Η πανδημική έξαρση της Ομικρον στην Ευρώπη και οι μελλοντικές εξελίξεις

Το στέλεχος Ομικρον έχει διαμορφώσει ένα εντελώς καινούργιο επιδημιολογικό περιβάλλον. Εκτός της τρομακτικής διασποράς του (ο δείκτης μεταδοτικότητάς του μπορεί να προσεγγίσει αυτόν της ιλαράς), διαθέτει την ικανότητα διαφυγής από τον πλήρη και με αναμνηστική δόση εμβολιασμό. Ετσι μπορεί να μολύνει κάθε άνθρωπο που θα εκτεθεί ανεξαρτήτως εμβολιαστικής κατάστασης. Δύο παράγοντες όμως φαίνεται να μετριάζουν τη ζοφερή αυτή εικόνα. Ο πρώτος αφορά την εξαιρετική προστασία που εξασφαλίζουν τα εμβόλια σε ό,τι αφορά την κρίσιμη νόσο και τον θάνατο. Ο δεύτερος αφορά τη νοσογονικότητά του, η οποία σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις υπολείπεται σε σημαντικό βαθμό αυτής του Δέλτα. Το γεγονός της ηπιότερης νόσου που προκαλείται δίνει έναν τόνο αισιοδοξίας. Η αισιοδοξία όμως αυτή θα πρέπει πάραυτα να μετριαστεί, καθότι η χαμηλότερη νοσογονικότητα υπερφαλαγγίζεται από την τρομακτική αύξηση των νέων μολύνσεων. Ετσι είναι δεδομένη η πίεση του υγειονομικού συστήματος.

Το Παρατηρητήριο Επιδημιολογικής Ερευνας και Δημόσιας Υγείας (cello.org.gr) του Πανεπιστημίου Κρήτης/ΙΤΕ σε ανάλυση του επιδημιολογικού φορτίου όλων των ευρωπαϊκών χωρών διαπιστώνει τα εξής:

1 Το πανδημικό κύμα Ομικρον που κυριαρχεί στην Ευρώπη αυτή τη στιγμή φαίνεται να διαφοροποιείται μεταξύ των χωρών χρονικά, γεωγραφικά αλλά και σε επίπεδο επιδημιολογικής βαρύτητας.

2 Η επιδημιολογική δυναμική της έξαρσης στις διάφορες χώρες δεν σχετίζεται με το επίπεδο της εμβολιαστικής κάλυψης. Ετσι βλέπουμε χώρες με υψηλότατη κάλυψη να παρουσιάζουν βαριά εικόνα (π.χ. Πορτογαλία, Δανία).

3 Λίγες από τις χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, παρουσιάζουν μια οξυκόρυφη έξαρση που ακολουθείται από μια πρώιμη αποκλιμάκωση. Δεν γνωρίζουμε ακόμη αν αυτή η αποκλιμάκωση θα είναι προσωρινή ή μόνιμη.

4 Μερικές άλλες χώρες φαίνεται να υποτροπιάζουν στα κρούσματα, και μάλιστα με εντονότερο ρυθμό από αυτόν της αρχικής έξαρσης, π.χ. Ολλανδία, Αυστρία, Γερμανία.

5 Η θνησιμότητα ακόμα και στις χώρες με πολύ υψηλή εμβολιαστική κάλυψη, παρότι παραμένει συγκριτικά χαμηλή, έχει τουλάχιστον τριπλασιαστεί συγκρινόμενη με το προ Ομικρον παρελθόν.

6Η θνησιμότητα στις χώρες με χαμηλότερη εμβολιαστική κάλυψη όπως η Ελλάδα διατηρείται πολύ υψηλά και βαίνει επιδεινούμενη.

Με την εικόνα αυτή σε πανευρωπαϊκό επίπεδο η ανάλυση της ερευνητικής ομάδας της Κρήτης συμπεραίνει ότι η εξέλιξη της πανδημίας μοιάζει να προβληματίζει. Με το δεδομένο των εκατομμυρίων μολύνσεων που θα υπάρξουν, δίνεται μεγάλη ευκαιρία στον κορωνοϊό λειτουργώντας εξελικτικά μέσω μιας τρομακτικής έκτασης γενετικής ρουλέτας, να ενσωματώσει νέες μεταλλάξεις και να μας εκπλήξει. Αλλωστε ο υποκλάδος της Ομικρον που εσχάτως προβληματίζει δείχνει την πολυπλοκότητα του θέματος. Γεννώνται έτσι τρία πιθανά σενάρια. Θα είναι το νέο στέλεχος που θα γεννηθεί πιο αθώο και θα μας βοηθήσει να πάμε σε μια ενδημία μια ώρα αρχύτερα; Θα είναι αυτοκαταστροφικό και θα εξαφανιστεί από τη ζωή μας; Ή θα είναι μεταδοτικότερο και βαρύτερο, θέτοντάς μας σε νέους προβληματισμούς; Το πρώτο ίσως είναι το πιο πιθανό και ασφαλώς το πιο επιθυμητό, το δεύτερο θα είναι η τέλεια λύση, το τελευταίο όμως και χειρότερο σενάριο κανένας δεν μπορεί να το αποκλείσει. Με αυτή λοιπόν την αβεβαιότητα η επιστήμη και η κοινωνία θα πρέπει να προετοιμάζονται για το χειρότερο σενάριο και ας έρθει το καλύτερο. Αν τηρηθεί αυτός ο σοφός κανόνας της έγκαιρης προετοιμασίας, είναι σίγουρο ότι, ακόμα και εάν δεν νικηθεί ολοσχερώς ο ιός, η πανδημία αργά ή γρήγορα θα τιθασευθεί και η ανθρωπότητα θα μπει σε μια κανονικότητα μιας νέας μετά COVID εποχής που θα έχει σημαντικές διαφορές από αυτήν που είχαμε ζήσει έως τώρα.

Ο κ. Νίκος Τζανάκης είναι καθηγητής Πνευμονολογίας, Ιατρική Σχολή, Πανεπιστήμιο Κρήτης, αντιπρόεδρος Ελληνικής Πνευμονολογικής Εταιρείας.