Η ΕΥΠ, ο Τόμσεν και η διαρροή του Wikileaks το 2016

Τις τελευταίες ημέρες η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών βρέθηκε στο επίκεντρο των αντιπαραθέσεων στη Βουλή. Από τη μια, ο Αλέξης Τσίπρας αναρωτήθηκε εάν ο νέος διοικητής Παναγιώτης Κοντολέων «μπορεί να ανταποκριθεί με όρους σεβασμού στον δημοκρατικό χαρακτήρα που πρέπει να έχει η ΕΥΠ», αναφερόμενος στις σπουδές του, ενώ συνεργάτες του προέδρου της αξιωματικής αντιπολίτευσης ανέφεραν: «Ο κ. Μητσοτάκης δεν είπε κουβέντα για την αποκάλυψη ότι ο νέος διοικητής της ΕΥΠ δεν έχει αναγνωρισμένο πτυχίο, όπως προβλέπεται από τον νόμο. Το μόνο που του μένει πλέον είναι να παραδεχτεί το λάθος του και να τον αποπέμψει το συντομότερο δυνατό».

Από την άλλη, ο επικεφαλής του ΜέΡΑ 25 Γιάνης Βαρουφάκης κατήγγειλε τη στάση του ΣΥΡΙΖΑ ως υποκριτική. «Μη μιλάτε για την ΕΥΠ. Ο κ. Τσίπρας αναφέρθηκε στην περίοδο του κ. Ρουμπάτη σαν να ήταν η χρυσή περίοδος. Δεν ήταν όμως. Προσωπικά έχω γνώση ότι λειτουργούσε εις βάρος ακόμα και της κυβέρνησής μας» ανέφερε.

Οι συνομιλίες του ΔΝΤ

Επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, η ΕΥΠ είχε απασχολήσει ξανά τη Βουλή: τον Απρίλιο του 2016 υπήρξε αίτημα από Νέα Δημοκρατία και ΠαΣοΚ – το οποίο απορρίφθηκε από τους τότε κυβερνώντες – να κληθεί στην Επιτροπή Θεσμών και Διαφάνειας ο Γιάννης Ρουμπάτης, με αφορμή μια διαρροή του Wikileaks όπου εμφανίζονταν οι διάλογοι στελεχών του ΔΝΤ. Συγκεκριμένα, στις 2 Απριλίου ο ιστότοπος δημοσίευσε το περιεχόμενο τηλεδιάσκεψης της 19ης Μαρτίου του διευθυντή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του ΔΝΤ Πόουλ Τόμσεν με την επικεφαλής της αποστολής στην Ελλάδα Ντέλια Βελκουλέσκου και την υπεύθυνη της τεχνικής ομάδας του Ταμείου Ιβα Πέτροβα. Σε αυτές τις συνομιλίες, τα στελέχη του ΔΝΤ εμφανίζονταν προβληματισμένα για την επιστροφή των κλιμακίων στην Ελλάδα και ξεκαθάριζαν την επιθυμία τους να ενταχθεί η ελάφρυνση του χρέους στην ατζέντα των θεσμών. Από την πλευρά του, ο Τόμσεν εκδήλωσε πρόθεση να πιέσει τη Μέρκελ χρησιμοποιώντας το χαρτί της πιθανής εξόδου του ΔΝΤ από την τρόικα, υπό την έννοια ότι μια τέτοια εξέλιξη θα την έφερνε σε δύσκολη θέση στη γερμανική Βουλή.

Στηριζόμενος στη συγκεκριμένη διαρροή, ο Αλέξης Τσίπρας έστειλε τότε επιστολή στη γενική διευθύντρια του ΔΝΤ Κριστίν Λαγκάρντ εκφράζοντας τον προβληματισμό του για τις αποκαλύψεις. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές της εποχής, στην επιστολή εγείρονταν ζητήματα «επίσημων θέσεων του ΔΝΤ», καθώς στις απομαγνητοφωνημένες συνομιλίες που διέρρευσαν τα στελέχη αναφέρονταν στην πρόκληση πιστωτικού γεγονότος με σκοπό να βρεθεί η χώρα σε οριακό σημείο, ώστε να υποκύψει στις θέσεις του Ταμείου.

Το ΔΝΤ μέσω εκπροσώπου του ανέφερε ότι «δεν σχολιάζει διαρροές ή υποτιθέμενες αναφορές σε εσωτερικές συζητήσεις» και επεσήμανε ότι έχει δηλώσει ξεκάθαρα τις θέσεις του για τη λύση που θα θέσει την Ελλάδα σε μια πορεία βιώσιμης ανάπτυξης: ένα αξιόπιστο σύνολο μεταρρυθμίσεων σε συνδυασμό με ελάφρυνση του χρέους από τους ευρωπαίους εταίρους της.

Η «εύλογη πηγή» της διαρροής

Ακόμα περισσότερο λάδι στη φωτιά έριξε δημοσίευμα της γερμανικής εφημερίδας «Τagesspiegel», στο οποίο αναφέρονταν ισχυρισμοί ότι η ΕΥΠ και ο Γιάννης Ρουμπάτης είναι η «εύλογη πηγή» της διαρροής που κλονίζει την προβληματική σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ Ελλάδας και των δανειστών της. Επίσης, ότι η υποκλοπή ενδεχομένως έγινε σε επικοινωνία από δωμάτιο του ξενοδοχείου «Χίλτον» στην Αθήνα με τα γραφεία του ΔΝΤ και ότι η γραφή του ονόματος «Velculescu» στα απομαγνητοφωνημένα κείμενα ως «Velkouleskou» παραπέμπει σε «ελληνικό δάκτυλο». Το Wikileaks ανέλαβε την ευθύνη για το λάθος αυτό κατά την απομαγνητοφώνηση του ηχητικού αρχείου που έλαβε με τους διαλόγους των στελεχών του ΔΝΤ.

