Γιάννης Hugh Σειραδάκης

Πριν από έναν χρόνο, στις 3 Μαΐου 2020, έφυγε από τη ζωή ο Γιάννης Hugh Σειραδάκης, ομότιμος καθηγητής του ΑΠΘ, διαπρεπής, διεθνούς κύρους επιστήμων στον χώρο της Αστροφυσικής, που τιμήθηκε, μεταξύ άλλων, με ένα από τα σημαντικότερα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Βραβείο Descartes (2005), εξαίρετος δάσκαλος και ένα από τα σημαντικότερα μέλη της διεπιστημονικής ερευνητική ομάδας του Μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Σπουδές και διακρίσεις

Ο Γιάννης Hugh Σειραδάκης γεννήθηκε στα Χανιά της Κρήτης το 1948. Μητέρα του ήταν η αγγλίδα αρχαιολόγος με σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης Mercy Money-Coutts, η οποία ήρθε στην Ελλάδα το 1930 και συμμετείχε στις ανασκαφές στην Κνωσό και στην κοιλάδα του Λασιθίου, και πατέρας του ο Κρητικός Μιχάλης Σειραδάκης, ο οποίος πολέμησε στην Αντίσταση εναντίον των Γερμανών.Ο Γιάννης Σειραδάκης διέγραψε μια εντυπωσιακή πορεία σπουδών και έρευνας: πτυχίο Φυσικής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, Master of Science στη Ραδιοαστρονομία, και ειδικότερα στα pulsars (αστέρες νετρονίων), στο Victoria University of Manchester, διδακτορικό στο ίδιο Πανεπιστήμιο πάνω στην έρευνά του για τα pulsars, η οποία τον οδήγησε στην ανακάλυψη 18 νέων pulsars. Στη συνέχεια διεξήγαγε έρευνα στο Max-Planck Institure für Radioastronomie (MPIfR) στη Βόννη (1975-1978 και 1982-1985), στα πανεπιστήμια του Αμβούργου (1978-1979) και της California,San Diego των ΗΠΑ (1979-1982), ως υπότροφος του Ιδρύματος Alexander von Humboldt και για μία ακόμα φορά στο MPIfR. Το 1985 εκλέχθηκε αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Φυσικής του ΑΠΘ και το 1995 καθηγητής Αστροφυσικής έως την αφυπηρέτησή του το 2015. Τον ίδιο χρόνο έλαβε τον τίτλο του ομότιμου καθηγητή του ΑΠΘ.

Ο Γιάννης Σειραδάκης ήταν ένα από τα ιδρυτικά μέλη του European Pulsar Network (EPN), PuLSE. Ως μέλος της ομάδας PuLSE, τιμήθηκε το 2005 με ένα από τα σημαντικότερα βραβεία της Ευρωπαϊκής Ενωσης, το Βραβείο Descartes. Ηταν μέλος της Royal Astronomical Society της Βρετανίας, της Ελληνικής Αστρονομικής Εταιρείας, και πρόεδρός της το διάστημα 2001-2005, πρόεδρος της Εθνικής Αστρονομικής Επιτροπής, διευθυντής του Εργαστηρίου Αστρονομίας στο ΑΠΘ, μέλος του ΔΣ του ΝΟΗΣΙΣ, ιδρυτικό μέλος της Ερασιτεχνικής Αστρονομίας στην Ελλάδα και ιδρυτικό μέλος του ΔΣ και αντιπρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών, ΑΠΘ (ΔΙΚΑΜ), από το 2011.

Ερευνα και εκπαίδευση

Οι αστέρες νετρονίων ήταν τα αγαπημένα του ουράνια σώματα σε όλη τη διάρκεια των επιστημονικών του ερευνών. Παράλληλα, ήταν ένας φανατικός κυνηγός και μελετητής των ηλιακών εκλείψεων σε όλα τα μέρη του πλανήτη, στην Ευρώπη στην Αμερική, στην Αυστραλία, ακόμα και στην Ανταρκτική.

Πέρα από το επιστημονικό, ερευνητικό και συγγραφικό του έργο, ο Γιάννης Σειραδάκης ήταν ένας εξαίρετος ομιλητής που κάθε φορά γοήτευε το κοινό με τον απλό, σαφή και παραστατικό του λόγο. Δεν αρνούνταν ποτέ κάποια πρόσκληση για να μιλήσει και έδωσε, πάντα με τον ίδιο ενθουσιασμό, αμέτρητες διαλέξεις σε όλα τα μέρη του κόσμου, σε διεθνή συνέδρια, σε πανεπιστήμια, στο Ευρωκοινοβούλιο, σε ενώσεις και συλλόγους στην Ελλάδα, στην Ευρώπη και σε όλες τις ηπείρους.

