Η διεύρυνση, η στρατηγικήκαι τα μεγάλα διλήμματα

Ο Αλέξης Τσίπρας είναι σε ένα πολιτικό σταυροδρόμι: Κεντροαριστερά και μια πιο σύγχρονη εκδοχή της ελληνικής σοσιαλδημοκρατίας ή ένα κόμμα στον χώρο της Αριστεράς; Το 2021 θα είναι για τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία μια χρονιά εξαιρετικά κρίσιμων αποφάσεων για την πορεία της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Η διεύρυνση και ο μετασχηματισμός του κόμματος που επιχειρήθηκαν μετά την ήττα των εκλογών του καλοκαιριού του 2019 ανακόπηκαν βίαια λόγω και της πανδημίας, αλλά η επιχείρηση του κ. Τσίπρα έφερε δυο αντίπαλα «στρατόπεδα» σε θέσεις μάχης για τον προσανατολισμό του ΣΥΡΙΖΑ. Ανεξαρτήτως των συγκυριών, όμως, όλα θα κριθούν από το αν εκείνος θα κινηθεί δυναμικά ή θα προτιμήσει την πάγια τακτική να αφήνει τα πράγματα να ωριμάζουν μέχρι τέλους πριν λάβει τις αποφάσεις του.

Οι εσωκοματικές τάσεις
σε αντιπαράθεση

Κοινό σημείο επαφής, και αυτό βέβαια με δυσκολία και κυοφορία μηνών καθώς και αρκετές εσωκομματικές ωδίνες, ήταν η προσθήκη «Προοδευτική Συμμαχία» και η τοποθέτηση ορισμένων «πασοκογενών» στα όργανα του κόμματος, κατόπιν συμφωνίας των «προεδρικών» και της δυνατής τάσης των «53+», άτυπος επικεφαλής της οποίας είναι ο Ευκλείδης Τσακαλώτος. Το 2021 θα φέρει εκ των πραγμάτων τις διάφορες τάσεις του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ σε αντιπαράθεση, καθώς υπάρχει διαφορετικός προσανατολισμός για την πορεία του κόμματος και σαφείς διαφοροποιήσεις για τη στρατηγική που ακολουθείται.

Αυτό που φοβίζει, προβληματίζει και ενοχλεί την πιο αριστερή τάση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είναι το ενδεχόμενο μετεξέλιξης της αξιωματικής αντιπολίτευσης σε αρχηγοκεντρικό κόμμα. Η αντίθεση είναι δεδομένη και φαίνεται ξεκάθαρα στον εσωκομματικό χάρτη. Από τη μια πλευρά υπάρχουν όσοι υποστηρίζουν τη συμπαράταξη με πρόσωπα από τον χώρο του ΠαΣοΚ ή τον ευρύτερο χώρο της Κεντροαριστεράς και από την άλλη βρίσκονται όσοι εμμένουν στη λεγόμενη «κοινωνική Αριστερά» και στη συμπόρευση με αριστερούς ανένταχτους. Εξάλλου είναι ενδεικτικό το στοιχείο σε πρόσφατη μέτρηση ότι ένας πολύ μεγάλος αριθμός ψηφοφόρων του ΣΥΡΙΖΑ βλέπει θετικά τη συμπόρευση και συνεργασία σε επίπεδο διακυβέρνησης με το ΜέΡΑ25 του Γιάνη Βαρουφάκη και όχι με το Κίνημα Αλλαγής, με στελέχη του οποίου «φλερτάρουν» πολιτικά όσοι ομνύουν εντός ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ στην αναγκαία κατ’ αυτούς μετατόπιση στο λεγόμενο πολιτικό Κέντρο.

Ο κ. Τσίπρας έχει μπροστά του μια πολυπαραγοντική εξίσωση για να λύσει το 2021 και θα κληθεί να βρει το κατάλληλο πολιτικό κλειδί για να ανοίξει την πόρτα της διεύρυνσης που παραμένει ερμητικά κλειστή. Εξάλλου, μετά τις εκλογές η επιχείρηση διεύρυνσης δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, καθώς αυτή πολεμήθηκε από τον κομματικό ΣΥΡΙΖΑ, ενώ και ο ίδιος ο πρώην πρωθυπουργός πρέπει να απαντήσει γιατί δεν έχει γίνει κανένα άνοιγμα σε υψηλό επίπεδο μετά τις εκλογές.

Βέβαια υπάρχει η δικαιολογία ότι η πανδημία ανέτρεψε τους σχεδιασμούς και η αξία της ζωής υπερνίκησε την κομματική καμαρίλα και τις εσωκομματικές φράξιες. Σιγά-σιγά όμως η επιστροφή σε μια μορφής κανονικότητα θα επαναφέρει και τη συζήτηση στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για την επόμενη μέρα. Ηδη ο γραμματέας του κόμματος Δημήτρης Τζανακόπουλος συγκαλεί συνεχώς τηλεσυνεδριάσεις με τις νομαρχιακές και το κόμμα οδεύει σταδιακά σε εκλογές για την ανάδειξη νέων νομαρχιακών επιτροπών. Αυτή η διαδικασία ήδη αποτελεί εστία έντασης στο εσωτερικό του κόμματος, ενώ υπάρχει η άποψη ότι πλειοψηφία σημαίνει και συνύπαρξη με τη μειοψηφία. Στην αριστερή τάση κυριαρχεί η φράση, όπως καταγράφηκε και πρόσφατα στην εφημερίδα «Εποχή», «οι ομοφωνίες, υπό τον αρχηγό, πέθαναν με το τέλος των σταλινικών κομματικών καθεστώτων».

