Επίθεση στην κυβέρνηση, νέο άνοιγμα στο ΚΙΝΑΛ

Εντονες συζητήσεις προκαλεί στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία η ανάγκη να υπάρξει στο άμεσο μέλλον, τουλάχιστον σε πρώτο στάδιο, ένας ανοικτός και ειλικρινής διάλογος με το Κίνημα Αλλαγής και να καθίσουν στο ίδιο τραπέζι ο Αλέξης Τσίπρας και η Φώφη Γεννηματά. Η κίνηση του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ να κάνει προ ημερών στη Βουλή κατά τη συζήτηση επί του κρατικού προϋπολογισμού ευθεία αναφορά για πρώτη φορά μετά την εκλογική ήττα του 2019 στην ανάγκη να δρομολογηθούν πολιτικές εξελίξεις στη χώρα δημιουργεί νέα δεδομένα. Η επιλογή του πρώην πρωθυπουργού να απευθυνθεί με έμμεσο τρόπο στην επικεφαλής του ΚΙΝΑΛ με την αναφορά του στην προοπτική της αλλαγής των συσχετισμών σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο επανατροφοδότησε τα σενάρια για το κατά πόσο μπορεί να υπάρξει μια στοιχειώδης πολιτική συνεργασία στο πλαίσιο της λεγόμενης προοδευτικής ατζέντας.

«Υπάρχει ανάγκη
για συνεννόηση»

«Ακουσα με ενδιαφέρον το τέλος της ομιλίας της κυρίας Γεννηματά και το οποίο αφορούσε την ανάγκη να υπάρξει, μετά από αλλαγή των συσχετισμών, άλλη κυβέρνηση. Να υπάρξει προοδευτική κυβέρνηση στον τόπο. Και θεωρώ ότι αυτό είναι εύλογο. Γιατί; Γιατί αν μου ζητούσαν να βρω μια λέξη για να χαρακτηρίσω τη διαχείριση της κυβέρνησης συνολικά η λέξη αυτή θα ήταν μία: Αποτυχία. Αποτύχατε, κ. Μητσοτάκη…» είπε και στο παρασκήνιο πήραν φωτιά τα τηλεφωνήματα με συζητήσεις για το τι δύναται να συμβεί μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ και ΚΙΝΑΛ. Ο ίδιος ο πρώην Πρωθυπουργός, σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές που μίλησαν στο «Βήμα», επιθυμεί να υπάρξουν γέφυρες επικοινωνίας και διαλόγου μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ. Θέλει, κατά τις ίδιες πηγές, να αφήσει όσα έγιναν στο παρελθόν μεταξύ των δύο κομμάτων στην άκρη. «Είναι ανάγκη, το απαιτούν οι συνθήκες, να υπάρξει συνεννόηση των προοδευτικών δυνάμεων και να ανοίξει ένας ειλικρινής, έντιμος, χωρίς προαπαιτούμενα και κυρίως άνευ αλαζονείας διάλογος απέναντι στην κυβέρνηση της ΝΔ που δείχνει ένα άκρως αυταρχικό πρόσωπο» τονίζει στο «Βήμα» κορυφαίος κομματικός παράγοντας.

Μορατόριουμ χωρίς
όρους ηγεμονισμού

Ο κ. Τσίπρας θέλει ουσιαστικά να υπάρξει ένα άτυπο μορατόριουμ μεταξύ Κουμουνδούρου και Χαριλάου Τρικούπη ώστε να βρεθούν μαζί σε κοινές δράσεις έναντι της ΝΔ. Κάποιες κινήσεις έγιναν πρόσφατα, αλλά αυτό που τονίζουν έμπειρα στελέχη είναι ότι ο ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ δεν πρέπει να κινηθεί με όρους ηγεμονισμού και καθυπόταξης του ΚΙΝΑΛ, όπως επιθυμούσε το πανίσχυρο ΠαΣοΚ της δεκαετίας του 1980 έναντι της Αριστεράς. Στο παρασκήνιο κυοφορούνται πρωτοβουλίες για να πέσουν οι τόνοι, να αποτραπεί μελλοντική «πολεμική ατμόσφαιρα» και να ανοίξει μια νέα σχέση μεταξύ ΚΙΝΑΛ και ΣΥΡΙΖΑ. Ενθαρρυντικό, όπως λένε οι μυημένοι επί των παρασκηνίων, της σχετικής προσπάθειας είναι ότι υπάρχουν στελέχη – ειδικά της νεότερης γενιάς – που συνομιλούν μεταξύ τους και δύναται να υπάρξει κοινός τόπος.

