Φοίβη Κουντούρη: Κλιματική αλλαγή, ζωονοσογόνοι ιοί και βιώσιμη προοπτική

Είναι πολύ δύσκολο να συνοψίσεις το βιογραφικό της δόκτορος Φοίβης Κουντούρη. Ας πούμε ότι πρόκειται για μια παγκοσμίως γνωστή καθηγήτρια Περιβαλλοντικών Οικονομικών στη Σχολή Οικονομικών Επιστημών του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, εκλεγμένη πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιστημονικής Ενωσης Οικονομολόγων Περιβάλλοντος και Φυσικών Πόρων (EAERE) και ηγέτιδα σε θέματα που άπτονται της βιώσιμης ανάπτυξης. Ας πούµε ότι διευθύνει ερευνητικά κέντρα, όπως για παράδειγµα το Εργαστήριο Ερευνας για την Κοινωνικο-οικονοµική Αειφορία (ReSEES) στο Οικονοµικό Πανεπιστήµιο Αθηνών, τη Μονάδα Αειφόρου Ανάπτυξης στο Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» που εστιάζει στην έρευνα στην Τεχνολογία της Πληροφορίας, και το Climate-KIC, το οποίο ανήκει στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Καινοτοµίας και Τεχνολογίας και εστιάζει στην υποστήριξη καινοτόµων εταιρειών για την επιτάχυνση της µετάβασης στην κλιµατική ουδετερότητα. Επίσης, το 2021 έλαβε το βραβείο «European Research Council (ERC) Synergy Grant» που συνοδεύεται με επιχορήγηση ύψους €10 εκατ. για έξι χρόνια χάρη σε ένα έργο που στοχεύει στη δημιουργία ενός πλαισίου για την ανάπτυξη έξυπνων και αειφόρων αστικών συστημάτων ύδρευσης.

^{Ποιο είναι το µεγαλύτερο περιβαλλοντικό πρόβληµα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα;}  

«Η κλιματική αλλαγή και η μείωση της βιοποικιλότητας. Η κλιματική αλλαγή αυξάνει τη συχνότητα και την ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων (πολύ υψηλές θερμοκρασίες, πυρκαγιές, πλημμύρες, κ.λπ.) με οικονομικές επιπτώσεις που ανέρχονται σε δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως και σημαντικό αριθμό απωλειών σε ανθρώπινες ζωές. Η κλιματική αλλαγή υπονομεύει τις προσπάθειες για τη διατήρηση και τη βιώσιμη χρήση της βιοποικιλότητας. Η μείωση της βιοποικιλότητας μειώνει την ανθεκτικότητα του φυσικού περιβάλλοντος και αυξάνει τον κίνδυνο πανδημιών, αφού ο άνθρωπος έρχεται αφύσικα κοντά στην άγρια πανίδα και εκτίθεται σε ζωονοσογόνους ιούς. Σύμφωνα με την Επιτροπή Lancet COVID-19, την πιο έγκυρη επιτροπή παγκοσμίως που παρέχει επιστημονικές οδηγίες για την ανάκαμψη από την COVID-19, υπάρχουν ακόμα 6.000 καταγεγραμμένοι ζωονοσογόνοι ιοί που θα μπορούσαν δυνητικά να μεταφερθούν στον άνθρωπο ανά πάσα στιγμή».

^{Μπορεί µια χώρα µε κατακερµατισµένη οικονοµία να έχει περιβαλλοντική συνείδηση;}  

«Η αλληλεπίδραση οικονομίας – κοινωνίας – περιβάλλοντος ερευνάται από την Ευρωπαϊκή Ενωση Περιβαλλοντικών Οικονομολόγων (EAERE), τη μεγαλύτερη και πιο αναγνωρισμένη επιστημονική ένωση οικονομολόγων του περιβάλλοντος παγκοσμίως, με περισσότερα από 1.200 ιδρύματα-μέλη στην οποία έχω την τιμή να είμαι εκλεγμένη πρόεδρος.

