Η σημασία του ελαιολάδου έναντι των καρδιαγγειακών παθήσεων

Η υδροξυτυροσόλη, αποτελεί μόριο ειδικού ενδιαφέροντος για τη φαρμακοβιομηχανία λόγω της αντιφλεγμονώδους και αντιοξειδωτικής δράσης της, κατά των καρδιαγγειακών παθήσεων και του μεταβολικού συνδρόμου, της νευροπροστασίας του και της χημειοτροποποιητικής δράσης κατά των όγκων. Το ενδιαφέρον γι’ αυτό μόριο, έχει οδηγήσει σε ευρεία έρευνα τα τελευταία χρόνια, η οποία σχετίζεται με τις βιολογικές δραστηριότητές του, τα ευεργετικά αποτελέσματα στον άνθρωπο, καθώς και τη δυνατότητα σύνθεσης νέων μορίων από την υδροξυτυροσόλη.

Την υδροξυτυροσόλη μπορούμε να τη βρούμε στο ελαιόλαδο – ιδανικά σε μία ποσότητα καθημερινά 5 mlg – αλλά και σε συμπληρώματα διατροφής, τα οποία μπορούν να λάβουν όσοι αντιμετωπίζουν προβλήματα με καρδιαγγειακές παθήσεις.

Το ελαιόλαδο – το οποίο βρίσκεται στην κορυφή της Μεσογειακής Διατροφής, η οποία συνδέεται με τη μακροζωία και την ευεξία – είναι τρόφιμο μεν, διαθέτει ωστόσο τις ευεργετικές ιδιότητες ενός φαρμάκου. Οπως προκύπτει από τυχαιοποιημένες κλινικές μελέτες, η μακροχρόνια κατανάλωση της Μεσογειακής Δίαιτας πλούσιας σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, συσχετίζεται με μειωμένους δείκτες αθηροσκλήρωσης.

Η υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής, μειώνει σημαντικά τα επίπεδα της γλυκόζης, την ολική χοληστερόλη, την LDL χοληστερόλη και τα επίπεδα της οξειδωμένης LDL χοληστερόλης σε σύγκριση με τη δίαιτα δυτικού τύπου. Η υιοθέτηση της Μεσογειακής Διατροφής αυξάνει σημαντικά τα επίπεδα της HDL χοληστερόλης. Επειδή όμως δεν γνωρίζουμε πόση ποσότητα να λάβουμε, η χορήγηση συμπληρωμάτων διατροφής με υδροξυτυροσόλη, σε ασθενείς με παράγοντες κινδύνου στεφανιαίας νόσου κατόπιν ιατρικής συμβουλής, μπορεί να αποδειχθεί πολύ σημαντική, για τη μείωση των καρδιαγγειακών συμβαμάτων.

Αξίζει να σημειώσουμε ότι πλέον από το ελαιόλαδο, μπορούν να παραχθούν συμπληρώματα διατροφής, δερμοκαλλυντικά και φαρμακευτικά προϊόντα.

Τα πλεονεκτήματα του ελαιολάδου αλλά και των πολυφαινολών, όπως υδροξυτυροσόλη και ελευρωπαΐνη που υπάρχουν στα φύλλα αλλά και στον καρπό της ελιάς, συζητήθηκαν ευρέως, στη διάρκεια του πρώτου webinar που οργάνωσε το ΕΛΙΚΑΡ (Ελληνικό Κέντρο Καρδιολογίας) με την υποστήριξη της φαρμακοβιομηχανίας InterMed.

Ο καθηγητής του Τομέα Φαρμακογνωσίας και Χημείας Φυσικών Προϊόντων στο Τμήμα Φαρμακευτικής Λέανδρος Σκαλτσούνης, πραγματοποίησε μία ενδιαφέρουσα αναδρομή στους σταθμούς του ελαιολάδου, η οποία ξεκίνησε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, επισημαίνοντας ότι το ελαιόλαδο είναι σύμμαχος της Μεσογειακής Διατροφής. Στις χώρες της Μεσογείου έχουμε ένα υψηλό προσδόκιμο επιβίωσης και όλοι οι δείκτες υγείας είναι υψηλά σε σχέση με άλλες χώρες, τόνισε.