Το κοινό μέτωπο
για τον Πτωχευτικό

Ο κ. Τσίπρας θέλει να έχει σύμμαχο το ΚΙΝΑΛ σε διάφορες δράσεις της αντιπολίτευσης και ήδη αξιολογούν θετικά ορισμένες κινήσεις που είχαν τη σημασία τους. Πρόσφατα βρέθηκαν μαζί στο ίδιο μέτωπο κατά της κυβέρνησης με τον Πτωχευτικό Κώδικα, ενώ τάχθηκαν κατά των κυβερνητικών αποφάσεων στα νομοσχέδια του υπουργείου Παιδείας, κ.ά.

Οι γνωρίζοντες το παρασκήνιο δεν μιλούν για προγραμματική συζήτηση, ούτε για συμμαχία, αλλά για συνεργασία σε διάφορα επίπεδα, τόσο στη Βουλή όσο και σε κοινωνικό επίπεδο (συνδικάτα, αυτοδιοίκηση, κ.ά.), μια προοπτική που αποτελεί και απαίτηση ενός σημαντικού τμήματος του ΣΥΡΙΖΑ και του ΚΙΝΑΛ. Το ενδιαφέρον είναι ότι πολλά κεντρικά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ και ιστορικοί παράγοντες του ΠαΣοΚ έχουν την άποψη ότι πρέπει να γίνουν βήματα ώστε να διαμορφωθεί μια υγιής και ειλικρινής συμμαχία των προοδευτικών δυνάμεων σε μια περίοδο που επιχειρείται η ιδεολογική επικυριαρχία των συντηρητικών, νεοφιλελεύθερων και ακροδεξιών πολιτικών.

«Να προτάξουμε αυτά
που μας ενώνουν»

Ο πρώην πρωθυπουργός υποστηρίζει ότι θέλει ο ΣΥΡΙΖΑ να συμπορευτεί με τη σοσιαλδημοκρατία και να υπάρξει ώσμωση. «Να προτάξουμε αυτά που μας ενώνουν, και όχι όσα μας χωρίζουν» συνηθίζει να λέει σε συνομιλητές του και μιλά για την απλή αναλογική που θα εφαρμοστεί και στις επόμενες βουλευτικές εκλογές. Ο ίδιος εξάλλου είχε γίνει εδώ και πολύ καιρό αποδέκτης αναφορών από ηγετικά στελέχη των ευρωπαίων Σοσιαλιστών, στις συνόδους των οποίων και παρευρίσκεται ανελλιπώς τα τελευταία τέσσερα χρόνια, να υπάρξει δίαυλος επικοινωνίας με το ΚΙΝΑΛ. Το αξιοσημείωτο είναι ότι υπάρχουν πασοκογενείς που συντάσσονται εδώ και καιρό με τον ΣΥΡΙΖΑ και οι οποίοι, όπως προκύπτει από τις παρασκηνιακές συζητήσεις, δεν επιθυμούν να υπάρξουν δίαυλοι επικοινωνίας με το ΚΙΝΑΛ, διότι μια τέτοια εξέλιξη τους αποδυναμώνει. Στο σχετικό σενάριο όμως περί σύμπραξης ΣΥΡΙΖΑ και ΚΙΝΑΛ υπάρχει ισχυρός αντίλογος στο εσωτερικό της αξιωματικής αντιπολίτευσης. Υπάρχει από «πασοκογενείς» η θεωρία ότι πρέπει ο κ. Τσίπρας να βγει ο ίδιος μπροστά και να ηγηθεί του μετώπου των προοδευτικών δυνάμεων και να μη μπει σε καμία συζήτηση με την κυρία Γεννηματά.