Επίσης, οι τεχνολογικοί, πολιτικοί και χρηματο-οικονομικοί μετασχηματισμοί́ που είναι απαραίτητοι σε κάθε κράτος-μέλος για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής αποτέλεσαν αντικείμενο της Εκθεσης του United Nations Sustainable Development Solutions Network (UN SDSN). Η Εκθεση καταδεικνύει ότι μέσω της υιοθέτησης του σωστού μείγματος καινοτόμων τεχνολογιών και μετασχηματισμού του χρηματο-οικονομικού συστήματος (μέσω της εφαρμογής της EU Taxonomy, δηλαδή του συστήματος ταξινόμησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που κατατάσσει τις οικονομικές δραστηριότητες ως βιώσιμες ή μη βιώσιμες, η Βιώσιμη Ανάκαμψη είναι εφικτή και κυρίως οικονομικά αναπτυξιακή. Οι πράσινες και ψηφιακές επενδύσεις παράγουν μεγαλύτερους αναπτυξιακούς πολλαπλασιαστές στην οικονομία και στην αγορά εργασίας σε σχέση με τις μη πράσινες επενδύσεις, ενώ μπορούν να υποστηρίξουν μια δίκαιη μετάβαση και να προστατεύσουν το φυσικό κεφάλαιο. Οσον αφορά την Ελλάδα, τα αποτελέσματα είναι συμβατά με τις προτάσεις της Εκθεσης Πισσαρίδη για το δεκαετές σχέδιο ανάπτυξης, την οποία έχω συγγράψει».

^{Υπάρχει άλλη επίπτωση της κλιµατικής αλλαγής την οποία δεν έχουµε ακόµα συνειδητοποιήσει;}  

«Η «κλιματική μετανάστευση». Εκατομμύρια άνθρωποι εκτοπίζονται εξαιτίας ακραίων καιρικών φαινομένων ή αλλοιώσεων στο φυσικό περιβάλλον, και μάλιστα υπολογίζεται ότι οι προσφυγικές ροές λόγω κλίματος θα φτάσουν έως και τους 200 εκατομμύρια ανθρώπους έως το 2050. Μόνο από τη Λατινική Αμερική, την υποσαχάρια Αφρική και τη Νοτιοανατολική Ασία εκτιμάται ότι θα προέλθουν 143 εκατομμύρια κλιματικοί μετανάστες έως το 2050. Στις 21 Απριλίου 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε τον Ευρωπαϊκό Κλιματικό Νόμο, ο οποίος μετατρέπει την υπόσχεση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα μέχρι το 2050 σε νόμο».

^{Υπάρχει κάτι για να µας δίνει ελπίδα για το µέλλον του περιβάλλοντος και του πλανήτη;}  

«Στις 22 Απριλίου 2021 η διάσκεψη κορυφής του προέδρου Τζο Μπάιντεν για την κλιματική αλλαγή συγκέντρωσε ηγέτες χωρών που αντιπροσωπεύουν το 82% των παγκόσμιων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα, το 73% του παγκόσμιου πληθυσμού και το 86% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής, οι οποίοι δεσμεύτηκαν για τολμηρή κλιματική δράση και ευθυγράμμιση των πολιτικών τους με στόχο την πλήρη απεξάρτηση από τον άνθρακα. Η απεξάρτηση από τον άνθρακα είναι τώρα εφικτή με χαμηλό κόστος, δεδομένης της τεχνολογικής προόδου στην ηλιακή και αιολική ενέργεια, την αποθήκευση μπαταριών, τα ηλεκτρικά οχήματα κ.ά. Επίσης ο συνδυασμός της ψηφιακής τεχνολογίας με την αειφόρο ανάπτυξη, όπως η ηλεκτροκίνηση, τα έξυπνα ηλεκτρικά δίκτυα για βέλτιστη κατανάλωση ενέργειας, η χρήση συστημάτων τεχνητής νοημοσύνης στη γεωργία, παράγει πολύ μεγάλους αναπτυξιακούς πολλαπλασιαστές».

^{Υπάρχουν προβλήµατα που ακόµα δεν είναι ορατά αλλά θα εµφανιστούν στο µέλλον ως συνέπεια των σηµερινών µας πράξεων ή παραλείψεων;}  

«Η συγκέντρωση μεγάλου πληθυσμού στις πόλεις θα πιέσει σημαντικά τα αστικά συστήματα ύδρευσης ανά τον κόσμο. Διαχρονικά, τα προβλήματα αντιμετωπίζονταν χωρίς μακροχρόνιο σχεδιασμό και χωρίς τη συνολοκλήρωση των ανθρώπινων προτιμήσεων σε σχέση με το ρίσκο φαινομένων όπως η κλιματική αλλαγή και η μετανάστευση, καθώς είναι επιστημονικά δύσκολο να προβλεφθούν μακροπρόθεσμα οι αβέβαιοι παράγοντες που θα επηρεάσουν την αστική ανάπτυξη και τις πραγματικές ανάγκες ύδρευσης».