Η πανδημία σαρώνει και τα «νοικοκυριά της κρίσης»

«Τα νούμερα δεν αποτυπώνουν την κατάσταση». Αυτό μας είπε μία από τις κοινωνικές λειτουργούς που μιλήσαμε σχετικά με τη φτώχεια στην Ελλάδα της κρίσης και εσχάτως της πανδημίας. Και έχει δίκιο. Πρώτα από όλα γιατί οι ανθρώπινες ιστορίες δεν χωρούν σε στατιστικές. Και δεύτερον, γιατί τα επίσημα στοιχεία βασίζονται στις φορολογικές δηλώσεις, οι οποίες αποτυπώνουν τα εισοδήματα του προηγούμενου χρόνου. Μια μέθοδος για να προσεγγιστεί ο αριθμός όσων ζουν σε ακραία φτώχεια είναι βάσει των δικαιούμενων το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα (ΕΕΕ), οι οποίοι λαμβάνουν από το κράτος οικονομική ενίσχυση 200-350 περίπου ευρώ και το ΤΕΒΑ (ταμείο ευρωπαϊκής βοήθειας για απόρους), που συνίσταται ουσιαστικά στην παροχή υλικής βοήθειας και συνοδευτικών μέτρων. Σύμφωνα με τα στοιχεία που παραχώρησε στο «Βήμα» ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας κ. Γιώργος Σταμάτης, το 2020 οι δικαιούχοι του ΕΕΕ είναι 611.992 και του ΤΕΒΑ 534.414 (το 88,7% των δικαιούχων του ΕΕΕ λαμβάνουν το ΤΕΒΑ). Πέρυσι οι αντίστοιχοι αριθμοί ήταν 767.025 και 664.481.

Σύμφωνα με στοιχεία που μας έδωσε ο πρόεδρος του Συλλόγου Εργαζομένων στις Κοινωνικές Δομές Αντιμετώπισης της Φτώχειας κ. Δημήτρης Κνης, σε όλη τη χώρα λειτουργούν 125 Κοινωνικά Παντοπωλεία, 52 δομές Παροχής Συσσιτίου και 83 Κοινωνικά Φαρμακεία και 17 δομές για την υποστήριξη των αστέγων. Από την έναρξη λειτουργίας, ο συνολικός αριθμός των ωφελουμένων των συγκεκριμένων δομών ανέρχεται σε 355.000 με βάση την καταγραφή του Συλλόγου Εργαζομένων έως 31/5/2020.

Πολλές επισκέψεις
στα κέντρα κοινότητας

Παράλληλα, όσον αφορά τα κέντρα κοινότητας (δομές πρώτης υποδοχής που παρέχουν ολιστική αντιμετώπιση), και με βάση στοιχεία της Διεύθυνσης Κοινωνικής Ενταξης & Κοινωνικής Συνοχής του υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων από τον Οκτώβριο του 2018 έως τον Δεκέμβριο του 2019 στα 242 Κέντρα Κοινότητας που λειτουργούν στην επικράτεια ο αριθμός των μοναδικών ωφελουμένων ανέρχεται σε 425.603, με περισσότερες από 1.320.000 επισκέψεις / συνεδρίες.

Συζητήσαμε με ανθρώπους που εργάζονται τόσο στις κρατικές δομές όσο και σε φιλανθρωπικά σωματεία σε όλη την Ελλάδα (όπως η Ενωση Κυριών Δράμας) που προσφέρουν επίσης ουσιαστικό έργο. Μας μετέφεραν ιστορίες σαν της Παναγιώτας που ζει με την οικογένειά της σε ένα σπίτι χωρίς ρεύμα, άρα και χωρίς θέρμανση, με πλαστικά στα παράθυρα, και κατάφερε να δώσει με επιτυχία πανελλήνιες. Μας είπαν για την αίσθηση ότι ο κορωνοϊός έχει αυξήσει τον αριθμό εκείνων που καταφεύγουν στη βοήθειά τους – δεν υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία. Είναι, όμως, ενδεικτικό ότι ο Δήμος Αθηναίων οργάνωσε άμεσα 2 προγράμματα για 140 οικογένειες με ανήλικα παιδιά και 340 νοικοκυριά που ζουν κάτω από το όριο της φτώχιας και χτυπήθηκαν από την πανδημία. Κι επειδή οι ιστορίες των ανθρώπων είναι μοναδικές, συζητήσαμε με τους ίδιους και καταγράψαμε κάποιες από αυτές.

