Η ανατομία του λιμενικού στόλου

Πολύ συχνά γίνονται συγκρίσεις και αναφορές για εξοπλισμούς στα ΜΜΕ που αφορούν τα ναυτικά της Ελλάδας και της Τουρκίας. Στη σκιά όμως του Πολεμικού Ναυτικού (ΠΝ), που χρόνια τώρα συνεχίζει την πορεία του με αναιμικές προσθήκες και σημαντικές ελλείψεις, ένας άλλος στόλος ενισχύεται εντυπωσιακά τόσο σε νέα μέσα αλλά και με εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων. Ο στόλος αυτός δεν είναι άλλος από τα πλωτά μέσα του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής (ΛΣ – ΕΛΑΚΤ), πρωταγωνιστές σχεδόν σε κάθε επεισόδιο που λαμβάνει χώρα στα θαλάσσια σύνορα της χώρας. Την πενταετία που διανύουμε, ένεκα της αθρόας αύξησης των μεταναστευτικών και προσφυγικών ροών, το ΛΣ – ΕΛΑΚΤ θα προμηθευτεί έναν εντυπωσιακό αριθμό από πλωτά σκάφη διαφόρων τύπων και σύγχρονο υλικό, άξια αναφοράς. Κοινό μοτίβο όλων αυτών των εξοπλισμών τα τελευταία έτη είναι ότι πραγματοποιούνται κατά κύριο λόγο με ευρωπαϊκά κονδύλια αλλά και συνεισφορά ιδιωτών.

Η ανανέωση του στόλου μέχρι το 2024

Είχε προηγηθεί την προηγούμενη πενταετία η ένταξη σε υπηρεσία της ναυαρχίδας του Σώματος του πρωτοποριακής σχεδίασης περιπολικού ανοιχτής θαλάσσης (ΠΑΘ) «Γαύδος», αξίας 28,8 εκατ. ευρώ, και των δύο παράκτιων περιπολικών (ΠΠ) POB-24G· δύο προμηθειών που συγχρηματοδοτήθηκαν κατά 82,5% και 75% αντίστοιχα από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Εξωτερικών Συνόρων. Πραγματοποιήθηκαν επίσης η επανένταξη του επισκευασμένου ΠΑΘ «Αρκοί», από δωρεά των αδελφών Λασκαρίδη, και πολλών άλλων μικρότερων σκαφών, καθώς και επισκευές υπαρχόντων έπειτα από δωρεές εταιρειών, οργανισμών αλλά και ιδιωτών (Παπαστράτος, Σταύρος Νιάρχος, Μυκήναι ΑΕ, Ενωση Ελλήνων Εφοπλιστών κ.ά.). Η προηγούμενη πενταετία εξοπλισμών όμως ωχριά μπροστά στη σημερινή.

Χαρακτηριστικά, έχει ανακοινωθεί η προσθήκη 54 νέων σκαφών μέχρι το 2024, εκ των οποίων έχουν υπογραφεί οι συμβάσεις για τα 32 εξ αυτών, έχουν ανακοινωθεί οι διαγωνισμοί για 16, ενώ έχει εκφραστεί η πρόθεση για 3 ακόμη. Τα σκάφη αυτά θα είναι υπερσύγχρονα, υψηλών ταχυτήτων και αυτονομίας, ειδικά σχεδιασμένα για αποστολές επιτήρησης των εξωτερικών θαλασσίων συνόρων, της διάσωσης της ανθρώπινης ζωής στη θάλασσα καθώς και για τη διενέργεια του ελέγχου και της καταστολής. Θα παραδοθούν με εγγυημένη λειτουργία αρκετών ετών, τόσο για το σκάφος όσο και για τον εξοπλισμό τους, ενώ για το ίδιο χρονικό διάστημα προσφέρεται και η προγραμματισμένη συντήρηση και τεχνική υποστήριξή τους. Ολα θα δύνανται να εκτελέσουν ένα ευρύ φάσμα αποστολών, όπως μεταφορά ειδικών δυνάμεων, ασθενών κ.λπ.

Οι ναυπηγήσεις και οι διαγωνισμοί

Συγκεκριμένα, τα ιταλικά ναυπηγεία Cantiere Navale Vitoria SPA θα παραδώσουν τέσσερα ΠΠ νέας σχεδίασης τύπου P355GR μήκους 37 μέτρων. Το κόστος της αγοράς ξεπερνά τα 55,5 εκατ. ευρώ, με αυτό να καλύπτεται σε ποσοστό 90% από το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Πλην των προαναφερθέντων εξοπλισμών, θα φέρουν δυο τηλεχειριζόμενους σταθμούς οπλισμού με βαρέα πολυβόλα, ενώ έχουν σχεδιαστεί για να υποστηρίζουν μη επανδρωμένα αεροσκάφη (UAV).

Τα δεύτερα μεγαλύτερα υπό προμήθεια σε μήκος σκάφη είναι πάλι από ιταλικά ναυπηγεία, αυτή τη φορά από τη Fabio Buzzi (FB) Design, με το νέας σχεδίασης περιπολικό μήκους 16 μέτρων FB56SF. Η σύμβαση αφορά την προμήθεια 15 σκαφών με δικαίωμα προαίρεσης μέχρι επιπλέον τριών, αξίας 33,78 εκατ. ευρώ. Η προμήθεια συγχρηματοδοτείται από το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας και Θάλασσας 2014-2020 και το Ταμείο Εσωτερικής Ασφάλειας της Ευρωπαϊκής Ενωσης.

