Κοίτασμα-ανάσα με πολλά ερωτηματικά

Η ανακοίνωση της ExxonMobil για τον εντοπισμό κοιτάσματος 5-8 τρισεκατομμυρίων κυβικών ποδών φυσικού αερίου στον στόχο «Γλαύκος» εντός του τεμαχίου 10 της κυπριακής Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης εμπεριέχει ένα καλό και ένα κακό νέο. Το καλό είναι ότι σε αντίθεση με τον στόχο «Δελφύνη», επίσης εντός του τεμαχίου 10, η ερευνητική γεώτρηση στον «Γλαύκο» δεν ήταν άγονη. Αυτό είναι από μόνο του ένα γεγονός σημαντικό, διότι σε διαφορετική περίπτωση το ερευνητικό ενεργειακό πρόγραμμα της Κυπριακής Δημοκρατίας θα κινδύνευε να τελειώσει πρόωρα. Το άσχημο είναι ότι το εντοπισθέν δυνητικό κοίτασμα δεν μεταβάλλει δραματικά τους «κανόνες του παιχνιδιού», δεν συνιστά, όπως σημειώνουν ψύχραιμοι αναλυτές, «game changer» ούτε στο ενεργειακό σκέλος ούτε στο πολιτικό σκέλος που αφορά το Κυπριακό.

Οι ελπίδες, η ανακάλυψη
και τα δεδομένα

Είναι σαφές ότι η κυβέρνηση της Κύπρου είχε επενδύσει πολλά στον εντοπισμό ενός μεγάλου κοιτάσματος, καθώς πίστευε ότι μια τέτοια εξέλιξη θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες στο Κυπριακό. Το ίδιο είχαν πράξει, τόσο στη Λευκωσία όσο και στην Αθήνα, όλοι αυτοί οι παρασιτικοί κύκλοι που φαντασιώνονται την άμεση μετατροπή της Κύπρου και αργότερα της Ελλάδας σε «Σαουδική Αραβία της Μεσογείου» και συνεπακόλουθα τη συντριβή κάθε τουρκικής αξίωσης στην περιοχή. Αυτό εξηγεί τον καταιγισμό πανηγυρικών δημοσιευμάτων χωρίς την παραμικρή διείσδυση στις δύσκολες λεπτομέρειες. Τούτο δεν σημαίνει ότι η ανακάλυψη του κοιτάσματος φυσικού αερίου στον «Γλαύκο» δεν είναι σημαντική. Απλώς πρέπει να συνυπολογίζονται πολλές παράμετροι στα τελικά συμπεράσματα.

Σύμφωνα με κυβερνητικές και διπλωματικές πηγές στη Λευκωσία και στην Αθήνα, το κρίσιμο είναι να πραγματοποιηθεί το ταχύτερο δυνατόν η επιβεβαιωτική γεώτρηση στο τεμάχιο 10 από την ExxonMobil. Υπενθυμίζεται ότι το αποτέλεσμα της επιβεβαιωτικής γεώτρησης της κοινοπραξίας Noble Energy – Delek στο κοίτασμα «Αφροδίτη» του τεμαχίου 12 της κυπριακής ΑΟΖ δημοσιοποιήθηκε δύο χρόνια μετά την αρχική ανακάλυψή του (το 2013, όταν το κοίτασμα βρέθηκε το 2011). Επίσης, προσθέτουν οι ίδιες πηγές, η επιβεβαιωτική γεώτρηση τείνει να μειώνει την ποσότητα του κοιτάσματος, κάτι που συνέβη και στην περίπτωση της «Αφροδίτης». Οι αρχικές πληροφορίες λένε ότι η κοινοπραξία ExxonMobil – Qatar Petroleum θα προβεί σε επιβεβαιωτική γεώτρηση εντός του 2020.

Είναι σαφές ότι ένα από τα κρισιμότερα ζητήματα είναι οι περιφερειακές γεωπολιτικές επιπτώσεις σε μια περίοδο που η Ανατολική Μεσόγειος είναι μια από τις πλέον εύφλεκτες περιοχές του πλανήτη, τόσο λόγω ενέργειας όσο και εξαιτίας της παρουσίας στρατιωτικών δυνάμεων από πολλές χώρες. Τα επόμενα βήματα της Λευκωσίας στο ενεργειακό σκέλος θα είναι βαρύνουσας σημασίας, ενώ αντίστοιχης βαρύτητας θα είναι και μια απόφαση της Αγκυρας να στείλει τα δύο πλωτά γεωτρύπανα που αγόρασε στην περιοχή για γεωτρήσεις. Υπενθυμίζεται ότι το 2018 η κοινοπραξία της γαλλικής Total και της ιταλικής Eni ανακοίνωσαν τον εντοπισμό κοιτάσματος στον στόχο «Καλυψώ» εντός του τεμαχίου 6 της κυπριακής ΑΟΖ, το οποίο αμφισβητεί ευθέως η Αγκυρα. Από τότε δεν υπάρχει καμία κινητικότητα από αυτές τις εταιρείες και ιδιαίτερα από την Eni, η οποία εκδιώχθηκε κακήν κακώς από την Τουρκία όταν επιχείρησε νέα γεώτρηση στο τεμάχιο 3.

Πολλοί αναρωτιούνται αν η Total θα κινηθεί εντός των επόμενων 12 μηνών προς γεώτρηση στο τεμάχιο 7. Η γαλλική εταιρεία έχει δηλώσει ότι θα το πράξει και αναμένονται πιθανές τουρκικές αντιδράσεις. Είναι επίσης άγνωστο προς ποια κατεύθυνση θα κινηθούν τα τουρκικά γεωτρύπανα. Θα πάνε στα βόρεια της Κύπρου, στα τεμάχια που έχει προκηρύξει η κυβέρνηση του ψευδοκράτους και έχει παραχωρήσει στην ΤΡΑΟ ή θα εμφανιστούν στη νότια πλευρά του νησιού εντός των προκηρυχθέντων από τη Λευκωσία οικοπέδων; Μια πιθανή επιλογή της Αγκυρας, ιδιαίτερα σε περίπτωση που θέλει να στείλει μήνυμα περί των αξιώσεών της, θα ήταν η πραγματοποίηση γεώτρησης εντός του τεμαχίου 7.

Οι δυσκολίες για
τον αγωγό East Med

Το σχέδιο του αγωγού East Med εμφανίζεται πολιτικά ελκυστικό, αλλά με οικονομικούς όρους παραμένει δύσκολο να υλοποιηθεί – τουλάχιστον στην παρούσα φάση. Είναι δε αξιοσημείωτο ότι η Αίγυπτος ετάχθη πρόσφατα εναντίον του αγωγού, καθώς τον θεωρεί ευθέως ανταγωνιστικό στα σχέδιά της να καταστεί σε περιφερειακό ενεργειακό κόμβο μέσω των τερματικών σταθμών LNG στο έδαφός της. Ουδείς θα έπρεπε επίσης να αποκλείσει την επιστροφή στο προσκήνιο μιας παλαιότερης ιδέας για πλωτό σταθμό υγροποίησης. Η ιδέα αυτή θέτει θέματα ασφαλείας, αλλά ίσως να ήταν και η αφορμή για ενεργότερη στρατιωτική παρουσία συγκεκριμένων παικτών στην Ανατολική Μεσόγειο – ειδικότερα των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ.