Κλειδώνει έως τη νέα χρονιά η παράταση του lockdown

Αναβάλλεται η επιστροφή στην κανονικότητα πριν από τα Χριστούγεννα, καθώς το βαρύ επιδημιολογικό φορτίο σε πολλές περιοχές της χώρας σβήνει τις μηχανές της οικονομίας και της κοινωνίας. Μάλιστα, η βραδύτατη αποκλιμάκωση του δεύτερου κύματος εξελίσσεται με τόσο βασανιστικούς ρυθμούς που τα αισιόδοξα σενάρια μεταθέτουν το άνοιγμα από το νέο έτος.

Αλλωστε, όταν ο Δεκέμβριος παρελάμβανε την επιδημιολογικά φορτισμένη σκυτάλη από τον Νοέμβριο, τα δεδομένα ήδη έδειχναν ότι η χώρα εισέρχεται σε έναν ακόμα κρίσιμο μήνα. Εντούτοις, η ελπίδα της έναρξης των εμβολιασμών από το νέο έτος δίνει μια νότα αισιοδοξίας στη σκληρή περίοδο που διανύουμε.

Αμείλικτοι
οι αριθμοί

Οι αριθμοί που αποτυπώνουν την εξέλιξη της επιδημίας στη χώρα μας εξηγούν την αιτία που το lockdown έλαβε εκ νέου παράταση έως τις 14 Δεκεμβρίου, καθώς και σύμφωνα με το επιστημονικό προσωπικό της χώρας παρά την ελαφρά μείωση που παρατηρείται η κατάσταση παραμένει ιδιαίτερα εύθραυστη.

Πιο συγκεκριμένα, στις 7 Νοεμβρίου, την ημέρα που επιβλήθηκε η εθνική καραντίνα, τα ημερήσια κρούσματα που ανακοινώθηκαν έφταναν τα 2.556, 207 ασθενείς ήταν διασωληνωμένοι και 34 άνθρωποι είχαν χάσει εντός ενός 24ώρου τη μάχη για τη ζωή τους.

Στις 21 Νοεμβρίου – δηλαδή δύο εβδομάδες μετά το lockdown – τα ημερήσια κρούσματα ξεπερνούσαν τα 2.300, οι διασωληνωμένοι είχαν σκαρφαλώσει στους 522 και οι ημερήσιοι θάνατοι στους 108.

Στις 4 Δεκεμβρίου – έναν μήνα σχεδόν μετά τη νέα περίοδο του «Μένουμε Σπίτι» – τα ημερήσια κρούσματα μειώθηκαν στα 1.667 (όταν μόλις δύο ημέρες πριν ξεπερνούσαν τα 2.000), ο αριθμός των διασωληνωμένων είχε φτάσει τους 612 και οι ανθρώπινες απώλειες παρέμεναν καθημερινά σε υψηλά επίπεδα (98).

Είναι γεγονός ότι οι επιστήμονες προειδοποιούσαν στα μέσα του περασμένου μήνα πως θα μεσολαβούσαν τουλάχιστον δύο εβδομάδες έως ότου αποτυπωθεί στους δείκτες η αποκλιμάκωση. Και διευκρίνιζαν ότι θα χρειαζόταν περαιτέρω υπομονή, ώστε να πάρει ανάσες το πρωτόγνωρα επιβαρυμένο ΕΣΥ, καθώς η εκθετική αύξηση σε νοσηλείες και θανάτους επιβράδυνε την πορεία της σχετικής καμπύλης.

Παρ’ όλα αυτά, είναι πλέον κοινά αποδεκτό ότι οι τέσσερις προηγούμενες εβδομάδες που συνοδεύθηκαν από σκληρούς περιορισμούς δεν απέδωσαν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Ιδίως δε εάν συνυπολογίσει κανείς ότι όταν επιβλήθηκε το lockdown στόχος ήταν να επιστρέψουμε με ταχείς ρυθμούς σε ένα «ελαφρύ» επιδημιολογικό παρελθόν, όταν τα ημερήσια κρούσματα δεν ξεπερνούσαν τα 400-500 ημερησίως.

Εν τω μεταξύ το ασφυκτικά πιεσμένο Σύστημα Υγείας αποτελεί τον πυρήνα της ανησυχίας που εκφράζει το επιστημονικό προσωπικό της χώρας, δεδομένου ότι στο κρίσιμο αυτό πεδίο η ύφεση που καταγράφεται γίνεται επίσης με ιδιαίτερα χαμηλούς ρυθμούς.