Ναι στον μετασχηματισμό,
όχι στην «πασοκοποίηση»

Σε αυτό το κλίμα, υπάρχει ένα νήμα που ενώνει πολλά στελέχη από όλες τις τάσεις – με τις όποιες διαφοροποιήσεις τους – και αποτελεί θέση αρχής: ναι στον μετασχηματισμό και στη μετεξέλιξη σε ένα μαζικό, λαϊκό, αριστερό και προοδευτικό κόμμα, αλλά όχι στην «πασοκοποίηση», ενώ ουδείς επιθυμεί «ένα κόμμα σούπα», κατά την παλαιότερη αναφορά του κ. Τσακαλώτου. Κοινή παραδοχή είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ έχει αργήσει πάρα πολύ να ανοίξει τις πόρτες του κόμματος στους απλούς ψηφοφόρους και είναι εμφανής η αναντιστοιχία κομματικών μελών και κοινωνικής και εκλογικής βάσης. Ο ίδιος ο κ. Τσίπρας έχει εκφραστεί υπέρ της άποψης ότι το κόμμα οφείλει να είναι ανοικτό με την επισήμανση ότι «κανένας δεν θέλει να γίνει ΠαΣοΚ».

Ο πρώην πρωθυπουργός, ανεξάρτητα από τις διαφορετικές φωνές και με δεδομένο ότι οι ψηφοφόροι του ΣΥΡΙΖΑ και οι εν δυνάμει υποστηρικτές του αποστρέφονται τους άγονους κομματικούς διαξιφισμούς αλλά θέλουν πολιτικές προτάσεις, ετοιμάζεται να κάνει το άλμα. Δηλώνει αποφασισμένος να προχωρήσει και να ενισχύσει περαιτέρω το μήνυμα ότι πλέον αυτός ηγεμονεύει στον αποκαλούμενο προοδευτικό χώρο και εμφανίζεται ξεκάθαρος ως προς την ανάγκη να προχωρήσει το εγχείρημα της διεύρυνσης, του μετασχηματισμού και του ανοίγματος του κόμματος. Το δεδομένο που έχει στα χέρια του είναι αυτό που τον καθοδηγεί: το εκλογικό σώμα που στηρίζει τον ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ αυτοπροσδιορίζεται ως κεντροαριστερό και σοσιαλδημοκρατικό.

Ανοιγμα σε ΚΙΝΑΛ
και μετριοπαθείς

Ο κ. Τσίπρας, σταδιακά, μόλις θα επανέρχεται η χώρα σε μια κατάσταση κανονικότητας καθώς άρχισε ο εμβολιασμός, θα επιχειρήσει να ενισχύσει το νέο προοδευτικό μέτωπο και σε αυτό δεν αποκλείει και το ΚΙΝΑΛ, που το θέλει ως ισότιμο συνομιλητή και με διάθεση συζήτησης, ώσμωσης και – γιατί όχι; – ανάληψης κοινών δράσεων. Ο πρώην πρωθυπουργός επιμένει –  και αυτή η άποψή του ενισχύθηκε σημαντικά το τελευταίο διάστημα με το δεύτερο lockdown – ότι ενώνονται απέναντι στην κυβέρνηση δυνάμεις και πρόσωπα που δεν ανήκουν αποκλειστικά στον χώρο της Αριστεράς, αλλά προέρχονται από τη σοσιαλδημοκρατία, την οικολογία, τη λαϊκή Κεντροδεξιά, ακόμα και τον προοδευτικό κοινωνικό φιλελευθερισμό.

Η νέα χρονιά θα φέρει στο επίκεντρο αυτό το πολύχρωμο μωσαϊκό του κόμματος και θα φωτίσει τις αντιθέσεις, οι οποίες κρύφτηκαν κάτω από το χαλί του lockdown. Εν μέσω αυτής της αναμενόμενης αντιπαράθεσης μεταξύ των διαφόρων τάσεων, το ζητούμενο για τον κ. Τσίπρα, που θέλει ένα κόμμα ελκυστικό για μετριοπαθείς και κεντρογενείς, είναι να κυριαρχήσει η πολιτική πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, η οποία θα κατατεθεί σύντομα, καθώς μπαίνουν οι τελευταίες πινελιές από τον πρώην υπουργό Γιώργο Σταθάκη.

Η μάχη για το συνέδριο

Η ημερομηνία διεξαγωγής του συνεδρίου που έχει αναβληθεί λόγω της πανδημίας αναμένεται να αποτελέσει εστία έντασης. Ο κοινοβουλευτικός εκπρόσωπος Πάνος Σκουρλέτης, που συνομιλεί σχεδόν καθημερινά με τους κ.κ. Τσακαλώτο, Νίκο Βούτση και Νίκο Φίλη και οι απόψεις τους σε πολλά θέματα συμπίπτουν, επιμένει ότι πρέπει να γίνει ουσιαστικό συνέδριο όταν το επιτρέψουν οι συνθήκες και όχι μια εκ του μακρόθεν διαδικασία εκλογής. Τάσσεται δε κατά της διεξαγωγής ενός «ψηφιακού συνεδρίου». Αντίθετα, σημαντικό τμήμα των προεδρικών, που επιθυμεί να κυριαρχήσει στις εκλογές για την ανάδειξη των νέων – με σημαντική συμμετοχή και «πασοκογενών» – νομαρχιακών επιτροπών στα μέσα και τέλη Φεβρουαρίου, είναι θετικό και προωθεί την ιδέα για ψηφιακό συνέδριο εάν οι συνθήκες δεν επιτρέψουν μια κλασική διαδικασία.