Τα σενάρια
πρόωρων εκλογών

Πάντως στη Βουλή προ ημερών ήταν η πρώτη φορά που ο κ. Τσίπρας μίλησε τόσο καθαρά για πολιτικές εξελίξεις, ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχαν και οι τοποθετήσεις τριών ιστορικών στελεχών του κόμματος. Ο Γιάννης Δραγασάκης, ο Νίκος Βούτσης και ο Αλέκος Φλαμπουράρης κινήθηκαν επί της ουσίας στην ίδια γραμμή, δείχνοντας ότι είναι διάχυτη η εκτίμηση ότι ίσως με την επιχείρηση «Ελευθερία» και τον εμβολιασμό που θα ξεκινήσει ο Πρωθυπουργός, μόλις ομαλοποιηθεί η κατάσταση, να κινηθεί προς πρόωρες κάλπες. Η προοπτική να διεξαχθούν πρόωρες εκλογές συζητείται και στο επιτελείο του κ. Τσίπρα, καθώς διαπιστώνουν ότι στα ποιοτικά στοιχεία η κυβέρνηση παρουσιάζει σημαντική φθορά, ενώ αρχίζει σιγά-σιγά να υποχωρεί και το πρωθυπουργικό «imperium» του κ. Μητσοτάκη.

Μετά την πανδημία
ο «λογαριασμός»

Η εκτίμηση του κ. Τσίπρα και των κ. Βούτση, Δραγασάκη και Φλαμπουράρη εντάσσεται στη λογική που επικρατεί στην Κουμουνδούρου ότι ο λογαριασμός θα γίνει μετά την πανδημία. Ηδη ο πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ είχε πει στην ΚΟ ότι «όταν λοιπόν τελειώσει το υγειονομικό σκέλος της κρίσης, θα  γίνει λογαριασμός και πρέπει να είμαστε έτοιμοι να αναλάβουμε τις ευθύνες μας για το αύριο του τόπου». Ο πρώην πρωθυπουργός έδειξε ουσιαστικά με την αναφορά του αυτή ότι δεν μπορεί να αποκλειστούν οι πολιτικές εξελίξεις. «Η χώρα χρειάζεται μια κυβέρνηση που και να θέλει και να μπορεί να στηρίξει την κοινωνική συνοχή, να επαναφέρει την ελπίδα και τη δικαιοσύνη» είπε πρόσφατα.

Εσωκομματικές «μουρμούρες» για το σχέδιο αντι-Πισσαρίδη

Εσωτερική μουρμούρα στις τάξεις των στελεχών του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ προκάλεσε η δημοσιοποίηση της πρότασης του κόμματος απέναντι στο σχέδιο του νομπελίστα οικονομολόγου Χριστόφορου Πισσσαρίδη, πάνω στο οποίο θα βασιστεί η κυβέρνηση. Ακόμα και η αναφορά ως «σχέδιο αντι-Πισσαρίδη» δεν άρεσε και υπήρξαν ενστάσεις στη λογική ότι δεν πρέπει συλλήβδην να ακυρώνεται η έκθεσή του και μπορεί να αξιολογηθούν ορισμένα σημεία. Επίσης, ειπώθηκε ότι το σχέδιο του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ έχει προεκλογικό άρωμα, εκτίμηση που αρνείται η ηγετική ομάδα, που δίνει ιδιαίτερη σημασία στη διαδικτυακή συζήτηση στα μέσα της εβδομάδας του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών με θέμα την Εκθεση Πισσαρίδη και η οποία επί της ουσίας απάντησε στις ενστάσεις.

