Επανέναρξη των διαπραγματεύσεων με μεταβολή των συσχετισμών δυνάμεων

Βρετανία και ΕΕ κάθισαν και πάλι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων την περασμένη εβδομάδα – την ενδεκάτη ώρα, μια και στις 31 Δεκεμβρίου λήγει η προθεσμία για την εξεύρεση συμφωνίας που θα εξασφαλίζει μια «συντεταγμένη» αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ. Τις συνομιλίες αυτές, ωστόσο, χαρακτηρίζει μια ραγδαία μεταβολή στον συσχετισμό δυνάμεων, που οφείλεται στο απολύτως αρνητικό για το Λονδίνο – και προσωπικά για τον βρετανό πρωθυπουργό Μπόρις Τζόνσον – αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών.

Ο Τζόνσον είχε βρει έναν κώδικα συνεννόησης με τον Ντόναλντ Τραμπ που βασιζόταν στα αντιευρωπαϊκά αισθήματα που αμφότεροι θρέφουν. Ο Τραμπ στήριζε το Brexit δίχως συμφωνία καθώς πίστευε ότι θα συμβόλιζε πιο γλαφυρά την αρχή του τέλους του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ενοποίησης. Οτι θα έδινε δηλαδή την εντύπωση πως άρχισε το «ξήλωμα του πουλόβερ» έπειτα από δεκαετίες διεύρυνσης της ΕΕ με την ένταξη νέων μελών. Σημειωτέον ότι η Ουάσιγκτον στήριξε με ζέση και τη διεύρυνση προς Ανατολάς ποντάροντας στην αποδυνάμωση της Ευρώπης – και σωστά ποντάρισε, όπως είναι φανερό από τον διαλυτικό «εξαιρετισμό» των χωρών του Βίσεγκραντ.

Καναδάς ή Αυστραλία;

Τη φορά αυτή ο βρετανός διαπραγματευτής λόρδος Φροστ υποδέχεται στο Λονδίνο τον ευρωπαίο επίτροπο Μισέλ Μπαρνιέ σημαντικά αποδυναμωμένος. Διότι η βρετανική πλευρά δεν έχει πλέον τις πλάτες της Ουάσιγκτον, ούτε μπορεί να βασίζεται στις υποσχέσεις του Τραμπ για απολύτως αδασμολόγητες συναλλαγές ΗΠΑ – Βρετανίας. Ο εκλεγμένος πρόεδρος Τζο Μπάιντεν είναι αναφανδόν αντίθετος με το Brexit διότι, έχοντας ο ίδιος ιρλανδική καταγωγή, φοβάται μήπως αποδυναμωθεί η ιστορική Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής για την ειρήνευση στη Βόρεια Ιρλανδία που υπεγράφη το 1998 μεταξύ Λονδίνου και Ιρλανδικού Απελευθερωτικού Στρατού (IRA).

Η αμηχανία του αποδυναμωμένου Λονδίνου αποτυπώνεται στην ασυνήθιστα «συνεργατική» δήλωση που έκανε ο Τζόνσον την περασμένη Κυριακή στο Associated Press εν αναμονή των συνομιλιών. «Ημουν πάντα ένθερμος υποστηρικτής μιας συμφωνίας με τους ευρωπαίους αδελφούς και εταίρους. Το περίγραμμα μιας συμφωνίας σαν κι αυτή που υπέγραψε η ΕΕ με τον Καναδά είναι σαφές και ως εκ τούτου υπάρχουν οι προοπτικές για να πέσουν υπογραφές» δήλωσε ο βρετανός πρωθυπουργός. Σπεύδοντας πάντως να συμπληρώσει αγέρωχα ότι είναι έτοιμος και για μια αποχώρηση «με όρους Αυστραλίας», δηλαδή δίχως συμφωνία και με εμπορικές συναλλαγές που θα διέπονται από τους κανόνες του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ).

Μείζονες διαφορές

Επειτα από τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Τζόνσον η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, συμφώνησε ότι έχει επιτευχθεί «κάποια πρόοδος» τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς η ΕΕ συμφώνησε να συζητήσει συγκεκριμένα νομικά κείμενα. Πρόσθεσε όμως ότι «μείζονες διαφορές» εξακολουθούν να υφίστανται αναφορικά με την πρόσβαση, από το 2021, ευρωπαϊκών αλιευτικών σκαφών σε βρετανικά ύδατα και επίσης σε ζητήματα εργασιακών δικαιωμάτων, προστασίας του περιβάλλοντος και κρατικών ενισχύσεων. Οσο για τον Μισέλ Μπαρνιέ, έφτασε στο Λονδίνο διαμηνύοντας μέσω Twitter ότι «κάθε συμφωνία θα πρέπει να σέβεται τα συμφέροντα και τις αξίες της ΕΕ και των 27 κρατών-μελών της». Είναι προφανές ότι οι δύο πλευρές θα συνεχίσουν να επιδιώκουν μέχρι την τελευταία στιγμή τη θεσμοθέτηση μιας «ειδικής σχέσης» μεταξύ τους. Αλλά η αλλαγή των συσχετισμών δυνάμεων μοιάζει καθοριστική και κινδυνεύει να αποδειχθεί μοιραία για μια συμφωνία. Οι συντηρητικοί «Sunday Times» του Ρούπερτ Μέρντοκ έφθασαν να κάνουν λόγο για «πανικό στον αριθμό 10 της Ντάουνινγκ Στριτ»!