Η παρακαταθήκη ενός κορυφαίου

Ασυμβίβαστος, μαχητικός, ρηξικέλευθος, σπουδαίος συγγραφέας και διανοούμενος παλιάς κοπής, ο Αβραάμ Β. Γεοσούα, ο «Μπούλι» (ταύρος, στα εβραϊκά), έφυγε από τη ζωή στα 85 του χρόνια, αφήνοντάς μας παρακαταθήκη ένα έργο στιβαρό και διαχρονικό. Ηταν ο τελευταίος της «Μεγάλης τριανδρίας» που αποτελούσε μαζί με τον Αμος Οζ και τον Ααρόν Απελφελντ. Είχε το σπάνιο προνόμιο να είναι παρών στην ίδρυση της χώρας του, το 1948, μα και το βαρύ καθήκον να λάβει μέρος σε τέσσερις πολέμους για να υπερασπιστεί την ύπαρξή της. Γεννημένος στην υπό Βρετανική Εντολή Ιερουσαλήμ, το 1936, γόνος παλιάς Σεφαραδίτικης οικογένειας, με καταγωγή από το Μαρόκο και την Ελλάδα, εξέφρασε με το έργο του τους προβληματισμούς και τις αγωνίες ενός ολόκληρου λαού, συνδυάζοντας επάξια το προσωπικό με το συλλογικό βίωμα. Τον χαρακτήρισαν «Ισραηλινό Φόκνερ», και όχι άδικα, για το εύρος, τον πλούτο της θεματικής του, για τη ζωντάνια των χαρακτήρων του, για την πληθωρική φαντασία του και τη μακρόπνοη δημιουργική του δύναμη.

Στο εμβληματικό του μυθιστόρημα Ο κύριος Μάνι σκιαγράφησε με χιούμορ και αυτοσαρκασμό μια τοιχογραφία του Εβραϊσμού από τον 19ο αιώνα ως το σύγχρονο Ισραήλ, με φόντο τις κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της ανθρωπότητας, αναζητώντας τις ψηφίδες που συνθέτουν την εβραϊκή ταυτότητα. Σιωνιστής – επειδή πρέπει και οι Εβραίοι να έχουν μια πατρίδα -, θα πει σε μια διάλεξή του: «Είμαστε ένας λαός χτυπημένος σκληρά. Στο παρελθόν στερηθήκαμε για πολλά χρόνια αυτό που ονομάζουμε πατρίδα, γεννηθήκαμε στη Διασπορά και πληρώσαμε βαρύ τίμημα με πογκρόμ, διωγμούς και τη φριχτότερη καταστροφή, τη Σοά. Μας σκότωσαν, όχι για ιδεολογικούς ή θρησκευτικούς λόγους, αλλά με τον πιο ταπεινωτικό τρόπο, σαν να ήμασταν μικρόβια». Εχοντας συνείδηση της βαριάς αυτής κληρονομιάς, ο Γεοσούα θα καταφέρει με το έργο του να κάνει τη σύζευξη ανάμεσα στον Εβραϊσμό της Διασποράς και τη σύγχρονη ισραηλινή πραγματικότητα.