Η συγκέντρωση και έκδοση σε έναν τόμο 1.051 σελίδων των απάντων του Ισαάκ Μπάμπελ, ενός από τους μεγαλύτερους ρώσους συγγραφείς του 20ού αιώνα, είναι μέγας άθλος, αν αναλογιστεί κανείς πόσες προσπάθειες έγιναν τα τελευταία 50 χρόνια για μια τέτοια έκδοση και ότι έμεναν όλες ατελέσφορες. Οι δυσκολίες οφείλονταν στο ότι ο συγγραφέας ήταν πολίτης της Σοβιετικής Ενωσης, όπου και έμεινε όλη του τη ζωή, και ότι η κληρονόμος του έργου του, η κόρη του Ναταλί Μπάμπελ, διαμένει στο Παρίσι. Το έργο του, σε τμήματα, υπάρχει σε πολλές γλώσσες, σε πολλά λογοτεχνικά περιοδικά και βιβλία και σε πολλές χώρες, αλλά χρειάστηκε ένας μεταφραστής του μεγέθους του Πίτερ Κόνσταντιν, ο οποίος το 1998 πρότεινε στη Ναταλί να μεταφράσει μερικά σενάρια του πατέρα της που είχε γράψει σε συνεργασία με τον Σεργκέι Αϊζενστάιν. Ετσι ξεκίνησε το μεγάλο αυτό έργο. Η Ναταλί είχε βάλει σκοπό της ζωής της να εκδοθούν τα άπαντα του πατέρα της σε έναν τόμο και στο πρόσωπο του Πίτερ Κόνσταντιν βρήκε τον κατάλληλο άνθρωπο, μια και οι προσπάθειές της για την έκδοση στα ρωσικά των απάντων του πατέρα της δεν προχωρούσαν.
Γεννημένος το 1894 στην κοσμοπολίτικη Οδησσό, ο Ισαάκ Εμμανουέλοβιτς Μπάμπελ ήταν γιος ενός εμπόρου αγροτικών μηχανημάτων. Το πρώτο του διήγημα το δημοσίευσε το 1913 αλλά ήταν η Επανάσταση των Μπολσεβίκων και η δεκαετία του ’20 που σηματοδότησε τις μεγάλες και βίαιες κοινωνικές αλλαγές σε όλες τις βαθμίδες της σοβιετικής ζωής που επηρέασαν ανεξίτηλα τον νεαρό συγγραφέα. Την περίοδο αυτή ο Μπάμπελ, όπως και οι συνομήλικοί του Μαγιακόφκσι, Ζαμιάτιν, Παστερνάκ και Μπουλγκάκοφ, απελευθερωμένος από τη λογοκρισία των τσάρων, βρήκε γόνιμο έδαφος για να αναπτύξει τη λογοτεχνική του περσόνα. Εβραίος με σπουδές στα αγγλικά, γαλλικά και γερμανικά, συνδύασε την υπόθεση της επανάστασης με τη λογοτεχνία, τα δε πρώτα του διηγήματα τα έγραψε στα γαλλικά, επηρεασμένος από τον Φλομπέρ και τον Μοπασάν. Σπούδασε οικονομικά στο Κίεβο και αργότερα μετακόμισε στην Αγία Πετρούπολη, όπου συνήψε στενή φιλία με τον Μαξίμ Γκόργκι, δημοσιεύοντας διηγήματα στο περιοδικό του «Letopis». Το 1920 με το ψευδώνυμο Κίριλ Βασίλιεβιτς Λιούτοφ γίνεται πολεμικός ανταποκριτής στο πολωνικό μέτωπο. Συνεργάζεται με πολλά περιοδικά και εφημερίδες δημοσιεύοντας ανταποκρίσεις από τον πόλεμο, διηγήματα και ιστορίες. Το 1932 έρχεται στο Παρίσι, όπου βρισκόταν ήδη η γυναίκα του Ευγενία, και βλέπει για πρώτη φορά την τριετή κόρη του Ναταλί. Στο Παρίσι γνωρίζει τον Ιλία Ερεμπουργκ, ο οποίος τον φέρνει σε επαφή με τον Αντρέ Μαλρό, ο οποίος, σε συνεννόηση με τον Αντρέ Ζιντ, πρωτοστατεί στο να σταλούν ο Μπάμπελ και ο Παστερνάκ τον Ιούνιο του 1933 στο Διεθνές Αντιφασιστικό Συνέδριο των Συγγραφέων στο Παρίσι. Το 1934 ο Μπάμπελ ασκεί δημόσια και σκληρή κριτική στο καθεστώς του Στάλιν. Το 1935 συνεργάζεται με τον Αϊζενστάιν στην παραγωγή της ταινίας «Το λιβάδι του Μπεζίν». Ολο το διάστημα του Μεσοπολέμου εκδίδει δεκάδες βιβλία με διηγήματα που πηγαίνουν πολύ καλά στις πωλήσεις. Το 1939 συλλαμβάνεται και φυλακίζεται ως κατάσκοπος της Αυστρίας και της Γαλλίας και στις 27 Ιανουαρίου 1940 με διαταγή του Στάλιν εκτελείται στις φυλακές Λιουμπιάνκα. Η άδικη εκτέλεσή του παραμένει επτασφράγιστο μυστικό ως και οκτώ χρόνια αργότερα, το 1948, που κυκλοφορούν φήμες ότι θα αποφυλακισθεί. Το δε 1954 αθωώνεται και επίσημα και δικαιώνεται από τη Σοβιετική Ενωση, με το πιστοποιητικό θανάτου του να γράφει ότι πέθανε από «ανεξακρίβωτες αιτίες».