Παράλληλα υπήρξε ένας σπουδαίος δάσκαλος, που ενέπνεε στους φοιτητές του την αγάπη για την Αστρονομία και πρόσφερε γενναιόδωρα τις γνώσεις του. Η διδακτική του προσφορά επί σειρά ετών για την προετοιμασία των ελλήνων μαθητών, προκειμένου να συμμετάσχουν στη Διεθνή Ολυμπιάδα Αστρονομίας, ήταν επίσης ανεκτίμητη. Πρόσφερε απλόχερα ατελείωτες ώρες διδασκαλίας, συνόδευε πάντα τους μαθητές στις χώρες διεξαγωγής της Ολυμπιάδας και επέστρεφε όλος υπερηφάνεια για τα βραβεία και διακρίσεις που είχαν αποκομίσει οι έλληνες μαθητές του.

Αστρονομία και αριστοτελική φιλοσοφία

Ηδη από τις αρχές του 2000 ο Γιάννης Σειραδάκης βρήκε έναν τρόπο να συνδυάσει την Αστρονομία με την επιστήμη της μητέρας του, την Αρχαιολογία, αναπτύσσοντας ένα βαθύ και ουσιαστικό ενδιαφέρον για την Αρχαιοαστρονομία. Το ενδιαφέρον του αυτό βρήκε εφαρμογή στο πλαίσιο των ερευνών της διεπιστημονικής διεθνούς ομάδας για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, που αποκάλυψε με έναν τρόπο θαυμαστό ότι ο Μηχανισμός αποτελεί τον αρχαιότερο γνωστό αναλογικό υπολογιστή και το πρώτο γνωστό όργανο υπολογισμού αστρονομικών θέσεων. Υπήρξε άλλωστε ο Γιάννης Σειραδάκης από τους κυριότερους συγγραφείς της πρώτης βασικής δημοσίευσης για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό «Nature» το 2006, καθώς και ο πρώτος συγγραφέας του «Review Article» στο ίδιο περιοδικό με τον τίτλο «Our current knowledge of the Antikythera Mechanism» (2018).

Στο πλαίσιο του ενδιαφέροντος και της αγάπης του Γιάννη Σειραδάκη για την αρχαία επιστήμη εντάχθηκαν και η αγάπη, ο ζήλος και το βαθύ του ενδιαφέρον για το επιστημονικό έργο του σταγειρίτη φιλοσόφου Αριστοτέλη. Το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών (ΔΙΚΑΜ) του ΑΠΘ είναι υπερήφανο για τη συμμετοχή του Γιάννη Σειραδάκη στο ιδρυτικό Διοικητικό και Επιστημονικό του Συμβούλιο από το 2011. Η συμβολή του, με τη συνέπεια και τη σοβαρότητα που τον διέκρινε, αλλά και το πάθος του για τη σχέση του Αριστοτέλη με τις επιστήμες και γενικότερα για την οικουμενική και διαχρονική αξία του σταγειρίτη φιλοσόφου, έχει συμβάλει καθοριστικά στην όλη προσπάθεια του ΔΙΚΑΜ για τη διεπιστημονική μελέτη και προβολή του αριστοτελικού έργου σε παγκόσμια κλίμακα.

Ο Γιάννης Σειραδάκης άφησε το φωτεινό αποτύπωμά του στην ελληνική και διεθνή επιστημονική κοινότητα. Μέσα από το έργο του στον χώρο της Αστροφυσικής, της Αρχαιοαστρονομίας, της μελέτης της αρχαίας επιστήμης και τεχνολογίας, και του επιστημονικού αριστοτελικού έργου, κοσμημένο με την έμφυτη ευγένεια, το ήθος, την καλοσύνη, τη σεμνότητα, την ταπεινοφροσύνη και τη μεγαλοψυχία, κέρδισε την αγάπη και τον σεβασμό όλων όσοι είχαν την εξαιρετική τύχη να τον γνωρίσουν και να συνεργαστούν μαζί του.

Η κυρία Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου είναι ομότιμη καθηγήτρια Φιλοσοφίας της Επιστήμης, ΑΠΘ, πρόεδρος του Διεπιστημονικού Κέντρου Αριστοτελικών Μελετών, ΑΠΘ (sfendoni@edlit.auth.gr, www.dikam.auth.gr).

Το Διεπιστημονικό Κέντρο Αριστοτελικών Μελετών, ΑΠΘ θα πραγματοποιήσει στις 20 Μαΐου 2021 και ώρα 19.00διαδικτυακό Επιστημονικό Συμπόσιο εις μνήμην Γιάννη Σειραδάκη με τον τίτλο «Ο Αριστοτέλης και ο κόοσμος». Ομιλητές θα είναι: Ο τ. Πρόεδρος της Δημοκρατίας Προκόπης Παυλόπουλος,ο πρύτανης του ΑΠΘ Νίκος Παπαϊωάννου,οι ακαδημαϊκοί Χρήστος Ζερεφός και Λάμπρος Κουλουμπαρίτσης,ο πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Γιώργος Γραμματικάκης,ο ομότιμος καθηγητής του ΕΜΠ Θεοδόσιος Τάσιος καιοι καθηγητές του ΑΠΘ (μέλη του ΔΣ του ΔΙΚΑΜ) Δήμητρα Σφενδόνη-Μέντζου, Ζαχαρίας Σκούρας, Σταύρος Αυγολούπης.