H ανάγκη της εθνικής επάρκειας

H χώρα μας, μετά το πέρας μιας πολυετούς οικονομικής κρίσης, βιώνει μια από τις πλέον οξείες υγειονομικές κρίσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Η διαχείριση της εντοπίζεται σε τρία επάλληλα και αλληλοεμπλεκόμενα επίπεδα:

1. Στο υγειονομικό, όπου, κατά μείζονα λόγο, δοκιμάζονται η αντοχή των συστημάτων υγείας, η επάρκεια μέσων, η αξιοπρεπής πρόσβαση του πληθυσμού σε υπηρεσίες υγείας.

2. Στο οικονομικό, όπου αναφύονται νέοι κλάδοι και επιχειρηματικές ευκαιρίες και αυξάνεται η ζήτηση συγκεκριμένων επαγγελμάτων, ενώ ταυτόχρονα απαξιώνονται άλλα, καθιστώντας αδήριτη την ανάγκη της οικονομικής ενίσχυσής τους.

3. Στο κοινωνικό, όπου εντοπίζονται φαινόμενα στιγματισμού, πανικού, περιθωριοποίησης και κοινωνικής αποξένωσης και ψυχολογικών διαταραχών.

Ολα αυτά συνιστούν, ως επί το πλείστον, διαχρονικό κοινό τόπο σε κάθε πανδημία.

Η κρίση που ξεκινάει από την υγεία επεκτείνεται στην οικονομία, για να συνταράξει τελικά την ίδια την κοινωνία.

Στις συνήθεις οικονομικές κρίσεις, η μακροοικονομική πολιτική στοχεύει στην ενίσχυση της ζήτησης. Στην παρούσα  κρίση ωστόσο, το «φάρμακο» για στήριξη της οικονομίας αποτελεί η ενίσχυση της προσφοράς.

Η εξίσωση αρχίζει να γίνεται τριτοβάθμια, όταν στα παραπάνω προστίθεται το στοίχημα του «ανοίγματος». Γιατί, όσο ψυχοφθόρο κι αν είναι το «πάγωμα» της δραστηριότητας, είναι πρακτικά πολύ πιο απλό από την επανεκκίνηση, η οποία απαιτεί κεφάλαιο κίνησης. Συνιστά – με απλά λόγια – μια νέα, μικρή επένδυση.

Και αν τα παραπάνω μοιάζουν μετρήσιμα λογιστικά μεγέθη, ο κοινωνικός αντίκτυπος μιας υγειονομικής κρίσης είναι ο πλέον αστάθμητος παράγοντας. Γιατί δουλεύει αθορύβως αποσαρθρωτικά, μεταβάλλοντας ανθρώπινες συμπεριφορές και εγκαθιστώντας νέες συνήθειες. Διαβρώνει το κοινωνικό οικοδόμημα, καθιστώντας τους ευάλωτους ακόμη πιο ευάλωτους και τους δυνατούς αδύναμους. Από κοινωνικής άποψης, είναι μια ελεύθερη πτώση, χωρίς αλεξίπτωτο, που πρέπει να ανακοπεί με ένα – σωτήριο  – δίχτυ ασφαλείας.

H πρόσφατη πανδημία χαράζει ουσιαστικά μια νέα εποχή, καθώς χτυπάει «στην καρδιά» της οργάνωσης του σύγχρονου κόσμου. Βάλλει κατά της παγκοσμιοποίησης, επιβάλλει την περιχαράκωση των συνόρων, αναδεικνύει -ως επιτακτική – την ανάγκη της εθνικής επάρκειας. Υπαινίσσεται ότι η παγκοσμιοποίηση στάθηκε τελικά αδύναμη μπροστά στην  υπαρξιακή πρόκληση. Τα κράτη δίνουν μόνα τους τη μάχη κατά του ιού, ορίζουν τη δική τους πολιτική και κατ’ επέκταση τη δική τους μοναχική πορεία σε αυτόν τον ακήρυκτο πόλεμο.

Στόχος; Κατ’ αρχάς, η συνειδητοποίηση της ιδιαιτερότητας της παρούσας κρίσης και μετά, η μάχη και στα τρία επίπεδα της διαχείρισής της. Κανένα τους δεν πρέπει να υποτιμηθεί ούτε να λησμονηθεί.

Και κυρίως, ας μην αφήσουμε το κοινωνικό κομμάτι να γιγαντωθεί προτού το αντιμετωπίσουμε, διότι θα γίνει τσουνάμι που θα μας παρασύρει.

Η κυρία Κατερίνα Γανίδη είναι δικηγόρος παρ’ Αρείω Πάγω, υπ. διδάκτωρ Νομικής ΕΚΠΑ.