Τα 14 κεφάλαια των Απάντων του («Πρώτες ιστορίες», «Οι ιστορίες της Οδησσού», «Οι ιστορίες του Ερυθρού Ιππικού», «Ο κύκλος του Ερυθρού Ιππικού: Αλλες ιστορίες», «Ο ερυθρός καβαλάρης: Αρθρα», «Ημερολόγιο 1920», «Σχέδια για τις ιστορίες του Ερυθρού Ιππικού», «Ανταποκρίσεις από την Πετρούπολη, 1918», «Ανταποκρίσεις από τη Γεωργία, 1922-1924», «Ανταποκρίσεις από τη Γαλλία, 1935», «Ιστορίες 1925-1938», «Παραλλαγές και χειρόγραφα», «Θεατρικά έργα» και «Σενάρια»), όπως είναι ταξινομημένα και τα περισσότερα με τη δική τους εισαγωγή, καταδεικνύουν τις μεγάλες ικανότητες του μεταφραστή, ο οποίος απεδείχθη και δεινός μελετητής του έργου του Μπάμπελ. Ο Πίτερ Κόνσταντιν, μεταφραστής του Τσέχοφ από τα ρωσικά στα αγγλικά, έχει κάνει μια πρώτης τάξεως δουλειά μεταφράζοντας τα πάντα που έγραψε ο Μπάμπελ: διηγήματα και σχέδια για ιστορίες, σενάρια, πρώτες και τελευταίες δημοσιογραφικές ανταποκρίσεις, άρθρα, θεατρικά έργα και ημερολόγια. Με σημειώσεις και υποσημειώσεις, λεπτομερές χρονολόγιο του Γκρέγκορι Φραϊντίν, εισαγωγικό σημείωμα της Σίνθια Οζικ, πρόλογο και επίλογο της επιμελήτριας Ναταλί Μπάμπελ, εκτεταμένη εισαγωγή και επί μέρους σχόλια του Πίτερ Κόνσταντιν, τα Απαντα του Μπάμπελ είναι ένα έργο ιστορικό και μοναδικό.
Μέγας στυλίστας, ο Μπάμπελ ήταν, όπως σημειώνει και η Σίνθια Οζικ, άνθρωπος των «ακραίων αντιθέσεων». Γεννημένος την εποχή των πογκρόμ των τσάρων, επέζησε του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και της Επανάστασης των Μπολσεβίκων συνδυάζοντας το να είναι Ρώσος, εβραίος, επαναστάτης, ανταποκριτής και συγγραφέας. Είχε την ευκαιρία να μείνει στη Γαλλία και να γλιτώσει από τις σταλινικές διώξεις, αλλά ήθελε να είναι στη Ρωσία γιατί εκεί ένιωθε ότι έπρεπε να ζει και να δημιουργεί. Οι μελετητές του λένε ότι το έργο του είναι ένας συνδυασμός Ντοστογέφσκι και Τσέχοφ και αναμφισβήτητα διαβάζοντας κανείς το έργο το Μπάμπελ είναι σαν να ανατρέχει στα φοβερά σκαμπανεβάσματα της ρωσικής ιστορίας του πρώτου μισού του 20ού αιώνα. Ο τραγικός βίος και η λογοτεχνική πορεία του Μπάμπελ είναι η ίδια η τραγική ιστορία ενός έθνους που έμεινε αιχμάλωτο στο βίαιο και σκοτεινό παρελθόν του.
Ο κ. Ντίνος Σιώτης, ποιητής και συγγραφέας, είναι διευθυντής του Γραφείου Τύπου του Προξενείου της Ελλάδας στη Βοστώνη και εκδότης του περιοδικού «Mondo Greco».