Τα περιπολικά σκάφη συμπληρώνει η δωρεά της Ενωσης Ελλήνων Εφοπλιστών που θα παραχωρήσει δέκα σκάφη μήκους 11 μέτρων RAFNAR 1100 Tactical, ισλανδικής σχεδίασης και ελληνικής κατασκευής (RAFNAR Hellas). Μέσα στο καλοκαίρι το Σώμα θα παραλάβει επίσης τρία πλωτά ασθενοφόρα μήκους 12 μέτρων τύπου Munin S1200 Extended Cabin της δανέζικης VIKING Norsafe, αξίας 1,41 εκατ. ευρώ, προμήθεια που συγχρηματοδοτείται από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ). Τα σκάφη είναι ελληνικής κατασκευής (VIKING Norsafe Hellas), θα φέρουν εξοπλισμό αντίστοιχο μονάδας εντατικής θεραπείας και σε αυτά θα επιβαίνουν επίσης γιατροί και διασώστες του ΕΚΑΒ. Να σημειωθεί ότι υπάρχει πλάνο παραλαβής τριών ακόμα.

Υπό εξέλιξη είναι οι διαγωνισμοί για δύο ΠΠ άνω των 30 μέτρων αξίας 30 εκατ. ευρώ, τέσσερα περιπολικά 16-19,5 μέτρων αξίας 10,4 εκατ. ευρώ και δέκα περιπολικά 11-12 μέτρων αξίας 3,4 εκατ. ευρώ. Εξίσου οι παρούσες συμβάσεις συγχρηματοδοτούνται κατά κύριο λόγο από την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Ο εκσυγχρονισμός του υπάρχοντος υλικού

Σημαντικοί είναι και οι εκσυγχρονισμοί στα τρία ΠΑΘ κλάσης Sa’ar 4, ύψους 2,5 εκατ. ευρώ. Υπό ανοιχτή δημόσια διαβούλευση τίθενται επίσης οι τεχνικές προδιαγραφές για την εγκατάσταση 36 ηλεκτρο-οπτικών συστημάτων σε παλαιότερα σκάφη του σώματος, προϋπολογισμού 14,4 εκατ. ευρώ. Ακόμη, έχει προκηρυχτεί διαγωνισμός για τον εκσυγχρονισμό των τριών αεροπλάνων Cessna-Reims F406 και των τριών εκ των έξι ελικοπτέρων Airbus AS365N3 συνολικής αξίας 12 εκατ. ευρώ, με συγχρηματοδότηση από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Θάλασσας και Αλιείας (ΕΤΘΑ). Στα εξοπλιστικά προγράμματα περιλαμβάνονται επίσης σύγχρονος εξοπλισμός των στελεχών καθώς και συστήματα διοίκησης, ελέγχου, επικοινωνιών και επιτήρησης, με σημαντικότερο εξ αυτών την ανάπτυξη του Εθνικού Συστήματος Ολοκληρωμένης Θαλάσσιας Επιτήρησης (ΕΣΟΘΕ), αξίας 60 εκατ. ευρώ.

Η σύγκριση με την Τουρκία δεν επιτρέπει εφησυχασμό

Πάραυτα, η σύγκριση με τα αντίστοιχα μέσα της Τουρκίας, δεν επιτρέπει εφησυχασμό. Η τουρκική ακτοφυλακή έχει πολύ περισσότερα μεγάλα περιπολικά σκάφη (σχεδόν 40 σκάφη μεταξύ 35-41 μέτρων) ενώ διαθέτει και τέσσερα  ΠΑΘ κλάσης Dost μήκους 88,5 μέτρων που φέρουν ελικόπτερο. Ο εναέριος στόλος της επιπροσθέτως είναι αντίστοιχος του ΠΝ. Tα τουρκικά σκάφη στη πλειονότητά τους είναι εγχώριας σχεδίασης, φέρουν είτε πυροβόλα 40 χιλ. είτε τηλεχειριζόμενα βαρέα πολυβόλα, και σύγχρονα ηλεκτρο-οπτικά. Αντίθετα, δύο από τα πέντε συνολικά ελληνικά ΠΑΘ, τα «Γαύδος» και «Αρκοί», παρά το μέγεθός τους, φέρουν μόνο χειροκίνητα πολυβόλα χωρίς η χώρα να διαθέτει αντίστοιχο των Dost. Κανείς βέβαια δεν περιμένει το Σώμα να προμηθευτεί τέτοια πλοία εκτός δυνατοτήτων υποστήριξης και επάνδρωσης. Προσδοκεί όμως σε ένα Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ ετοιμοπόλεμο, δηλαδή πλήρως επιχειρησιακό, με λειτουργικό οπλισμό σε όλα του τα σκάφη και πρωτίστως κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό για να κάνει χρήση αυτού του οπλισμού. Η εγκατάσταση τηλεχειριζόμενου οπλισμού και ίσως ακουστικών συσκευών μακράς εμβέλειας (LRAD) πρέπει να αποτελέσει τον κανόνα. Καθοριστικής σημασίας ζητήματα, επίσης, όπως η διάκριση αρμοδιοτήτων μεταξύ του ΠΝ και του ΛΣ-ΕΛ.ΑΚΤ πρέπει να επιλυθούν, επιτρέποντας τον παροπλισμό παλαιών ΠΠ από το πρώτο και ουσιαστική ανάληψη καθηκόντων από το δεύτερο.

Ο κ. Δημήτρης Μητσόπουλος είναι αναλυτής Ναυτικών Συστημάτων και Εξοπλισμών και υπεύθυνος του ιστότοπου navalanalyses.com.