Οι εισαγωγές ασθενών παραμένουν υψηλές, κατά μέσο όρο 360 την ημέρα, ενώ η πληρότητα των ΜΕΘ είναι 84% πανελλαδικά και ειδικότερα στην Αττική 79% και στη Θεσσαλονίκη 94%.

Τα δεδομένα αυτά είναι άλλωστε και η αιτία που οι υγειονομικοί στο ΕΣΥ βρίσκονται μονίμως σε μια συνθήκη αγωνίας, αντιμετωπίζοντας το βαρύ επιδημιολογικό φορτίο σαν ένα ηφαίστειο που ανά πάσα στιγμή μπορεί να προκαλέσει ισχυρότερο σεισμό.

Σε λεπτή, κόκκινη
γραμμή και η Αθήνα

«Σε γενικές γραμμές και με κάποιες διακυμάνσεις κατά τη διάρκεια του lockdown, δεν έχουμε διαπιστώσει, τουλάχιστον προς το παρόν, αλλαγές στον αριθμό των ασθενών που νοσηλεύουμε. Και αυτό μάς οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η διασπορά στην κοινότητα παραμένει ενεργός. Συνεπακόλουθα και με βάση τα παραπάνω εκτιμούμε ότι στην πρώτη ενθάρρυνση περαιτέρω διασποράς η κατάσταση θα μπορούσε να ξεφύγει όπως συνέβη στη Θεσσαλονίκη» δηλώνει στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής Πνευμονολογίας της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και υπεύθυνος της Μονάδας COVID του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», Γιάννης Καλομενίδης.

Ενδεικτικά αναφέρεται ότι την περασμένη Κυριακή η εφημερία έκλεισε με την κλινική να εμφανίζει πληρότητα που άγγιζε το 100%. Ωστόσο την εβδομάδα που ακολούθησε εκτός από τα εξιτήρια δρομολογήθηκε και η μετακίνηση ασθενών στη Παμμακάριστο και στο «Αμαλία Φλέμινγκ» για αποθεραπεία, ώστε το νοσηλευτικό ίδρυμα να προετοιμαστεί για την επόμενη εφημερία με κενά κρεβάτια.

Η εμπειρική «διάγνωση» της εξέλιξης της επιδημίας από τους γιατρούς του ΕΣΥ δεν διαφέρει από τα στοιχεία που συλλέγουν οι επιδημιολόγοι, με αποτέλεσμα να μοιράζονται τους ίδιους προβληματισμούς. «Ενώ παρατηρείται μια πτωτική τάση – σχεδόν σε όλους τους νομούς της χώρας – το υψηλό επιδημιολογικό φορτίο επιβραδύνει σημαντικά τον ρυθμό μείωσης» υπογραμμίζει μιλώντας στο «Βήμα» ο αναπληρωτής καθηγητής Επιδημιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Δημήτρης Παρασκευής.

Και διευκρινίζει: «Οταν αναφερόμαστε στο βαρύ επιδημιολογικό φορτίο, εννοούμε τον αριθμό των ενεργών κρουσμάτων που συνεχίζουν να διασπείρουν τον ιό. Γι’ αυτό και το άνοιγμα της κοινωνίας και της οικονομίας μάς ανησυχεί, επενδύοντας σε προσεκτικά και σταθερά βήματα».

Υπό το πρίσμα αυτό και χαρτογραφώντας τα «ασφαλή νερά» εν μέσω της πανδημικής τρικυμίας, μετά τη σταδιακή επανεκκίνηση του εμπορικού κλάδου από τα καταστήματα εποχικών ειδών, αναμένεται να ακολουθήσει (εκτός από τα κομμωτήρια) το λιανεμπόριο, με έμφαση στα μικρά καταστήματα, καθώς όπως έχει αποδειχθεί η λειτουργία τους δεν ευνοεί τις μεταδόσεις στην κοινότητα.

Υπό τον φόβο ενός… λάθους που θα αναζωπύρωνε τον Rt (που σημειωτέον πλέον βρίσκεται κάτω από το 1 σε Αττική και Θεσσαλονίκη), οι αποφάσεις λαμβάνονται σε ένα «μουδιασμένο» κλίμα που προλογίζει ότι το άνοιγμα θα είναι εξίσου αργόσυρτο όπως και η αποκλιμάκωση.

