Η Λιβύη σε κατάσταση… μόνιμης αναταραχής

Εν μέσω πλήρους πολιτικής αβεβαιότητας γιόρτασαν οι Λίβυοι την περασμένη Πέμπτη την 11η επέτειο από την ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι. Εντεκα χρόνια μετά την επανάσταση και ενάμιση χρόνο μετά τη συμφωνία κατάπαυσης πυρός, η Λιβύη όχι μόνο δεν έχει καταφέρει ακόμη να επιτύχει μια σχετική σταθερότητα, αλλά αντίθετα το σκηνικό έχει περιπλακεί.

Κομβικό ρόλο σε αυτό έπαιξε η απόφαση της Βουλής των Αντιπροσώπων (HOR) να ψηφίσει στις 10 Φεβρουαρίου ως νέο πρωθυπουργό τον Φατχί Μπασάγκα. Η αλλαγή της Κυβέρνησης Εθνικής Ενότητας (GNU) της οποίας ηγούνταν ο Αμπντελ Χαμίντ Ντμπεϊμπά συζητούνταν εντόνως μετά την αποτυχία διεξαγωγής προεδρικών και βουλευτικών εκλογών τον περασμένο Δεκέμβριο.

Ο νεοεκλεγείς Μπασάγκα έλαβε διορία δύο εβδομάδων και τη Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου θα πρέπει να παρουσιαστεί στο λιβυκό κοινοβούλιο για να ζητήσει ψήφο εμπιστοσύνης για την κυβέρνησή του. Ωστόσο, ο Ντμπεϊμπά (ο οποίος ήταν, παρά την απαγόρευση, υποψήφιος πρόεδρος στις εκλογές που δεν… έγιναν) δεν προτίθεται να παραιτηθεί και έτσι αυτή τη στιγμή η χώρα διαθέτει… δύο πρωθυπουργούς.

Η πορεία του Μπασάγκα
και οι συσχετισμοί

Ο Μπασάγκα δεν είναι άγνωστος στα πολιτικά πράγματα της Λιβύης. Με καταγωγή από τη Μισράτα, διετέλεσε υπουργός Εσωτερικών στην Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) του Φαγέζ αλ Σάρατζ, ενώ διατηρεί στενούς δεσμούς με την Αγκυρα. Ηταν, δε, υποψήφιος πρόεδρος στις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου. Προηγήθηκαν έντονες διεργασίες και παρασκήνιο μέχρι την ανάδειξη του νέου πρωθυπουργού. Ο ίδιος ο Μπασάγκα είχε επαφές με τον πρόεδρο του Λιβυκού Κοινοβουλίου Αγκίλα Σάλεχ και τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, που αμφότεροι ήταν υποψήφιοι πρόεδροι. Απολαμβάνει δε, όπως φαίνεται, τη στήριξη της Μόσχας. Ο Μπασάγκα παρουσιάστηκε ως μια υποψηφιότητα που θα μπορούμε να ενώσει τους Λίβυους, ενώ ξεκαθάρισε ότι δεν θα είναι υποψήφιος πρόεδρος όταν γίνουν οι εκλογές.

Για να είναι έγκυρη η διαδικασία της 10ης Φεβρουαρίου, χρειάστηκε η συγκατάθεση του επικεφαλής του Ανώτατου Συμβουλίου του Κράτους, Χαλίντ αλ Μίσρι. Υστερα από μυστική συνάντηση των Σάλεχ και Μίσρι στο Μαρόκο στις αρχές του μήνα, ο δεύτερος συμφώνησε στην αντικατάσταση της κυβέρνησης, ξεκαθαρίζοντας βέβαια ότι «αυτό δεν αποτελεί προτεραιότητα για εμάς». Για τους γνωρίζοντες το παρασκήνιο, ο Αλ Μίσρι είναι ο άνθρωπος της Αγκυρας στη Λιβύη και όχι ο Ντμπεϊμπά, όπως ορισμένοι επιμένουν στην Ελλάδα. Το γεγονός ότι μετά την ψήφιση νέου πρωθυπουργού έχει αρχίσει να κρατά αποστάσεις από τις διαδικασίες δημιουργεί ερωτήματα για το ποια θα είναι η στάση του κατά την ψήφο εμπιστοσύνης της νέας κυβέρνησης.

Τι «ψηφίζουν»
οι ξένες δυνάμεις

Το… ερώτημα αυτό συνδέεται με τη στάση της Τουρκίας, η οποία τηρούσε «σιγή ιχθύος» για το πολιτικό ζήτημα στη βορειοαφρικανική χώρα. Επιστρέφοντας από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αναφέρθηκε στο Λιβυκό. «Ο Φάτχι Μπασάγκα ανακοίνωσε την υποψηφιότητά του. Οι δεσμοί μας με τον Μπασάγκα είναι καλοί. Από την άλλη πλευρά, οι δεσμοί είναι επίσης καλοί με τον Ντμπεϊμπά» σχολίασε ο τούρκος πρόεδρος, χαρακτηρίζοντας «λυπηρή» την απόπειρα δολοφονίας εναντίον του Ντμπεϊμπά.

