Φερνάντο ντε Νορόνια

«Η ξύλινη που όλοι αγαπήσαμε Γοργόνα,
καθώς βουτά παίρνει παράξενες ανάσες.
Προτού κολλήσουμε για πάντα στις Σαργάσσες,
μας πρόδωσε μ’ ένα πνιγμένο τού Νορόνα».

Σε ένα γεμάτο συμβολισμούς ποίημά του, ο Νίκος Καββαδίας μάς ταξιδεύει βαθιά στον Ατλαντικό Ωκεανό, για να ρίξει για λίγο άγκυρα περίπου 350 χιλιόμετρα από τις ακτές της Βραζιλίας. Εκεί είναι το Νορόνα, που με τρόπο μελαγχολικό και δραματικό αναφέρεται στο «Μαρέα» – όπως τιτλοφορείται το ποίημα. Φερνάντο ντε Νορόν(ι)α είναι στην πραγματικότητα ολόκληρο το όνομα του αρχιπελάγους με τις 21 νησίδες και τα μοναδικής γοητείας τοπία, που σήμερα αποτελεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Μέρος απομονωμένο, δέχεται μόνο λίγους (το πολύ πεντακόσιους) τουρίστες κάθε ημέρα, προς αποφυγήν της κοσμοσυρροής που θα δημιουργούσε αναστάτωση στα ζώα και στα πτηνά (ανάμεσά τους πολλά προστατευόμενα είδη) που ζουν εκεί. Οι περισσότεροι επισκέπτες σταματούν στο κεντρικό νησί του αρχιπελάγους για λίγες ώρες κατά τη διάρκεια κάποιας από τις κρουαζιέρες που οργανώνονται στην περιοχή, και δεν διανυκτερεύουν εκεί. Επιπλέον, για να επιτραπεί η επιβίβαση και η διαμονή, ο τουρίστας καλείται να πληρώσει ειδικό περιβαλλοντικό τέλος στην κυβέρνηση της Βραζιλίας όπου υπάγεται το αρχιπέλαγος. Οπως όμως λένε όσοι έχουν κάνει το μακρινό ταξίδι, ακόμα και αυτές οι λίγες ώρες είναι αρκετές για να μαγευτείς από τη φυσική ομορφιά ενός από τους (σχεδόν) τελευταίους παρθένους παραδείσους του πλανήτη.

Στην πραγματικότητα, το κεντρικό νησί των περίπου 3.000 κατοίκων, που δίνει το όνομά του σε όλο το σύμπλεγμα, τις τελευταίες δεκαετίες γνωρίζει μεγάλη τουριστική ανάπτυξη. Με όλο και περισσότερα ξενοδοχεία να παρέχουν στους επισκέπτες υψηλού επιπέδου φιλοξενία. Το πεντάστερο Pousada Triboju, χτισμένο από ξύλο μέσα στο καταπράσινο τοπίο, είναι πιθανώς το καλύτερο, με τα τετράστερα Pousada Maria Bonita Noronha, Pousada Filó, Pousada Corveta και Pousada Mar Aberto να αποτελούν επίσης εξαιρετικές επιλογές. Ομως, όσο και αν ο ντόπιος πληθυσμός ζει σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, έχει επίσης σε μεγάλο βαθμό σεβαστεί (και αξιοποιήσει σωστά) τη χλωρίδα και την πανίδα της μικρής αυτής πατρίδας – την οποία είχε μάλιστα επισκεφθεί και μελετήσει τη δεκαετία του 1830 και ο Κάρολος Δαρβίνος κατά τη διάρκεια της περίφημης ερευνητικής εκστρατείας του. Ετσι, σήμερα, υπάρχουν περιοχές μοναδικού κάλλους που δεν μπορείς να τις πλησιάσεις χωρίς τη συνδρομή ντόπιου οδηγού, όπως υπάρχουν και παραδεισένιες παραλίες οι οποίες συχνά κλείνουν για τους τουρίστες προκειμένου να αναπαραχθούν οι προστατευόμενες χελώνες που κατοικούν κατά εκατοντάδες στις ακτές.