«Συνέχεια των μνημονίων»
«Η Εκθεση Πισσαρίδη είναι ανιστορική» κατά τον ιστορικό και ομότιμο καθηγητή του ΕΚΠΑ Αντώνη Λιάκο, με την επισήμανση ότι «η ίδια οικονομική κρίση με τις μεγάλες καταστροφές του παραγωγικού πλούτου και των θέσεων εργασίας παρουσιάζεται ως μια λευκή σελίδα», με συνέπεια το κείμενο της Εκθεσης «να εμφανίζεται ως συνέχεια των μνημονίων». Το σχέδιο Πισσαρίδη, σύμφωνα με τον κ. Λιάκο, δεν ανταποκρίνεται στο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Ανάκαμψης, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το ζήτημα των ανισοτήτων, αφού «στην Εκθεση δεν περιλαμβάνει ούτε μία λέξη». Σύμφωνα με τον ομότιμο καθηγητή Κοινωνιολογίας της LSE Νίκο Μουζέλη, η Εκθεση Πισσαρίδη προκρίνει έναν αυταρχικό εκσυγχρονισμό, βασισμένο στους μηχανισμούς της αγοράς, και έδωσε έμφαση στο βάρος που δίνει το κείμενο στην αγορά και στο νεοφιλελεύθερο χαρακτήρα του. «Στην Εκθεση Πισσαρίδη υπάρχει η αντίληψη του κράτους ως “νυχτοφύλακα”», πρόσθεσε, επισημαίνοντας ότι «δεν μπορούμε να επιστρέψουμε σήμερα σε αυτή την ιδέα του 19ου αιώνα».
Η κυρία Βάλια Αρανίτου, αναπληρώτρια καθηγήτρια του Πανεπιστημίου Κρήτης και επιστημονική διευθύντρια του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ, χαρακτήρισε την Εκθεση ως «ανιστορική, βαθιά ιδεολογική, με ταξικό πρόσημο, παραγωγό στερεοτύπων για την ελληνική οικονομία και κοινωνία».

Αναδιανομή και ανισότητες
Ο εισηγητής του σχεδίου του ΣΥΡΙΖΑ και υπεύθυνος για το πρόγραμμα του κόμματος και πρώην υπουργός Γιώργος Σταθάκης σημείωσε ότι η Εκθεση Πισσαρίδη δεν συλλαμβάνει την αλλαγή παραδείγματος που κινητοποίησαν οι διαδοχικές κρίσεις. «Το καθολικό κοινωνικό, αναδιανεμητικό κράτος επανέρχεται με εμφατικό τρόπο και η Εκθεση να αδυνατεί να συλλάβει τη διάσταση αυτή» είπε και έθεσε το βασικό δίλημμα της νέας περιόδου για την Ελλάδα, στο πλαίσιο μιας προοδευτικής απάντησης, υπογραμμίζοντας ότι ζήτημα είναι πλέον η ανάπτυξη «με διεύρυνση ή μείωση ανισοτήτων, με το κράτος απ’ έξω ή με τη στήριξή του».

Παρασκηνιακήμάχη ανάμεσαστις τάσεις

Παρά τον αντιπολιτευτικό οίστρο της αξιωματικής αντιπολίτευσης, κάτω από τα ραντάρ των μέσων ενημέρωσης εξελίσσεται ένας έντονος παρασκηνιακός διαγκωνισμός των διαφόρων τάσεων. Οι ισορροπίες παραμένουν εύθραυστες στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία εν όψει και των κομματικών διαδικασιών που θα υπάρξουν με το νέο έτος, ανάλογα και από την εξέλιξη της πανδημίας. Με την ημερομηνία του συνεδρίου να είναι ακόμα στον «αέρα» λόγω Covid-19, πίσω από τις κουρτίνες της συριζαϊκής εξουσίας μαίνεται σφοδρή αντιπαράθεση για τη νομή της κομματικής εξουσίας. Εξάλλου, επίκεινται εκλογές για την ανάδειξη των νέων νομαρχιακών επιτροπών και το αίτημα από τους πασοκογενείς και τους προεδρικούς είναι να υπάρξει μαζικό άνοιγμα του κόμματος. Ομως το «βαθύ κόμμα» εκτιμά ότι θα χάσει μερίδιο της κομματικής εξουσίας με την έλευση «πασοκογενών» και κεντροαριστερών. Ο κ. Τσίπρας δεν σκοπεύει να μπει σε λογική συμβιβασμού με τις διάφορες εσωκομματικές τάσεις και χαρακτηρίζοντας μονόδρομο το άνοιγμα του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, επιμένει ότι το ανοιχτό κόμμα αποτελεί μια αναζωογονητική διαδικασία.
Την ίδια στιγμή, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος, πολλά μέλη των «53+», ο Νίκος Φίλης, ο Νίκος Βούτσης, ο Πάνος Σκουρλέτης κ.ά. ετοιμάζονται να υπερασπιστούν το αριστερό προφίλ του ΣΥΡΙΖΑ και να αντιταχθούν στις όποιες προσπάθειες μετεξέλιξής του σε ένα κόμμα με αρχηγικά χαρακτηριστικά στο οποίο θα υποχωρούν η εσωκομματική δημοκρατική λειτουργία και ο πλουραλισμός. Δεν είναι λίγοι όσοι επιμένουν ακόμα και τώρα να αναδεικνύουν με έμφαση τον κίνδυνο της «πασοκοποίησης». Ουσιαστικά το μεγάλο πρόβλημα για τον κ. Τσίπρα είναι ότι η προσπάθεια ανοίγματος του κόμματος προσκρούει σε όλη αυτή την εσωστρεφή συζήτηση που απωθεί ψηφοφόρους να γίνουν μέλη του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ, ενώ το κλίμα και στις οργανώσεις δεν είναι το καλύτερο καθώς παρατηρείται μεγάλη παρασκηνιακή σύγκρουση μεταξύ πασοκογενών και γηγενών συριζαίων.