Η στάση ουδετερότητας του Ερντογάν μοιάζει με «σήμα» προς τον Μπασάγκα. Εντούτοις, η Αγκυρα φαίνεται πως στηρίζει παράλληλα τον Ντμπεϊμπά, παρότι είχε αφήσει σκοπίμως να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι στηρίζει τη νέα κατάσταση. Ενα κρίσιμο στοιχείο που συνηγορεί στη διατήρηση της τουρκικής στήριξης στον Ντμπεϊμπά είναι η ταύτιση απόψεων μεταξύ Αγκυρας και Αμπου Ντάμπι για το Λιβυκό. Και τα ΗΑΕ στηρίζουν ξεκάθαρα τον Ντμπεϊμπά, αν και ο ρόλος τους στη χώρα βαίνει μειούμενος. Σαφή στήριξη στην κυβέρνηση Μπασάγκα εξέφρασαν Ρωσία και Αίγυπτος, ενώ το ίδιο φαίνεται να ισχύει και για τη Γαλλία, η οποία κινείται πιο διακριτικά.

Ο κίνδυνος δύο
κυβερνήσεων

Εάν ο Μπασάγκα καταφέρει να αποσπάσει στις 28 Φεβρουαρίου ψήφο εμπιστοσύνης από τη λιβυκή Βουλή, εκτιμάται ότι ο Ντμπεϊμπά θα εξαναγκαστεί σε παραίτηση. Εάν δεν λάβει ψήφο εμπιστοσύνης ή το Ανώτατο Κρατικό Συμβούλιο του Μίσρι κηρύξει έκπτωτη τη διαδικασία, τότε ελλοχεύει ο κίνδυνος δύο παράλληλων κυβερνήσεων στη Λιβύη.

Ο Ντμπεϊμπά, μετά την ανάδειξη νέου πρωθυπουργού, τόνιζε την ανάγκη διεξαγωγής βουλευτικών εκλογών τον προσεχή Ιούνιο. Στον αντίποδα, ο οδικός χάρτης του Μπασάγκα για τις διπλές εκλογές είχε διάρκεια 14 μηνών. Οπωσδήποτε, οι παραπάνω εξελίξεις απομακρύνουν τις κάλπες από τον άμεσο χρονικό ορίζοντα.

Η δημιουργία δύο παράλληλων πόλων εξουσίας και η διασπορά ισχύος με τις πολιτοφυλακές καθιστούν ακόμα πιο ασταθές το περιβάλλον στο Λιβυκό. Παρ’ όλα αυτά, άνθρωποι με γνώση των δεδομένων εκτιμούν ότι δύσκολα θα μπορεί να επαναληφθεί ένας γενικευμένος εμφύλιος. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι οι εξελίξεις δεν έχουν προκαλέσει ανησυχία. Αρκετές χώρες που στηρίζουν την κυβέρνηση Μπασάγκα έχουν ζητήσει να διεξαχθεί νωρίτερα η ψήφος εμπιστοσύνης ώστε να μην προκληθούν επεισόδια και βιαιοπραγίες.

Αεροπορική σύνδεση
με ελληνικές πόλεις

Ομάδα εμπειρογνωμόνων της ελληνικής πολιτικής αεροπορίας επισκέφθηκε τις περασμένες ημέρες το διεθνές αεροδρόμιο της Βεγγάζης. Η Ελλάδα επιθυμεί την άμεση επανέναρξη των απευθείας πτήσεων με τη Λιβύη, και στο πλαίσιο αυτό το τεχνικό κλιμάκιο πήγε να διαπιστώσει τα προβλήματα. Εάν βελτιωθούν τα σχετικά πρωτόκολλα ασφαλείας, είναι πολύ πιθανό σύντομα η Βεγγάζη να αποκτήσει απευθείας αεροπορική σύνδεση με ελληνικές πόλεις.

Ο άνθρωπος-«κλειδί»Ανθρωπος-«κλειδί» στις εξελίξεις αποδεικνύεται ο Αγκίλα Σάλεχ. Ο γηραιός αλλά πολύπειρος πολιτικός κατάφερε να διαμορφώσει τις συνθήκες για την ψήφιση νέας κυβέρνησης, γεφυρώνοντας χάσματα και φέρνοντας ανθρώπους που θεωρούνταν εχθροί στο ίδιο τραπέζι. Προ ημερών, μάλιστα, ο δραστήριος επιτετραμμένος της Ελλάδας στη Λιβύη, Γιάννης Σταματέκος, συναντήθηκε με τον κ. Σάλεχ. Ο δεύτερος μοιάζει αισιόδοξος για την πορεία της νέας κυβέρνησης, εκτιμώντας ότι αυτή θα είναι «συμπεριληπτική», αξιοποιώντας στελέχη και από τις τρεις περιφέρειες της χώρας.