Ετσι εξηγείται ότι στον «πάγο» βρίσκεται και το ξεκλείδωμα των αιθουσών των δημοτικών σχολείων και των νηπιαγωγείων. Αρκετοί είναι οι επιστήμονες που εισηγούνται να παραμείνουν κλειστές οι σχολικές αίθουσες έως το 2021, παρ’ όλα αυτά δεν λείπουν και οι ισχυρές αντιρρήσεις. Ετσι, η δύσκολη αυτή «εξίσωση» θα επιχειρηθεί να λυθεί την εβδομάδα που έρχεται, με την καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου να διαβεβαιώνει ότι τις επόμενες ημέρες θα επανέλθει στο τραπέζι των συζητήσεων «το ενδεχόμενο άνοιγμά τους στις 14 του μηνός με βάση τα νέα δεδομένα».

Aπαγορευτικό σε σύνορα και Αγιον Ορος

Εξι περιοχές της χώρας – η Ξάνθη, η Δράμα, η Πέλλα, η Φλώρινα, η Πιερία και η Ημαθία – προβληματίζουν έντονα ειδικούς και Αρχές λόγω της επιδημιολογικής τους κατάστασης. Υπό τις συνθήκες αυτές, δύο επιπλέον μέτρα για τη Βόρεια Ελλάδα, η οποία βρίσκεται στη δίνη της πανδημίας, ανακοίνωσε ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας και Διαχείρισης Κρίσεων, Νίκος Χαρδαλιάς. Πιο συγκεκριμένα, όσοι ανιχνεύονται θετικοί στις πύλες εισόδου δεν θα επιτρέπεται να εισέλθουν στη χώρα και, δεύτερον, μπαίνει απαγορευτικό στις επισκέψεις στο Αγιον Ορος.

«Κακά μαντάτα» από τα λύματα της Θεσσαλονίκης

Σε κάθε περίπτωση η… ανθεκτική αλυσίδα της μετάδοσης του SARS-CoV-2 αποδεικνύεται και από τα νέα δεδομένα που αφορούν την επεξεργασία των λυμάτων στη Θεσσαλονίκη, σύμφωνα με τα οποία έχει ανακοπεί η τάση μείωσης που ξεκίνησε να καταγράφεται τις προηγούμενες ημέρες.

Ο σχεδιασμός της κυβέρνησης για τον εμβολιασμό στην Ελλάδα

Την ώρα που το δεύτερο κύμα της πανδημίας επιμένει και το lockdown παρατείνεται, πηγή αισιοδοξίας για επιστροφή σε μια κανονική ζωή – όπως ήταν διαμορφωμένη πριν από την εισβολή του νέου κορωνοϊού – αποτελεί το εμβόλιο. Εν αναμονή της έγκρισης κυκλοφορίας του από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ) στη χώρα καταστρώνεται ο σχεδιασμός για τον εμβολιασμό των πολιτών. Μάλιστα και δεδομένου ότι πλέον ο χρόνος μετράει αντίστροφα οι προετοιμασίες είναι πυρετώδεις. Ετσι, από την ερχόμενη εβδομάδα ξεκινά η εκπαίδευση των περισσότερων από 2.000 νοσηλευτών και επαγγελματιών υγείας, οι οποίοι θα στελεχώνουν τα 1.018 εμβολιαστικά κέντρα.
Παράλληλα και εντός του μήνα δρομολογούνται προσομοιώσεις της διαδικασίας παραλαβής των εμβολίων, διανομής στις 7 Υγειονομικές Περιφέρειας της χώρας και αποθήκευσής τους, ώστε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη να εξασκηθούν πάνω στον «λεπτό» χειρισμό και στις ιδιαιτερότητες των διαφορετικών εμβολίων έναντι του πανδημικού ιού.
Αλλωστε και όπως έχει επισημάνει ο υπουργός Υγείας Βασίλης Κικίλιας, την επομένη της παραλαβής των πρώτων δόσεων θα ξεκινήσουν οι εμβολιασμοί, καθώς το «στοίχημα» είναι να έχει εμβολιαστεί έως τον Ιούνιο το σύνολο του πληθυσμού, χτίζοντας κατ’ αυτόν τον τρόπο την «ανοσία της αγέλης».
Υπενθυμίζεται ότι αυτή την εβδομάδα ξεκινούν οι εμβολιασμοί στη Μεγάλη Βρετανία μετά το πρόσφατο «πράσινο φως» της ανεξάρτητης Ρυθμιστικής Αρχής Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας (MHRA) για το εμβόλιο των Pfizer/BioNTech.
Εν τούτοις, η Γηραιά Ηπειρος αναμένει τη γνωμοδότηση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκων (ΕΜΑ), που όπως ανακοίνωσε η αξιολόγηση θα έχει ολοκληρωθεί έως τις 29 Δεκεμβρίου. Σημειώνεται δε, ότι η ίδια διαδικασία αναμένεται να επαναληφθεί το επόμενο διάστημα για τουλάχιστον δύο ακόμη εμβόλια.
Και καθώς τα εμβόλια που αναμένεται να λάβουν έγκριση είναι περισσότερα του ενός, η χώρα μας έχει δεσμεύσει περί τις 25 εκατομμύρια δόσεις καλύπτοντας το σύνολο του πληθυσμού της χώρας, με τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη να επισημαίνει σε κάθε ευκαιρία ότι ο εμβολιασμός θα είναι δωρεάν.
Παράλληλα, δρομολογείται μία δυναμική καμπάνια με στόχο να «σβήσει» τις αμφιβολίες μιας μερίδας των πολιτών σχετικά με την ασφάλεια των εμβολίων.
Σε κάθε περίπτωση και όπως διευκρίνισε την περασμένη Παρασκευή η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας Βάνα Παπαευαγγέλου, ακόμη και όταν ξεκινήσει ο εμβολιασμός θα μεσολαβήσουν αρκετοί μήνες έως ότου να δημιουργηθεί η «ανοσία της αγέλης», προειδοποιώντας για την ανάγκη αυστηρής τήρησης των μέτρων και τους πρώτους τουλάχιστον μήνες του 2021.
Η ίδια δεν παρέλειψε να περιγράψει τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η Εθνική Επιτροπή Εμβολιασμών που επεξεργάζεται το πρόγραμμα εμβολιασμού. Και διευκρίνισε ότι τα κριτήρια προτεραιοποίησης των ομάδων που θα εμβολιαστούν πρώτες είναι αφενός ο βαθμός έκθεσης στη λοίμωξη (νοσηλευτικό προσωπικό), αφετέρου ο βαθμός κινδύνου από τη νόσο (ευπαθείς ομάδες).

