης. Ο υπουργός Εξωτερικών της Κύπρου, κρίσιμος συνομιλητής όλων των «μεγάλων παικτών» στη σημερινή σκακιέρα της Ανατολικής Μεσογείου, προβλέπει τη συμμετοχή των ΗΠΑ στις τριμερείς συνεργασίες που έχουν δημιουργηθεί στην περιοχή με έμφαση στον τομέα της ασφάλειας. Ο κ. Χριστοδουλίδης προβλέπει ότι οι πρώτες ενδείξεις αποτελεσμάτων από τη γεώτρηση της ExxonMobil αναμένονται τον Φεβρουάριο, ενώ αποφεύγει προβλέψεις για τη στάση της Τουρκίας. Σημειώνει επίσης ότι ο στόχος για μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία δεν έχει μεταβληθεί, παρά τις πρόσφατες δηλώσεις Αναστασιάδη για χαλαρή ή αποκεντρωμένη ομοσπονδία.
Πρόσφατα συναντηθήκατε στην Ουάσιγκτον με τον αμερικανό ομόλογό σας Μάικ Πομπέο και τον σύμβουλο εθνικής ασφαλείας Τζον Μπόλτον. Πώς βλέπουν οι ΗΠΑ την Κύπρο σήμερα;
«Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι οι ΗΠΑ δεν προσεγγίζουν πλέον την Κύπρο μέσα από τον φακό των σχέσεών τους με την Τουρκία ή σε σχέση με το Κυπριακό. Η Κυπριακή Δημοκρατία προσεγγίζεται πλέον ως πυλώνας σταθερότητας και πάροχος ασφαλείας στην Ανατολική Μεσόγειο. Ως μια χώρα που μέσα από τις δράσεις στην εξωτερική της πολιτική, και ειδικότερα μέσω των τριμερών σχηματισμών συνεργασίας με τα γειτονικά κράτη, αλλά και τις ενεργειακές συνεργασίες που αναπτύσσει, δύναται να έχει σημαντικό ρόλο στην προώθηση της περιφερειακής ασφάλειας και σταθερότητας».
Υπογράψατε Δήλωση Προθέσεων για συνεργασία σε θέματα ασφαλείας. Τι ακριβώς μορφή θα λάβει αυτή η συνεργασία;
«Ακριβώς μέσα στο πλαίσιο που σας προανέφερα υπογράψαμε Δήλωση Προθέσεων, που κωδικοποιεί την υφιστάμενη συνεργασία μας αλλά και τα επόμενα βήματα σε σχέση με κοινές δράσεις. Θεσμοθετείται δηλαδή το πλαίσιο συνεργασίας στην ασφάλεια, τόσο σε διμερές όσο και σε περιφερειακό επίπεδο. Αφορά τομείς που εμπλέκουν τουλάχιστον έξι υπουργεία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ηδη έχουμε αρχίσει την ετοιμασία ενός οδικού χάρτη δράσεων, πάντοτε εντός του ευρύτερου τομέα της ασφάλειας, που από κοινού οι δυο χώρες θα προωθήσουν».
Πόσες πιθανότητες υπάρχουν να αρθεί το εμπάργκο όπλων από τις ΗΠΑ προς την Κύπρο;
«Εχει ξεκινήσει ήδη η διαδικασία προς αυτή την κατεύθυνση στο Κογκρέσο. Θεωρώ την εν λόγω εξέλιξη ως πολύ σημαντική, αλλά και ενδεικτική του πώς η Ουάσιγκτον προσεγγίζει πλέον την Κυπριακή Δημοκρατία. Θεωρώ επίσης ως εξίσου σημαντικό το γεγονός ότι και σε επίπεδο εκτελεστικής εξουσίας στις ΗΠΑ γίνεται αντιληπτή η προστιθέμενη αξία που θα έχει μια τέτοια εξέλιξη, η οποία συμβαδίζει απόλυτα με το ευρύτερο πλαίσιο και τους στόχους που έχουν τεθεί μέσω της υπογραφής της Δήλωσης Προθέσεων. Εκτίμησή μου είναι ότι σύντομα θα ξεκινήσει η σταδιακή άρση των συγκεκριμένων περιορισμών».
Θα λέγατε ότι έχει κλειδώσει η συμμετοχή των ΗΠΑ, έστω ad hoc, στις υπάρχουσες τριμερείς συνεργασίες στην Ανατολική Μεσόγειο;
«Σε σχέση με τη συμμετοχή των ΗΠΑ, θα έλεγα ότι υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Ηταν από τα θέματα που κυριάρχησαν στις συνομιλίες μου στην Ουάσιγκτον. Μάλιστα, μετέφερα συγκεκριμένο μήνυμα-πρόταση έπειτα από συνεννόηση με άλλα κράτη των τριμερών σχηματισμών στην Ανατολική Μεσόγειο. Η συμμετοχή από πλευράς ΗΠΑ αναμένεται όντως να είναι σε ad hoc βάση, μέσα στο πλαίσιο προώθησης θετικής ατζέντας επί συγκεκριμένης θεματολογίας, όπως η ασφάλεια. Σε σχέση με το δεύτερο σκέλος της ερώτησής σας, σας αναφέρω ότι λόγω της γεωγραφικής θέσης της Κύπρου, της μεγάλης σε έκταση FIR και του εξίσου μεγάλου χώρου ευθύνης έρευνας και διάσωσης η Κύπρος αποτελεί κομβικό σημείο στη διακίνηση των εναέριων και θαλάσσιων μεταφορών στην Ανατολική Μεσόγειο. Κατά συνέπεια, υπάρχει αυξημένο ενδιαφέρον από τρίτα κράτη. Με κάποια από αυτά έχουν υπογραφεί σχετικές συμφωνίες, ενώ με κάποια άλλα αρχίσαμε συζητήσεις για τη συνομολόγηση τέτοιων συμφωνιών. Πρόκειται για διευκολύνσεις που εξυπηρετούν αποκλειστικά ανθρωπιστικής φύσεως επιχειρήσεις».