Ωστόσο ο καθηγητής ανέφερε ότι είναι πιο σωστό τη Μεσογειακή Διατροφή να την ονομάζουμε Κρητική Διατροφή.

Το Ιδρυμα Ροκφέλερ, η Κρητική Διατροφή και ο γιατρός Keys

Κάνοντας μία ιστορική αναδρομή, ο κ. Σκαλτσούνης υπογράμμισε, ότι μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Αμερική και ειδικότερα το Ιδρυμα Ροκφέλερ ξεκίνησε μία σειρά από μελέτες σε χώρες, οι οποίες είχαν υποστεί το δράμα του πολέμου. Μία από αυτές τις περιοχές ήταν και η Κρήτη, όπου το 1947 οι ερευνητές του Ιδρύματος διαπίστωσαν ότι οι αιματολογικοί δείκτες και το προσδόκιμο επιβίωσης των Κρητικών ήταν πολύ ικανοποιητικό, παρά τις κακουχίες του πολέμου. Το 1953 βγήκε η μελέτη στη δημοσιότητα και διαπιστώθηκε ότι οι άνθρωποι στην Κρήτη και σε άλλες χώρες της Μεσογείου κατανάλωναν όσπρια, δημητριακά, φρούτα, ψάρια, λίγα γαλακτοκομικά, αρωματικά βότανα και πολύ ελαιόλαδο.

Το 1958, ο γιατρός Keys ξεκίνησε μία άλλη μελέτη και στη διάρκεια του πολέμου που ήταν στη Νάπολη, είχε εντυπωσιαστεί, καθώς στο νοσοκομείο καταγράφονταν ελάχιστες εισαγωγές που αφορούσαν περιπτώσεις για καρδιαγγειακά νοσήματα. Με τα ευρήματα αυτά και τη μελέτη του Ροκφέλερ, ο Keys ξεκίνησε τη μελέτη των 7 χωρών. Μία μελέτη διάρκειας 25 ετών σε 12.700 άνδρες ηλικίας 40 έως 59 ετών, σε 16 αγροτικές χώρες (ΗΠΑ, Φινλανδία, Ολλανδία, πρώην Γιουγκοσλαβία, Ιαπωνία, Ιταλία, Ελλάδα). Στην Ελλάδα παρακολούθησε δύο περιοχές, την Κρήτη και την Κέρκυρα. Η Κρήτη λοιπόν, ήταν η περιοχή με τη χαμηλότερη θνησιμότητα, όσον αφορά τα καρδιαγγειακά νοσήματα. Αξίζει να σημειωθεί ότι από όλες τις χώρες που μελετήθηκαν, στην Κρήτη ο δείκτης θανάτων ήταν 25 και στην Κέρκυρα 48.

Από την πλευρά της η καθηγήτρια Φαρμακευτικής Χημείας Ιωάννα Ανδρεάδου επεσήμανε ότι η παρατήρηση πως η Μεσογειακή Διατροφή συνδέεται με τη μακροζωία και την ευεξία, ανέδειξε τις πολλαπλές ευεργετικές επιδράσεις των προϊόντων της ελιάς στην ανθρώπινη υγεία. Μελέτες έχουν αποδείξει τις καρδιοπροστατευτικές δράσεις στην πρόληψη του καρκίνου και την νευροπροστασία. Οι δράσεις αυτές δρομολογούν την αύξηση της παγκόσμιας ζήτησης των προϊόντων της ελιάς, πρόσθεσε.

Η αξία του ελαιολάδου & των πολυφαινολών μέσα από μελέτες

Στην συνέχεια η καθηγήτρια Ανδρεάδου αναφέρθηκε σε μία σειρά από μελέτες, οι οποίες καταδεικνύουν την αξία του ελαιολάδου, της Μεσογειακής Διατροφής και της δίαιτας χαμηλών λιπαρών, στην πρόληψη των καρδιαγγειακών επεισοδίων.

Ειδικότερα, η μελέτη PREDIMED υλοποιήθηκε σε 7.500 ασθενείς, με προσθήκη ελαιολάδου στη διατροφή των συμμετεχόντων. Τα αποτελέσματα έδειξαν μικρότερη εμφάνιση καρδιαγγειακών επεισοδίων σε εκείνους που ακολουθούσαν Μεσογειακή Δίαιτα, είτε με βάση το ελαιόλαδο (30% μείωση) είτε με βάση τους ξηρούς καρπούς (28% μείωση), σε σύγκριση με εκείνους που ακολουθούσαν δίαιτα με χαμηλά λιπαρά.