«Τα προβλήματα
έρχονταν ένα-ένα»

Συναντηθήκαμε με την 25χρονη Μαρία στο κτίριο του Κέντρου Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων (ΚΥΑΔΑ), απέναντι από τον σταθμό Λαρίσης. Ηταν ημέρα λειτουργίας του κοινωνικού παντοπωλείου. Η Μαρία ήρθε με τον 15 μηνών Κωνσταντίνο – τον μεγαλώνει μόνη. Η ίδια φοίτησε 4 χρόνια στη σχολή εμποροπλοιάρχων – δεν αποφοίτησε, της έμεναν τα 6μηνα πρακτικής. Παράλληλα, παρακολούθησε ΕΠΑΛ για διοίκηση επιχειρήσεων και λογιστική. Εργάστηκε λίγο καιρό και μετά έμεινε έγκυος. Προβλήματα της εγκυμοσύνης την ανάγκασαν να σταματήσει από τη δουλειά. Ο τότε αρραβωνιαστικός και νυν σύζυγός της (παντρεύτηκαν αργότερα με πολιτικό γάμο) μπήκε φυλακή για 20 χρόνια, όταν εκείνη ήταν ενάμιση μηνών έγκυος. Η μητέρα της τής είπε ότι θα την πάρει κοντά της μέχρι να σαραντίσει. «Είχα τρομάξει, δεν ήξερα τι θα κάνω μετά. Από την άλλη, καταλαβαίνω τη μητέρα μου, κι εκείνη μεγάλωσε 5 παιδιά μόνη της, χωρίς βοήθεια». Τώρα η Μαρία ζει μόνη, ο πατέρας της τη βοηθά όσο μπορεί, της παραχώρησε το πατρικό του. Ενα σπίτι γεμάτο υγρασία «γι’ αυτό είχαμε από παλιά αφυγραντήρα», που τη βοηθά ένας θείος της να βάλουν γυψοσανίδες στους τοίχους για να μη μαδάει ο σοβάς – για το παιδί. Για θέρμανση χρησιμοποιεί μια σόμπα  πετρελαίου που της χάρισαν. Πώς τα βγάζει πέρα; Είναι δικαιούχος ΕΕΕ (ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα), είναι ωφελούμενη του ΚΥΑΔΑ και του συσσιτίου της ενορίας της. Οταν κλείσει τα 3 του χρόνια ο Κωνσταντίνος θα μπορέσει να τον πάει σε παιδικό σταθμό και θα αρχίσει να δουλεύει. Εκτός από δυναμική, είναι και αισιόδοξη. «Δόξα τω Θεώ. Μου έστελνε τα προβλήματα ένα-ένα».

«Ξοδεύω 5-6 ευρώ
στο σουπερμάρκετ»

Ο 50χρονος κ. Γιώργος εργαζόταν επί 10 χρόνια σε αεροπορική εταιρεία και όταν έκλεισε, στο ταχυδρομείο. Απόφοιτος ΙΕΚ Οικονομίας και Διοίκησης στον χώρο του τουρισμού, μιλά αγγλικά, γαλλικά, ιταλικά και τα βασικά γερμανικά. Οταν έμεινε άνεργος, γράφτηκε στον ΟΑΕΔ και στους ωφελουμένους του ΚΥΑΔΑ. Την άνοιξη του πρότειναν δουλειά για τη σεζόν σε ξενοδοχείο σε κάποιο νησί. Στο μεταξύ, είχε προσληφθεί μετά από προκήρυξη για κάποιους μήνες στον ΚΥΑΔΑ. Γι’ αυτό και αρνήθηκε να φύγει. «Τους είπα: έχετέ με υπόψη σας για τον επόμενο χρόνο. Μετά ήρθε η πανδημία και… Είχα άγιο που δεν έφυγα». Πριν από λίγες μέρες σταμάτησε να εργάζεται. Ζει σε μια γκαρσονιέρα. «Στην παρούσα φάση, τα βγάζω πέρα – χωρίς σπατάλες φυσικά. Από το κοινωνικό παντοπωλείο εφοδιάζομαι τρόφιμα, ας πούμε, αξίας 45-50 ευρώ, αν χρειαστώ κάτι ακόμα, πηγαίνω στο σουπερμάρκετ και ξοδεύω 5-6 ευρώ». Ψάχνει για δουλειά – λόγω πανδημίας όχι στον τουριστικό τομέα, κάτι σχετικό με διερμηνεία ή μετάφραση.

«Δέχομαι τη βοήθεια
σαν δώρο Θεού»