Η συζήτηση για το «new deal» και την ενίσχυση του ΕΣΥ

Να ανοίξει η συζήτηση για τη ρύθμιση – απομείωση του ιδιωτικού χρέους σε Δημόσιο και τράπεζες που δημιουργήθηκε μέσα στην κρίση της πανδημίας θα επιμείνει ο κ. Τσίπρας, ενώ παράλληλα είναι έτοιμη η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ για το νέο ΕΣΥ που θα παρουσιαστεί μετά τις γιορτές. Η αξιωματική αντιπολίτευση θα εντείνει επίσης τις πιέσεις της να υιοθετηθούν άμεσα οι εξής τρεις προτάσεις της για να μπορέσουν, όπως μεταδίδουν από την Κουμουνδούρου, «να αποφευχθούν τα αθρόα λουκέτα το επόμενο διάστημα»: α) να δοθεί ακέραιο το δώρο των Χριστουγέννων στους εργαζομένους από την πλευρά του κράτους, β) να αλλάξει η κυβέρνηση τη στάση της στην επιστρεπτέα ενίσχυση και να τη μετατρέψει σε μη επιστρεπτέα και γ) να ανοίξει η συζήτηση σε σχέση με το ιδιωτικό χρέος.
Ιδιαίτερα για το θέμα της έκρηξης του ιδιωτικού χρέους μέσα στην κρίση της πανδημίας, ο κ. Τσίπρας υποστηρίζει ότι «είναι σημαντικό να ανοίξει η συζήτηση για ένα “new deal” για την ανάγκη απομείωσης αυτού του χρέους, αλλιώς δεν θα μπορέσει να αντεπεξέλθει η μικρομεσαία επιχειρηματικότητα». Ο πρώην πρωθυπουργός θεωρεί ότι παράλληλα πρέπει να αναζητηθούν πιο ριζοσπαστικές λύσεις, όχι μόνο για τα χρέη στα ασφαλιστικά ταμεία, αλλά και εν γένει για τα χρέη που έχουν δημιουργηθεί την περίοδο της πανδημίας, για τα χρέη προς το Δημόσιο, αλλά και συνολικότερα προς τις τράπεζες.
Ειδικά στο σχέδιο για το νέο ΕΣΥ θα υπάρξουν προτάσεις για να γίνουν 15.000 προσλήψεις μόνιμου προσωπικού και να ενισχυθούν οι δομές της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας με τη δημιουργία 127 ΤΟΜΥ σε όλη τη χώρα. Παράλληλα θα υπάρξει πρόταση για αναμόρφωση του μισθολογίου και σημαντικές αυξήσεις μισθών, ώστε να έχουν κίνητρα οι νέοι γιατροί να εντάσσονται στο ΕΣΥ και με αυτόν τον τρόπο να υπάρξει δέλεαρ επιστροφής στην Ελλάδα νέων επιστημόνων που μετανάστευσαν στο εξωτερικό.