Επενδυτές και φόνοι

Αφιερωμένο στη μνήμη των δύο εκδοτών του, του Φίλιππου Βλάχου και του Σάμη Γαβριηλίδη, ο Πέτρος Μάρκαρης εξέδωσε το βιβλίο Ο φόνος είναι χρήμα με ήρωα, όπως πάντα, τον αστυνόμο Κώστα Χαρίτο. Διαδραματίζεται στην Αθήνα το 2019, όταν τα μνημόνια αποτελούν παρελθόν και η οικονομική κρίση, για την οποία ο συγγραφέας έχει γράψει πλείστα μυθιστορήματα, φαινομενικά αποτελεί παρελθόν. Για πρώτη φορά, όμως, η ιστορία δεν αρχίζει με την αφήγηση του Χαρίτου, ο οποίος κάθε φορά επιχειρεί να μιλήσει για την οικογένειά του (τη γυναίκα του Αδριανή, την κόρη του Κατερίνα, το εγγονάκι του), καθώς και για ένα έγκλημα που αναλαμβάνει να εξιχνιάσει. Εδώ, αφηγητής είναι ο στενός φίλος του Χαρίτου, ο παλιός κομμουνιστής Λάμπρος Ζήσης, στον οποίο συχνά καταφεύγει ο αστυνόμος για να ζητήσει τη γνώμη του για ζητήματα που τον απασχολούν.

Ο Ζήσης, λοιπόν, παίρνει την πρωτοβουλία να καλέσει στην πλατεία Αττικής, γειτονιά φτωχών, μεταναστών και αποκλήρων, ανθρώπους που υποφέρουν από την κοινωνική αδικία για να συμμετάσχουν στην κηδεία της Αριστεράς. Υπάρχει κι ένα φέρετρο που μέσα έχει την ελληνική Αριστερά, η οποία σύμφωνα με τον Ζήση έχει αυτοκτονήσει. Στην εκδήλωση, όπου οι συγκεντρωμένοι κρατούν ενός λεπτού σιγή, παρευρίσκονται και άντρες των ΜΑΤ για την αποφυγή επεισοδίων. Σύμφωνα με τον διοργανωτή της κηδείας, κάποτε υπήρχε ένα κόμμα και ένα αριστερό κίνημα που κινητοποιούσε τον κόσμο ώστε να κατεβαίνει στους δρόμους για να αγωνίζεται και να διεκδικεί τα δικαιώματά του. Τώρα το κόμμα αυτό δεν υφίσταται, οπότε αυτός πρέπει να μετακομίσει, όπως λέει, από την ιδεολογία του μαρξισμού-λενινισμού στην ιδεολογία της φτώχειας και να καλέσει τους φτωχούς να ξεσηκωθούν, αν θέλουν να δουν άσπρη μέρα. Δηλαδή, οι φτωχοί πρέπει να οργανωθούν και να φτιάξουν κίνημα, αφού τα υπάρχοντα κόμματα δεν τους εκφράζουν.

Επειτα από αυτά τα άκρως σουρεαλιστικά, μαθαίνουμε πως κάπου στον Σκαραμαγκά βρέθηκε δολοφονημένος με μαχαιριές ένας Αραβας, επικεφαλής μιας ομάδας επιχειρηματιών και επενδυτών – θα έφτιαχναν ξενοδοχεία και χώρους αναψυχής. Κι ύστερα δολοφονείται στα Εξάρχεια ένας Κινέζος με τον ίδιο τρόπο – αυτός αγόραζε διαμερίσματα και τα νοίκιαζε. «Μα είναι δυνατόν να δολοφονούνται επενδυτές σε αυτή τη δύσκολη περίοδο για τη χώρα;» αναρωτιούνται οι δημοσιογράφοι, επιχειρώντας να ερμηνεύσουν το φαινόμενο, ενώ η κυβέρνηση κινητοποιείται για να συλληφθεί ο δράστης. Κι ύστερα δολοφονείται ένας δημοσιογράφος, ή καλύτερα κάποιος ειδικός στις επενδύσεις, που έδινε σχετικές συμβουλές και συνεργαζόταν με τον Σύνδεσμο Βιομηχάνων.

Για μια φορά ακόμα, ο Πέτρος Μάρκαρης ανατέμνει και σχολιάζει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία από κάθε πλευρά, μιλάει για τα ήθη, τις συνήθειες, τις ροπές, τις αρετές και τα ελαττώματά της. Αναφέρεται στους φτωχούς και στους αδικημένους, στους μετανάστες, στους ακροδεξιούς ρατσιστές, στους πρώην μαοϊκούς, αλλά και στους παλιούς κομμουνιστές – μνημονεύει τον Νίκο Ζαχαριάδη, τον ηγέτη του ΚΚΕ στη διάρκεια του Εμφυλίου, και την αμφιλεγόμενη ρήση του για το «όπλο παρά πόδα». Οι εκάστοτε δολοφόνοι του Μάρκαρη δεν είναι διαταραγμένα άτομα, με τραύματα αποκτηθέντα κατά την παιδική τους ηλικία, όπως συμβαίνει συνήθως στα σκανδιναβικά μυθιστορήματα, αλλά κανονικοί άνθρωποι που αγωνίζονται για κάποιον σκοπό, για μιαν ιδέα. Επίσης, αυτοί οι δολοφόνοι νομίζουν πως προσφέρουν στην κοινωνία και στον τόπο. Εδώ, ο εμμονικός δολοφόνος θέλει να υπερασπιστεί τους φτωχούς, αλλά όπως λέει ένας ήρωας του βιβλίου, «τη φτώχεια την πολεμάς με αγώνες και όχι με φόνους». Επιπλέον, ο Μάρκαρης μέσω του Ζήση εκφράζει τις σκέψεις του για τη σημερινή Αριστερά. Κατ’ αυτόν, η Αριστερά έχει αποτύχει παγκοσμίως, κανέναν πια δεν μπορεί να κινητοποιήσει.

{SYG}Πέτρος Μάρκαρης{SYG}{TIT}Ο φόνος είναι χρήμα{TIT}{EKD}Εκδόσεις Κείμενα, 2020, σελ. 302, τιμή 15,90 ευρ{EKD}ώ