Στη μελέτη CORDIOPREV, στην οποία συμμετείχαν 1.000 στεφανιαίοι ασθενείς, οι οποίοι πρέπει να λαμβάνουν είτε Μεσογειακή Διατροφή είτε δίαιτα χαμηλών λιπαρών. Θα έχουμε τα αποτελέσματα το 2023, ωστόσο μία πρώτη υποανάλυση της μελέτης – στην οποία συμμετείχαν 939 άτομα – έδειξε ότι η μακροχρόνια κατανάλωση Μεσογειακή Δίαιτας πλούσιας σε έξτρα παρθένο ελαιόλαδο, συσχετίζεται με μειωμένους δείκτες αθηροσκλήρωσης, όπως το ΙΜΤ – CC και το ύψος της αθηρωματικής πλάκας στις καρωτίδες αναδεικνύοντας τον ρόλο της Μεσογειακής Δίαιτας στη δευτερογενή πρόληψη της καρδιαγγειακής νόσου. Τα κύρια φαινολικά συστατικά της ελιάς και του ελαιολάδου χωρίζονται σε 22 πολυφαινολικές ενώσεις και ταξινομούνται σε 13 υποκατηγορίες. Τα ελαιόλαδα πλούσια σε φαινόλες έχουν ευεργετικές δράσεις σε παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου, όπως η συστολική αρτηριακή πίεση και η οξειδωμένη LDL. Επίσης, τα φύλλα της ελιάς έχουν μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε πολυφαινόλες, σε σύγκριση με το ελαιόλαδο.

Η κυρία Ανδρεάδου υπογράμμισε ότι τα συμπληρώματα διατροφής με βάση το ελαιόλαδο πρέπει να χρησιμοποιούνται σε όλες τις χώρες από ομάδες πληθυσμού που αντιμετωπίζουν συγκεκριμένες καρδιολογικές νόσους, ή μεταβολικό σύνδρομο.

Το φάρμακο της φύσης

Τέλος, ο διατροφολόγος Χάρης Δημοσθενόπουλος, προϊστάμενος του Λαϊκού Νοσοκομείου, στη δική του τοποθέτηση και επιχειρώντας να απαντήσει στο ερώτημα εάν το μυστικό του ελαιολάδου βρίσκεται στην υδροξυτυροσόλη, υπογράμμισε:

«Η υδροξυτυροσόλη είναι μόριο ειδικού ενδιαφέροντος για τη φαρμακοβιομηχανία λόγω της αντιφλεγμονώδους και αντιοξειδωτικής δράσης της, κατά των καρδιαγγειακών παθήσεων και του μεταβολικού συνδρόμου, της νευροπροστασίας του και της χρημειοτροποποιητικής δράσης κατά των όγκων. Η τυροσόλη, η υδροξυτυροσόλη και η ελαιοευρωπαΐνη είναι από τις κύριες φαινολικές ενώσεις σε φρούτα, στο φύλλο και στο έλαιο από την Olea europaea L. Λόγω της βιοδιαθεσιμότητας των χημικών ιδιοτήτων και της εύκολης σύνθεσης μαζί με την έλλειψη της τοξικότητας, η υδροξυτυροσόλη θεωρείται ένα εξαιρετικό συμπλήρωμα διατροφής, από τις βιομηχανίες διατροφής και τροφίμων. Η υδροξυτυροσόλη βρίσκεται κυρίως στις πράσινες ελιές σε σύγκριση με τις μαύρες ελιές (περιεκτικότητα 0,118% και 0,082%)».

Και κατέληξε λέγοντας ο κ. Δημοσθενόπουλος: «Το ελαιόλαδο είναι ένα πολύ ευεργετικό συστατικό αυτού του διατροφικού προτύπου που λέγεται Μεσογειακή Διατροφή, ευεργετικό και για το λιπώδες ήπαρ και για άλλα νοσήματα. Δεν είναι φάρμακο, αλλά έχει ευεργετικές δράσεις, παρόμοιες με αυτές που έχει ένα φάρμακο».