«Μέχρι πριν από 5 χρόνια ήμουν ευτυχισμένη» λέει η κυρία Μαίρη που ζει στη Δράμα με την 36χρονη κόρη της – άτομο με ειδικές ανάγκες, με αναπηρία πάνω από 80%. Από το 2014 που πέθανε ο σύζυγός της ζουν από τη σύνταξη χηρείας. Αλλοι πόροι; «Το επίδομα του παιδιού. Θεωρώ, όμως, χρέος μου να καλύπτω με αυτό μόνο τις δικές της ανάγκες». Η ίδια δεν εργάστηκε ποτέ. Οταν έμεινε έγκυος έμαθε ότι πέρασε στον ΟΤΕ με εξετάσεις. Εννιά μήνες μετά τη γέννηση του παιδιού διαπιστώθηκε το πρόβλημα κι έτσι «η δουλειά μου από τότε είναι εκείνη. Ασχολήθηκα και ασχολούμαι με την κόρη μου, και καλά κάνω. Αυτή είναι η ζωή μου. Δεν παραπονούμαι, αρκεί να είμαι γερή να τα βγάζω πέρα. Ξέρω κάθε γκριμάτσα της, τι θέλει. Το κέρδισα με επιμονή». Πώς τα βγάζει πέρα; «Ευτυχώς και δόξα τω Θεώ είμαι στη μέριμνα της Ενωσης Κυριών Δράμας που βοηθά στην ποιότητα της ζωής μας. Θα μου πείτε: μα, ποιότητα ζωής είναι το φαγητό; Σκεφτείτε να μην υπήρχε κι αυτό! Μας εφοδιάζουν με αγαθά για να περάσει αξιοπρεπώς ο μήνας. Θα σας πω κάτι: η αξιοπρέπειά μου δεν θίγεται από τις ανάγκες της ζωής. Δέχομαι τη βοήθεια σαν δώρο Θεού γιατί την έχω ανάγκη. Ισως κάποτε, στην άλλη ζωή, δεν ξέρω πότε, να μπορέσω κι εγώ να φανώ χρήσιμη».

«Μεγάλη ανεργία
στη Δράμα»

Η κυρία Ελένη θα δώσει εξετάσεις για πληροφορική. Το ίδιο θα κάνει αργότερα και ο 15χρονος γιος της. Με την κυρία Ελένη συζητήσαμε για τα τελευταία δύσκολα τρία χρόνια τους. Ο σύζυγός της, με προβλήματα υγείας λόγω παιδικού διαβήτη που δεν αντιμετωπίστηκε, αναγκάστηκε να αφήσει τη δουλειά του (ήταν οδηγός και έκανε διανομές), άνοιξαν ένα μαγαζί που δεν μπόρεσαν να κρατήσουν, όλο βρίσκονταν στα νοσοκομεία. Λόγω διαδοχικών ταμείων, η σύνταξή του άργησε πολύ να βγει. Μοναδικό τους έσοδο, επί 3 χρόνια, τα κρατικά επιδόματα. Ο σύζυγός της έχει μεγάλο ποσοστό αναπηρίας. Δεν είχαν κανέναν συγγενή κοντά τους. «Υπήρξαν όμως άνθρωποι που βοήθησαν χωρίς να τους γνωρίζουμε. Δεν ξέρω πώς θα τα βγάζαμε πέρα, π.χ. χωρίς την Ενωση Κυριών Δράμας. Βοηθούν πολύ κόσμο – εδώ στη Δράμα έχουμε μεγάλο πρόβλημα ανεργίας». Τα τελευταία τρία χρόνια βγήκε η σύνταξη του συζύγου της «όχι πολλά, αλλά είναι κάτι. Δόξα τω Θεώ είμαστε καλά. Είναι μετρημένες και οι απαιτήσεις μας, όπως αναγκάστηκαν τόσοι άνθρωποι να κάνουν».

«Μόνο εγώξέρω πώςτα βγάζω πέρα με 300 ευρώ»

Η οικογένεια της κυρίας Νίνας από τη Γεωργία εγκαταστάθηκε στην Ελλάδα πριν από 28 χρόνια, όταν ξέσπασε ο εμφύλιος στη χώρα της. Εκείνη και ο σύζυγός της εργάστηκαν κοντά στην Αλεξανδρούπολη και με δάνειο αγόρασαν σπίτι στη Δράμα. «Είχα δουλειές, μετά άνοιξα και δικό μου συνεργείο καθαρισμού. Πήγε πολύ καλά αλλά μετά την κρίση, όταν ήρθαν τα μεγάλα συνεργεία, αναγκάστηκα να το κλείσω, δεν πήγαινε άλλο». Τότε της πρότεινε ο σύζυγός της να εγκατασταθούν στη Δράμα. Λίγους μήνες μετά, εκείνος αρρώστησε και μετά από δύο χρόνια πέθανε. Η κυρία Νίνα βρέθηκε ξαφνικά μόνη (τα παιδιά της ήδη αναζητώντας δουλειά είχαν εγκατασταθεί στη Γερμανία). Η εγγονή της (μαθήτρια Γ’ Λυκείου σήμερα) ήρθε να ζήσει μαζί της. Η κυρία Νίνα ακόμα δεν παίρνει δική της σύνταξη – είναι 62 ετών. Ζουν από τη σύνταξη αναπηρίας του συζύγου της. Είναι ωφελούμενη από το επισιτιστικά προγράμματα της Ενωσης Κυριών Δράμας. «Πώς τα βγάζω πέρα; Μόνο εγώ το ξέρω. Παίρνω 300 ευρώ, τώρα ήρθε η ΔΕΗ, 110 ευρώ. Σε λίγο θα ’ρθει και το νερό. Δεν έχουμε κεντρική θέρμανση, βάζουμε ηλεκτρική σόμπα. Μετρημένα, φυσικά, δεν με ενδιαφέρει για μένα, αλλά τη μικρή που διαβάζει όλη μέρα στο δωμάτιό της δεν μπορώ να την αφήσω…».