Γιατί δεν σπάει η αλυσίδα μετάδοσης

Τις αιτίες πίσω από την επιμονή του δεύτερου κύματος αναζητούν οι επιστήμονες, που έχει ως αποτέλεσμα τα εφετινά Χριστούγεννα να εορταστούν υπό αυστηρότερους – από τους προβλεπόμενους πριν από έναν μήνα – περιορισμούς.
«Απ’ ό,τι φαίνεται δεν πάει να σπάσει η αλυσίδα μετάδοσης λόγω της μεγάλης διασποράς από την εργασία στο ενδοοικογενειακό περιβάλλον» τόνισε η καθηγήτρια Παιδιατρικής Λοιμωξιολογίας και μέλος της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων Βάνα Παπαευαγγέλου, συμπληρώνοντας ότι υπάρχει ένα συνεχές πινγκ πονγκ από τους εργασιακούς χώρους στα νοικοκυριά.
Μια ακόμα εξήγηση που πιθανόν να συμπληρώνει το παζλ του φαύλου κύκλου των μεταδόσεων δίνει ο καθηγητής Γενετικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου της Γενεύης Μανώλης Δερμιτζάκης. «Από τον ρυθμό των θανάτων συμπεραίνει κανείς ότι η κυκλοφορία του ιού παραμένει υψηλή, άρα είναι πολλά τα κρούσματα που δεν εντοπίζονται. Οταν όμως η διασπορά είναι τόσο μεγάλη, σε μια περίοδο καραντίνας σημαίνει ότι κλειδώνεις τους πολίτες που είναι θετικοί στον κορωνοϊό στα σπίτια τους».
Μάλιστα και σύμφωνα με τον επιστήμονα, πίσω από τις κλειστές πόρτες των νοικοκυριών οι συνθήκες είναι ακόμα πιο ευνοϊκές για τη μετάδοση του ιού, καθώς τα μέλη της οικογένειας συγχρωτίζονται για περισσότερες ώρες (π.χ. λόγω τηλεργασίας και τηλεκπαίδευσης). Ο ίδιος δε υπενθυμίζει πως «όταν η Ιταλία έκλεισε, κατά το πρώτο κύμα, η αποτελεσματικότητα του lockdown άργησε σημαντικά να αποτυπωθεί – ιδίως δε εάν συνυπολογίσει κανείς ότι εκεί σε ένα σπίτι συγκατοικούν δύο, ακόμα και τρεις γενιές μαζί. Πιθανόν για τον ίδιο λόγο η αποκλιμάκωση στη χώρα μας δεν καταγράφεται όσο γρήγορα θα επιθυμούσαμε».