Το νέο σημείο ισορροπίας στην εγχώρια κτηματαγορά καλούνται να βρουν οι τράπεζες και οι εταιρείες που θα αναλάβουν τη διαχείριση των δανείων που θα πουληθούν ή θα τιτλοποιηθούν τα επόμενα χρόνια. Με τον τρόπο αυτόν, για πρώτη φορά στην Ελλάδα θα μεταφερθούν μεγάλα χαρτοφυλάκια ακινήτων στα χέρια λίγων, οι κινήσεις των οποίων θα διαμορφώσουν σε μεγάλο βαθμό την επόμενη ημέρα στο ελληνικό real estate.

«Αυτό που συνέβη στην Ισπανία μετά το σκάσιμο της φούσκας των ακινήτων στα τέλη της περασμένης δεκαετίας, με τη δημιουργία μιας κεντρικής bad bank για την ανάκτηση των οφειλομένων, φαίνεται πως θα γίνει με αρκετά χρόνια καθυστέρησης και στη χώρα μας. Είτε συσταθεί ένας ενιαίος φορέας, όπως προβλέπει το σχέδιο της Τράπεζας της Ελλάδος για τη διαχείριση των «κόκκινων» δανείων, είτε η δουλειά γίνει από κάθε συστημικό όμιλο ξεχωριστά για τις περιουσίες που θα αποκτήσει» σημειώνει κορυφαία τραπεζική πηγή.

Η σύγκριση με Ισπανία

Οπως εξηγεί, «στην Ελλάδα δεν καταγράφηκαν πτωχεύσεις μεγάλης κλίμακας στον κατασκευαστικό κλάδο, αλλά κοκκίνισαν στεγαστικά και ενυπόθηκα επιχειρηματικά δάνεια αρκετών χιλιάδων οφειλετών, καθιστώντας τη διαχείρισή τους πολύ πιο σύνθετη και χρονοβόρα. Ανασταλτικά λειτούργησε και το γεγονός ότι οι πλειστηριασμοί ξεκίνησαν ουσιαστικά εφέτος για τη μεγάλη μάζα των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων».

Ωστόσο, πλέον τα πράγματα φαίνεται πως μπαίνουν σε μια σειρά. Εως το τέλος του 2019 θα έχει περάσει στην ιδιοκτησία των τραπεζών μια κρίσιμη μάζα από το στοκ των ενεχύρων, ενώ θα έχει πουληθεί σε τρίτους ή τιτλοποιηθεί η «αφρόκρεμα» των δανείων τους.

Με δεδομένο ότι το μεγαλύτερο ποσοστό των υποθηκευμένων ακινήτων καταλήγει στα πιστωτικά ιδρύματα μέσω του συστήματος των ηλεκτρονικών δημοπρασιών, οι μεγάλες τράπεζες θα βρεθούν μέσα στην επόμενη τριετία με ένα μεγάλο χαρτοφυλάκιο κατοικιών, οικοπέδων και επαγγελματικών χώρων.

Εκτιμάται ότι εφέτος στο 85% των πλειστηριασμών τα ακίνητα κατέληξαν στους πιστωτές, ενώ για το 2019 στόχος είναι να υποχωρήσει το ποσοστό αυτό στο 75%. Αυτό σημαίνει ότι μέχρι και το τέλος της επόμενης χρονιάς τα πιστωτικά ιδρύματα θα έχουν αποκτήσει περί τις 40.000 νέα ακίνητα, τα οποία θα προστεθούν σε αυτά που ήδη έχουν.

Η αξιοποίηση

Στα σχέδια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων που έχουν υποβάλει στον επόπτη τους, τον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM), περιλαμβάνεται συγκεκριμένο πλάνο αξιοποίησής τους. Η κεντρική ιδέα είναι ότι σε ένα βάθος 2 – 3 ετών αυτά τα περιουσιακά στοιχεία θα πρέπει με τον έναν ή τον άλλο τρόπο να τεθούν εκτός ισολογισμών, ή τουλάχιστον να αποφέρουν συγκεκριμένο ύψος ετήσιων εσόδων.

Οπως επισημαίνουν τραπεζικοί κύκλοι, από αυτή τη διαδικασία θα αρχίσει ξανά να παίρνει ζωή η κτηματαγορά και να διαμορφώνονται νέες τιμές, καθώς λόγω του πολύ μικρού αριθμού συναλλαγών που πραγματοποιούνται σήμερα, δεν είναι εύκολος ο προσδιορισμός των εμπορικών αξιών.

