Η μεγάλη φωνή της καταλανικής λογοτεχνίας

Η διαχρονική επιτυχία της Πλατείας Διαμαντιού, ενός μυθιστορήματος που για μισό αιώνα και πλέον δεν έχει σταματήσει να επανεκδίδεται και να μεταφράζεται σε άλλες γλώσσες, μπορεί να χαρακτηριστεί από εντυπωσιακή έως ανεξήγητη. Κι αυτό γιατί είναι ένα έργο γραμμένο σε μια όχι και τόσο διαδεδομένη γλώσσα, τα καταλανικά, από μια σπουδαία μεν συγγραφέα, της οποίας όμως το όνομα δεν βρέθηκε ποτέ στην πρώτη γραμμή του παγκόσμιου λογοτεχνικού στερεώματος – ο Γκαμπριέλ Γκαρσία Μάρκες μάλιστα πίστευε ότι δεν αποδόθηκε ποτέ σε εκείνη την «αόρατη γυναίκα» η οφειλόμενη αναγνώριση και τιμή. Επιπροσθέτως, τα όσα συμβαίνουν στο συγκεκριμένο βιβλίο, που έχει δομή γραμμική και πλοκή συμβατική, συμπυκνώνονται σε μια μικρή γειτονιά, στη συνοικία Γκράσια της Βαρκελώνης, αποτελώντας ουσιαστικά την ιστορία μιας καθημερινής και απολύτως συνηθισμένης κοπέλας. Επομένως πώς φτάνουμε σε τέτοιες διθυραμβικές κριτικές όπως αυτή του κολομβιανού νομπελίστα στο επίμετρο της νέας ελληνικής έκδοσης; «Η «Πλατεία Διαμαντιού» είναι, κατά τη γνώμη μου, το πιο όμορφο μυθιστόρημα απ’ όσα έχουν εκδοθεί στην Ισπανία μετά τον Εμφύλιο» είχε γράψει ο ίδιος το 1983, μετά τον θάνατο της Μερσέ Ροδορέδα.

Η ίδια η συγγραφέας, που θεωρείται ευρέως η κορυφαία εκπρόσωπος της σύγχρονης καταλανικής λογοτεχνίας, χαρακτηρίζει την Πλατεία Διαμαντιού ως ένα μυθιστόρημα απλό και ανθρώπινο. Ωστόσο, ήδη από τον πρόλογό της, η Ροδορέδα αναπτύσσει μια σχέση οικειότητας με τον αναγνώστη της στα όρια της συνενοχής. Με ποιον τρόπο; Αποκαλύπτοντάς του όλα τα «μυστικά» της. Πώς γεννιέται η ιδέα για το βιβλίο; Ποιο σημαδιακό περιστατικό μετατρέπεται στο πρώτο κεφάλαιο απ’ όπου αρχίζουν όλα; Πώς ένιωθε όταν το έγραφε, ποιες ήταν οι προθέσεις της; Δεν κρύβει τίποτα. Η Ροδορέδα υπογραμμίζει επιπλέον ότι το μυθιστόρημά της είναι ερωτικό. Μόνο που δεν διαθέτει ούτε έναν κόκκο συναισθηματισμού. Πράγματι, δεν παρασυρόμαστε από έντονα πάθη, δεν γινόμαστε μάρτυρες κάποιου σπαρακτικού δράματος. Ενα κορίτσι πηγαίνει στη γιορτή της γειτονιάς του. Κι εκεί το προσεγγίζει ένα αγόρι που θα της αλλάξει το όνομα και ύστερα τη ζωή. Πρωταγωνίστρια εδώ είναι η Νατάλια που θα γίνει Κολομέτα. «Colometa», το υποκοριστικό της λέξης coloma στα καταλανικά, σημαίνει περιστέρι. Αυτό το σύμβολο της αγνότητας και της ειρήνης δεν θα αργήσει να συντονιστεί με τον δυσοίωνο εγκλωβισμό που θα βιώσει η ηρωίδα μέσα στο ίδιο της το σπίτι, το οποίο, από ένα σημείο και μετά, εξαιτίας μιας παράξενης ιδέας του συζύγου της, του Κιμέτ, θα γεμίσει από περιστέρια.