Δελφίνια «χορευτές», σερφ και ηλιοβασιλέματα

Αλλοι διάσημοι κάτοικοι του αρχιπελάγους Φερνάντο ντε Νορόνια είναι τα δελφίνια, συγκεκριμένα τα μακρύρρυγχα στροφοδέλφινα. Τα αξιαγάπητα θηλαστικά φημίζονται για τα άλματα που κάνουν πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, συχνά σε ύψος που φτάνει και ξεπερνά τα τρία μέτρα, κατά τη διάρκεια των οποίων κάνουν και στροφές γύρω από τον εαυτό τους. Εννοείται πως η συνάντηση των επισκεπτών με ένα κοπάδι δελφινιών που επιδίδεται στα ακροβατικά του είναι εμπειρία ανεκτίμητη και πως πολλοί είναι εκείνοι που κάνουν το μακρύ ταξίδι μόνο και μόνο για να τα συναντήσουν και να τα φωτογραφίσουν. H Baia dos Golfinhos είναι η παραλία στην οποία συνηθίζουν να εμφανίζονται και που οι τουρίστες μπορούν, χρησιμοποιώντας κιάλια, να τα παρακολουθήσουν από απόσταση ασφαλείας από τα ειδικά παρατηρητήρια.

Το κεντρικό νησί με τη χαμηλή κυρίως αλλά πυκνή βλάστηση ήταν κάποτε ακόμα πιο πράσινο, καλυμμένο από δάση το οποία όμως επειδή τον 18ο και τον 19ο αιώνα χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας αποψιλώθηκαν ώστε οι εξόριστοι να μην μπορούν να κατασκευάζουν με τους κορμούς των δέντρων πλεούμενα για να δραπετεύουν. Ακόμα όμως και αυτή η τραγική παρέμβαση δεν κατάφερε να στερήσει από το μέρος την ομορφιά του. Η φυλακή που λειτουργούσε εκεί έκλεισε το 1957 και από τότε η τουριστική ανάπτυξη ξεκίνησε και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τι μπορεί όμως να κάνει ο τουρίστας στο Φερνάντο ντε Νορόνια εκτός από το να παρατηρεί το απέραντο πράσινο και τα δελφίνια; Να επισκεφθεί τις Praia dos Porcos, Praia do Leão και Baía do Sancho, που θεωρούνται από τις ομορφότερες παραλίες της Βραζιλίας. Να κάνει καταδύσεις και extreme sports σε ζεστά και διάφανα νερά. Και αν βρεθεί εκεί μεταξύ Δεκεμβρίου και Φεβρουαρίου και αγαπά το σερφ μπορεί να πάρει μέρος στη συνάντηση των σέρφερ που καταφθάνουν από όλα τα μέρη του κόσμου για να «δαμάσουν» τα κύματα που αγγίζουν το ύψος των πέντε μέτρων. Οι παραλίες Boldró, Cacimba do Padre και Conceição είναι οι αγαπημένες τους.

Η περιοχή είναι διάσημη για μία ακόμα ατραξιόν, για το ηλιοβασίλεμά της. Σε όλο το μεγάλο νησί υπάρχουν δεκάδες τοποθεσίες από όπου οι παραθεριστές μπορούν να δουν τον ηλιακό δίσκο να βυθίζεται στον Ατλαντικό και να ρεμβάσουν μέσα στην απόλυτη ηρεμία. Για να εντυπωσιαστούν για άλλη μία φορά με την απεραντοσύνη του ωκεανού, μαγευτική και ταυτόχρονα τρομακτική, που τους περιτριγυρίζει. Και να «μεταλάβουν με νερό θαλασσινό» – για να κλείσουμε όπως ανοίξαμε, ποιητικά και μεταφυσικά, με Καββαδία – ευτυχισμένοι περιηγητές στα μέρη τα μακρινά, τα εξωτικά και παραμυθένια. Στα μέρη που σχεδόν δεν διακρίνονται στον χάρτη. Που δυσπρόσιτα και χαμένα στους φουρτουνιασμένους ωκεανούς ζουν μοναχικά και γαλήνια. Οι περισσότεροι από εμάς δεν θα τα επισκεφθούμε ποτέ. Ομως, όσοι αγαπάμε τα ταξίδια, πάντα θα τα αναζητούμε: Εκείνες τις στιγμές που με καράβι τη φαντασία μας θα αφήνουμε πίσω την πλήξη της καθημερινότητας και θα ανοιγόμαστε, βάζοντας πλώρη προς το Φερνάντο ντε Νορόνια των ονείρων μας…