«Το θετικό είναι ότι πιάσαμε πάτο. Η πτώση των τιμών στο σύνολο της χώρας έχει σταματήσει, όπως δείχνουν τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, και υπάρχει μια μικρή άνοδος τον τελευταίο ενάμιση χρόνο. Μπορεί η ενίσχυση των τιμών να αφορά προς το παρόν συγκεκριμένες περιοχές και τύπους ακινήτων, ωστόσο είναι θετικό πως η γενική πτωτική τάση έχει αναστραφεί» υπογραμμίζει κορυφαίο τραπεζικό στέλεχος.

Σημειώνει δε πως με τη διεύρυνση του χαρτοφυλακίου ακινήτων, οι τράπεζες θα αρχίσουν με οργανωμένο τρόπο να τεστάρουν την αγορά, προσδοκώντας σταδιακή ενίσχυση των αξιών. Η άνοδος μπορεί να προέλθει κατά πρώτον από το εξωτερικό, μέσω των επενδύσεων αλλοδαπών στη χώρα μας, στο πλαίσιο και του προγράμματος της Golden Visa, και κατά δεύτερον από την εγχώρια ζήτηση, στον βαθμό που θα ενισχυθεί το διαθέσιμο εισόδημα μέσω της εν εξελίξει οικονομικής μεγέθυνσης.

Ερχονται κουρέματα

Υπογραμμίζει πάντως πως σε κάθε περίπτωση δεν είναι στόχος των τραπεζών να γίνουν διαχειριστές ακινήτων. «Ο,τι δάνειο μπορούμε να ρυθμίσουμε με λογικούς όρους, είναι βέβαιο ότι θα το προτιμήσουμε έναντι ενός πλειστηριασμού. Το θετικό είναι ότι σταδιακά αποκαθίσταται η συναλλακτική κουλτούρα και οι δανειολήπτες θα κληθούν να λάβουν τις αποφάσεις τους» σημειώνει σχετικά.

Μάλιστα, δεν αποκλείει να υπάρξουν τα επόμενα χρόνια πολλές συμφωνίες «κουρέματος» χρεών, καθώς οι οφειλέτες θα συνειδητοποιήσουν ότι ο χρόνος των καθυστερήσεων τελείωσε και πως εάν δεν κάνουν κάτι θα χάσουν το ακίνητό τους. «Οταν και οι δύο πλευρές, τράπεζες και οφειλέτες, εκτιμήσουν ότι δεν υπάρχει προοπτική για καλύτερους όρους τακτοποίησης της υπόθεσης στο μέλλον, αυξάνονται σημαντικά οι πιθανότητες να δώσουν τα χέρια. Πλέον είμαστε πολύ κοντά στο να γίνει αυτό ο βασικός κανόνας στα «κόκκινα» ενυπόθηκα δάνεια» τονίζει χαρακτηριστικά η ίδια πηγή.

Ανοδος τιμών έπειτα από 10 χρόνια

Τον τερματισμό της δεκαετούς υποχώρησης των τιμών των ακινήτων δείχνουν τα στοιχεία που δημοσιοποίησε η Τράπεζα της Ελλάδος για το πρώτο εξάμηνο του 2018. Σημαντικό ρόλο για την αντιστροφή των πτωτικών τάσεων έχουν παίξει η άνοδος των βραχυχρόνιων τουριστικών μισθώσεων, η αύξηση της ζήτησης από ξένους για την απόκτηση της χρυσής Visa, αλλά και η γενικότερη ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.
Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία που συνέλεξε η κεντρική τράπεζα, το α’ εξάμηνο του 2018 οι ονομαστικές τιμές γραφειακών χώρων υψηλών προδιαγραφών για το σύνολο της χώρας αυξήθηκαν κατά 3,5% σε σχέση με το β’ εξάμηνο του 2017. Ακόμη μεγαλύτερη ήταν η ανάκαμψη στην Αθήνα, με την ετήσια άνοδο να φτάνει το 4,6%. Στον αντίποδα, οι τιμές στη Θεσσαλονίκη αυξήθηκαν κατά 0,4% και στην υπόλοιπη Ελλάδα κατά 2,9%.
Την ίδια περίοδο οι ονομαστικές τιμές καταστημάτων υψηλών προδιαγραφών για το σύνολο της χώρας αυξήθηκαν κατά 2,1% σε σχέση με το β’ εξάμηνο του 2017. Οι ονομαστικές τιμές καταστημάτων στην ευρύτερη περιοχή της Αθήνας σημείωσαν αύξηση κατά 4,0%, στη Θεσσαλονίκη κατέγραψαν μείωση 0,8%, ενώ στην υπόλοιπη Ελλάδα παρέμειναν αμετάβλητες σε σχέση με το αμέσως προηγούμενο εξάμηνο.
Ανοδικά κινούνται και οι τιμές των διαμερισμάτων, οι οποίες σε ονομαστικούς όρους στο γ’ τρίμηνο του 2018 ήταν κατά μέσο όρο αυξημένες κατά 2,5% σε σύγκριση με το αντίστοιχο του 2017.