Η Βρετανία στην εποχή της… μοναξιάς

Από προχθές, Πρωτοχρονιά, όλα τα προϊόντα που διακινούνται μεταξύ Βρετανίας και ΕΕ υπόκεινται σε τελωνειακούς ελέγχους, όχι όμως σε δασμούς και ποσοστώσεις, αφού τέθηκε σε εφαρμογή η συμφωνία για την εμπορική σχέση Λονδίνου – ΕΕ. Η γραφειοκρατία όμως θα προκαλεί καθυστερήσεις και θα αυξήσει το κόστος των εισαγωγών και εξαγωγών ανάμεσα στις δύο πλευρές. Η επιστροφή αυτή στην εποχή πριν από το 1993, προτού δημιουργηθεί η κοινή αγορά και καταργηθούν τα τελωνεία, υπολογίζεται ότι θα στοιχίσει 4% στο βρετανικό ΑΕΠ.

Τι πήραν και τι έδωσαν
Βρετανία και ΕΕ

Μπορεί το ζήτημα που έμενε ανοιχτό μέχρι να βρεθεί συμφωνία τελευταία στιγμή την παραμονή Χριστουγέννων να ήταν η αλιεία, αλλά το πραγματικά ακανθώδες είναι οι κανόνες του ανταγωνισμού. Το Λονδίνο δέχθηκε να διατηρήσει τα ευρωπαϊκά πρότυπα για τα εργασιακά, το περιβάλλον, τις κρατικές επιδοτήσεις κ.ά. Ομως πέτυχε αυτή η ευθυγράμμιση να μην είναι δυναμική, δηλαδή να μην είναι υποχρεωμένη η Βρετανία να ακολουθεί αυτομάτως τις Βρυξέλλες όποτε ενισχύουν αυτά τα πρότυπα.

Με αυτόν τον τρόπο η Βρετανία «ξαναπαίρνει τον έλεγχο των νόμων της», όπως τονίζει ο πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, αλλά και η ΕΕ εξασφαλίζει τον δίκαιο ανταγωνισμό, «το άλφα και το ωμέγα» από πλευράς «27»: αποκτά το δικαίωμα να επιβάλλει δασμούς στα βρετανικά προϊόντα όποτε θεωρήσει ότι αποκλίνουν σημαντικά από τα εργασιακά, περιβαλλοντικά και άλλα πρότυπα της ΕΕ και, συνεπώς, κάνουν αθέμιτο ανταγωνισμό στα ευρωπαϊκά προϊόντα. Το Λονδίνο δεν επιθυμούσε την τόσο εύκολη επιβολή δασμών, αλλά υποχώρησε διότι έπρεπε πάση θυσία να δείξει ότι «η Βρετανία ανακτά την εθνική της κυριαρχία».

«Πούλησε» το Σίτι
και τα πανεπιστήμια

Ο Τζόνσον «πούλησε» τελείως το Σίτι του Λονδίνου: στη συμφωνία δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για την ελεύθερη ανταλλαγή χρηματοοικονομικών, ασφαλιστικών, λογιστικών και άλλων υπηρεσιών. Μεγάλες τράπεζες και επενδυτικά funds που είχαν ως βάση το Λονδίνο ανοίγουν άρον-άρον παραρτήματα στην ΕΕ, κυρίως στο Δουβλίνο, στο Παρίσι, στη Φρανκφούρτη ή στο Λουξεμβούργο.

Γιατί ο βρετανός πρωθυπουργός επέλεξε να δώσει μάχη για την αλιεία που αποτελεί το 0,1% του ΑΕΠ της χώρας και παρέχει 12.000 θέσεις εργασίας, ενώ εγκατέλειψε το Σίτι που εκπροσωπεί το 7% του ΑΕΠ και 1,1 εκατ. θέσεις εργασίας; Διότι πολιτικά έχει περισσότερα να κερδίσει από τους ψαράδες παρά από τους τραπεζίτες: οι ψηφοφόροι του και οπαδοί του Brexit δεν ενδιαφέρονται για τις τράπεζες.

Ενας άλλος τομέας που «πούλησε» ο Τζόνσον είναι τα πανεπιστήμια: η Βρετανία μένει εκτός του προγράμματος Erasmus κατ’ επιλογή του βρετανού πρωθυπουργού, ο οποίος πριν από έναν χρόνο διαβεβαίωνε ότι η χώρα του θα παρέμενε οπωσδήποτε στο δημοφιλές αυτό πρόγραμμα ανταλλαγής φοιτητών. Ο Τζόνσον, που επικαλέστηκε το υψηλό ετήσιο κόστος για τη Βρετανία (200 εκατ. ευρώ), επικρίνεται έντονα από πανεπιστημιακούς κύκλους και από τη Σκωτία. Το Δουβλίνο προσφέρθηκε να χρηματοδοτεί τη συμμετοχή των βορειοϊρλανδών φοιτητών στο Erasmus.

Διαφωνίες και συγκρούσεις στον ορίζοντα

Πολλοί αναλυτές προβλέπουν ότι δεν θα αργήσουν να ξεσπάσουν διαφωνίες και συγκρούσεις ανάμεσα στο Λονδίνο και στις Βρυξέλλες – ιδίως αν η Βρετανία αρχίσει να συμπεριφέρεται σαν φορολογικός παράδεισος. Αυτό δεν αναμένεται να συμβεί σε βραχυχρόνιο επίπεδο διότι, λόγω των κρατικών δαπανών για την αντιμετώπιση της πανδημίας, το Λονδίνο μάλλον θα αναγκαστεί να αυξήσει τη φορολογία των επιχειρήσεων και όχι να τη μειώσει. Επιπλέον, το περιθώριο της Βρετανίας να προσφέρει φορολογικά κίνητρα για να προσελκύσει επενδύσεις περιορίζεται από το σκέλος περί κρατικών επιδοτήσεων της εμπορικής συμφωνίας με την ΕΕ.
Αλλοι αναλυτές στηλιτεύουν το «κόλλημα» της Βρετανίας με τα περασμένα μεγαλεία. «Οι ατελείωτες αναφορές στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο στη διάρκεια της δημόσιας συζήτησης για το Brexit αντικατοπτρίζουν ένα επίμονο σύμπλεγμα ανωτερότητας και μια δυσκολία να ξεπεραστούν οι ένδοξες εποχές του Blitz (σ.σ. γερμανικού βομβαρδισμού της Βρετανίας το 1940-41) και της αυτοκρατορίας» σχολίασε αρθρογράφος του «Monde».
Η έξοδος από την ΕΕ «μπορεί επιτέλους να φέρει τη στιγμή της αλήθειας σχετικά με το καθεστώς της Βρετανίας στον κόσμο. Ζήσαμε επί πολύ καιρό πάνω στις περασμένες μας δόξες, μερικές από τις οποίες τροφοδότησαν το Brexit» έγραψε ο συγγραφέας Ρόμπερτ Χάρις στους «Financial Times».