Οι δηλώσεις Αναστασιάδη περί χαλαρής ή αποκεντρωμένης ομοσπονδίας έχουν προκαλέσει μια σύγχυση. Εγκαταλείπετε τη θέση περί διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας; Συζήτησε επί όλων αυτών ο Πρόεδρος με τον τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στη Νέα Υόρκη;
«Σε καμία απολύτως περίπτωση δεν ξεφεύγουμε από τη λύση της διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας. Ούτε φλερτάρουμε με άλλες μορφές λύσης. Η προσέγγιση του Προέδρου, που, ας σημειωθεί, αποτελεί τροφή για σκέψη, έρχεται να αντιμετωπίσει μια διαφωνία που υπάρχει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και αφορά την απαίτηση για μία τουρκοκυπριακή ψήφο σε κάθε απόφαση της εκτελεστικής εξουσίας. Είναι μια πρόταση με στόχο την ενίσχυση της λειτουργικότητας μιας ενδεχόμενης λύσης. Σε σχέση με τη συνάντηση με τον κ. Τσαβούσογλου, που πραγματοποιήθηκε ύστερα από αίτημά του, δεν έγινε διαπραγμάτευση αλλά μια γενικότερη ανταλλαγή απόψεων σε σχέση με το Κυπριακό».
«H Τουρκία θα δεχθεί λύση μόνο αν νιώσει ότι θα έχει οφέλη»
Η κοινοπραξία υπό την ExxonMobil ξεκινά τη γεώτρησή της στο Οικόπεδο 10. Πότε εκτιμάτε ότι θα υπάρχουν οι πρώτες ενδείξεις για το μέγεθος; Θεωρείτε ότι ένα μεγάλο κοίτασμα θα αποτελούσε μοχλό πίεσης προς την Τουρκία να εμφανιστεί πιο εποικοδομητική;
«Σε σχέση με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναμένουμε κάτι συγκεκριμένο περί τα τέλη Φεβρουαρίου. Δεν μπορώ να ερμηνεύσω πώς η Αγκυρα θα προσεγγίσει τα αποτελέσματα. H Τουρκία θα προχωρήσει σε επίλυση του Κυπριακού όχι γιατί θα αναγνωρίσει το παράνομο της κατοχής ή/και την παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην κατεχόμενη Κύπρο, αλλά μόνο αν νιώσει ότι θα προκύψουν για την ίδια οφέλη από μια τέτοια εξέλιξη ή ότι έχει κόστος από την μη επίλυση του Κυπριακού».
Πόσο αρνητική θα ήταν για την έκβαση του Κυπριακού η αλλαγή εντολής της UNFICYP ή και η αποχώρησή της;
«Σε σχέση με τη UNFICYP, η σημερινή προσέγγιση της αμερικανικής κυβέρνησης έναντι του ρόλου του ΟΗΕ γενικότερα και των ειρηνευτικών αποστολών ειδικότερα δεν καθορίστηκε λόγω των δεδομένων στην Κύπρο. Σίγουρα “αγγίζει” τη UNFICYP, αλλά δεν υιοθετήθηκε λόγω αυτής. Μια πτυχή που την καθόρισε είναι το κόστος των ειρηνευτικών αποστολών. Αν δούμε τα οικονομικά δεδομένα της UNFICYP, σίγουρα δεν περιλαμβάνεται σε αυτή την κατηγορία. Αρα η νέα αμερικανική προσέγγιση δεν υιοθετήθηκε για να λειτουργήσει ως “δαμόκλειος σπάθη” στο Κυπριακό. Μια απομάκρυνση της UNFICYP χωρίς προηγούμενη λύση του Κυπριακού θα επηρεάσει όχι μόνο τα δεδομένα στην Κύπρο, αλλά και τον περιφερειακό ρόλο που διαδραματίζει η Κύπρος. Τούτων λεχθέντων, δεν σημαίνει ότι επαναπαυόμαστε. Είχα επί του θέματος μια πολύ εποικοδομητική συζήτηση με τη Μόνιμη Αντιπρόσωπο των ΗΠΑ στον ΟΗΕ. Ηταν κοινή μας προσέγγιση ότι οι όποιες αλλαγές στη UNFICYP θα πρέπει να έχουν στόχο την ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της. Σίγουρα δεν επιδιώκεται η αμφισβήτηση της βάσης της εντολής της δύναμης. Το καλύτερο σενάριο θα είναι να επιτευχθεί η λύση του Κυπριακού και να γίνουν οι ανάλογες προσαρμογές στη UNFICYP».