«Το Βήμα» απευθύνθηκε σε πρώην συνεργάτη του ιστότοπου, ο οποίος δήλωσε ότι δεν υπάρχει γνώση για την πηγή της διαρροής. Ωστόσο, ανέφερε ο ίδιος, εντύπωση θα έπρεπε να προκαλεί η αλλαγή της μορφής του υλικού που τελικά δημοσιεύτηκε: ενώ σε άλλες διαρροές, όπως το βίντεο του Ιράκ που έδειχνε τις δολοφονίες αμάχων, το Wikileaks δημοσίευε το πρωτότυπο υλικό αμετάβλητο, σε αυτή την περίπτωση αποφασίστηκε να απομαγνητοφωνηθεί το ηχητικό ντοκουμέντο – έως τότε αλλαγή της μορφής του πρωτότυπου υλικού δεν είχε ξαναγίνει. Αυτό εγείρει σοβαρά ερωτήματα σχετικά με το περιεχόμενο της ηχογράφησης και γιατί επιλέχθηκε να μη δημοσιευτεί ως αυθεντικό ηχητικό ντοκουμέντο.

Λίγο μετά το δημοσίευμα της «Τagesspiegel» ο Γιάννης Ρουμπάτης με ανακοίνωσή του δήλωνε: «Αποστολή της Εθνικής Υπηρεσίας Πληροφοριών είναι η προστασία της εθνικής μας ασφάλειας και της εθνικής μας κυριαρχίας. Η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών λειτουργεί με βάση την ελληνική νομοθεσία, η οποία απαιτεί πάντα εισαγγελική παραγγελία για την αντιμετώπιση εγκληματικών δράσεων ή άλλων απειλών».

Σημειώνεται ότι για να γίνει μια νόμιμη συνακρόαση πρέπει να υποβληθεί αίτηση από Αρχή στην οποία υπάγεται το θέμα για το οποίο επιβάλλεται η παρακολούθηση. Η αίτηση υποβάλλεται στην Εισαγγελέα και εντός 24 ωρών υπάρχει απόφαση για το εάν θα γίνει άρση του απορρήτου ή όχι. Σε περίπτωση εθνικής ασφάλειας μπορούν να απαλειφθούν στοιχεία στην αιτιολόγηση του αιτήματος.

Στην περίπτωση όμως της υποκλοπής των συνομιλιών των στελεχών του ΔΝΤ, τα υπάρχοντα στοιχεία δεν παραπέμπουν σε ηχητικό αρχείο που μπορεί να προέκυψε από νόμιμη συνακρόαση. «Το Βήμα» επικοινώνησε με ειδικούς λογισμικού και ειδικούς στον χώρο της ασφάλειας και έπειτα από έρευνα και ανάλυση της ονομασίας του ηχογραφημένου αρχείου φαίνεται πως αυτό μάλλον προέκυψε από ψηφιακό μαγνητόφωνο, το οποίο ενδέχεται να είχε τοποθετηθεί σε χώρο στελέχους του ΔΝΤ ενώ αυτό μιλούσε με ανοικτή ακρόαση με τους άλλους δύο που συμμετείχαν στην τηλεδιάσκεψη.

Υποκλοπή με μαγνητόφωνο

Αναλύοντας την ονομασία του ηχητικού αρχείου 811_0223.mp3 που έλαβε το Wikileaks, ειδικός λογισμικού ανέφερε ότι το όνομα του αρχείου φαίνεται να προέκυψε με αυτοματοποιημένο τρόπο – ειδικότερα φαίνεται να δημιουργήθηκε είτε από συσκευή ηχογράφησης παλιότερης τεχνολογίας, είτε από συσκευή που οφείλει να παράγει αρχεία που μπορούν να διαβαστούν από συσκευές παλαιότερης τεχνολογίας. «Το αρχείο φαίνεται να αποθηκεύεται εντός της συσκευής σε ενσωματωμένο σκληρό δίσκο ή USB» συμπλήρωσε.

Σύμφωνα με πληροφορίες του «Βήματος», οι Πόουλ Τόμσεν και Ιβα Πέτροβα κατά τη διάρκεια της τηλεδιάσκεψης βρίσκονταν σε γραφεία του ΔΝΤ, όπου τα μέτρα ασφαλείας είναι ιδιαίτερα αυστηρά. Η Ντέλια Βελκουλέσκου στις 19 Μαρτίου βρισκόταν στην Ελλάδα και διέμενε στο ξενοδοχείο «Χίλτον». Με αυτά τα δεδομένα, ειδικός ασφαλείας ανέφερε ότι εάν όντως η υποκλοπή έγινε με μαγνητόφωνο, η δυνατότητα πρόσβασης στον χώρο ώστε να τοποθετηθεί σε μη εμφανές σημείο είναι ένα από τα μεγάλα ερωτήματα, η απάντηση του οποίου μπορεί να παραπέμπει σε σενάρια με υπηρεσίες πληροφοριών ή και ασφαλείας.

Οι περισσότεροι πάντως ειδικοί στους οποίους απευθύνθηκε «Το Βήμα» θεωρούν ότι η συγκεκριμένη υπόθεση υποκλοπής παραπέμπει σε επαγγελματίες «παλαιάς τεχνολογίας και μεθόδων» και όχι σε κάποιους που εφαρμόζουν «διεθνείς βέλτιστες πρακτικές».