Η εξέλιξη της ΕΚΕ μέσα στις διαδοχικές κρίσεις

Χρόνο με τον χρόνο περισσότερες εταιρείες επενδύουν στην εταιρική υπευθυνότητα και την εντάσσουν στην επιχειρηματική τους στρατηγική, έχοντας πειστεί για τα πλεονεκτήματα που τους προσφέρει, ωστόσο οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν ακόμα δρόμο να διανύσουν προς την κατεύθυνση αυτή.

Στην Ελλάδα, η εταιρική κοινωνική ευθύνη άρχισε να γίνεται αισθητή μετά το ξέσπασμα της οικονομικής κρίσης, τότε που οι δράσεις κοινωνικού χαρακτήρα είχαν μεγάλο αντίκτυπο στην ελληνική κοινωνία, η οποία δοκιμαζόταν.

Κορυφώθηκαν δε στον έναν χρόνο της πανδημίας που οι ανάγκες για τη στήριξη του ΕΣΥ – των νοσοκομείων, της ενίσχυσης των ΜΕΘ, του ΕΚΑΒ – αλλά και των ευαίσθητων κοινωνικών ομάδων που είχαν ανάγκη από μέσα πρόληψης μετάδοσης του κορωνοϊού (από μάσκες μέχρι αντισηπτικά και φάρμακα) καλύφθηκαν με τη μαζική προσφορά των επιχειρήσεων, των εφοπλιστών, των κοινωνικών ιδρυμάτων, ακόμη και εύπορων οικογενειών.

Αν, ωστόσο, αναζητήσει κανείς την ιστορία του συγκεκριμένου όρου, θα αντιληφθεί πως όλη αυτή η φιλοσοφία κοινωνικής προσφοράς από τις επιχειρήσεις ξεκίνησε από το Κραχ του ’29 στις ΗΠΑ, τότε που το πνεύμα της φιλανθρωπίας άρχιζε σταδιακά να αποκτά νομικές, συμβατικές και οργανωτικές προεκτάσεις. Τα πράγματα φάνηκαν να εκτροχιάζονται τριάντα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν μέλημα των επιχειρήσεων παγκοσμίως ήταν η δημιουργία κέρδους και πλούτου για τους μετόχους τους. Είχε επικρατήσει και μια αγγλική φράση για τη συγκεκριμένη πρακτική: «Τhe business of business is business».

Θέσπιση επίσημων πολιτικών και δράσεων

Ο κόσμος μετά τις δεκαετίες του ’80 και του ’90 άρχισε να αλλάζει. Ο πλουραλισμός της πληροφορίας και της γνώσης, οι υπερεθνικές δραστηριότητες των εταιρειών, οι πρακτικές των οποίων στηλιτεύονταν, και κυρίως η κλιματική αλλαγή που φανέρωνε τα πρώτα της σημάδια οδήγησαν πολλές επιχειρήσεις στη θέσπιση επίσημων πολιτικών και δράσεων υπέρ της κοινωνίας και του περιβάλλοντος. Σταθμός για την εταιρική κοινωνική ευθύνη είναι το 2015, όταν η ΕΕ και συγκεκριμένα η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έκανε υποχρεωτική για τις εταιρείες τη δημοσιοποίηση των μη οικονομικών στοιχείων τους, ανάλογα με το μέγεθός τους. Είχε προηγηθεί το 2011 η υιοθέτηση της νέας της στρατηγικής για την εταιρική υπευθυνότητα που συνδύαζε οριζόντιες προσεγγίσεις για την προώθηση της υπεύθυνης επιχειρηματικότητας, με πιο συγκεκριμένες στρατηγικές ανά επιχειρηματικό τομέα.

«Η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης είναι πολύ σημαντική γιατί αντανακλά την απαίτηση των σύγχρονων πολιτών να λειτουργούν οι επιχειρήσεις με έναν τρόπο υπεύθυνο και ηθικό, να φέρονται ως ενεργοί πολίτες στις κοινωνίες όπου λειτουργούν, να νιώθουμε ότι μοιράζονται τις ίδιες αξίες μ’ εμάς».

Από τους εργαζομένους μέχρι το κράτος

Οι όροι, σύμφωνα με τους οποίους πρέπει να εφαρμόζει μια εταιρεία την ΕΚΕ σήμερα, είναι σαφείς. Το ίδιο και τα πεδία δράσεών τους. Ενα από τα κύρια και πρωταρχικά είναι η λεγόμενη εσωτερική κοινωνική ευθύνη, δηλαδή η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό, στην υγεία και στην ασφάλειά του με στόχο τη δημιουργία ενός καλού εργασιακού περιβάλλοντος και την αύξηση της παραγωγικότητας των υπαλλήλων.

Από εκεί και πέρα, η εταιρική κοινωνική ευθύνη πρέπει να νοιάζεται και για το καλό όλων των «ενδιαφερόμενων μερών» της.

Ο συγκεκριμένος όρος – stakeholders στα αγγλικά – είναι η θεωρία πάνω στην οποία στηρίζεται.

Κατά τη συγκεκριμένη θεωρία, τα ενδιαφερόμενα μέρη αποτελούν ουσιαστικά το περιβάλλον το οποίο αλληλεπιδρά με την επιχείρηση και ενδιαφέρεται για τις δραστηριότητές της. Αυτό το περιβάλλον μπορεί να ξεκινά από τους εργαζομένους της και να φτάνει μέχρι το κράτος, την τοπική κοινωνία, ακόμη και τις ομάδες πίεσης, τους διαδηλωτές που ενδέχεται να εξεγείρονται για κάποιο θέμα.

Στην Ελλάδα, λίγο πριν από τη θέσπιση των όρων από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το 2000, ιδρύθηκε το Ελληνικό Δίκτυο για την Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη με τη συμμετοχή δεκατριών ελληνικών επιχειρήσεων και τριών συλλογικών επιχειρηματικών φορέων. Είχε προηγηθεί η Διακήρυξη του Ελληνικού Δικτύου το 1999 και το 1994, επίσης χρονιά-σταθμός για την ΕΚΕ, όταν μια ομάδα ευρωπαίων επιχειρηματιών και διευθυντών επιχειρήσεων υπέγραψε την Ευρωπαϊκή Διακήρυξη των Επιχειρήσεων κατά του Κοινωνικού Αποκλεισμού με στόχο την ανεύρεση τρόπων για προαγωγή της κοινωνικής τους υπευθυνότητας.