Ενας θερμόςθεατρικόςχειμώνας

Το θέατρο είναι ο μεγάλος νικητής της σεζόν που μόλις ολοκληρώθηκε, καθώς για ακόμα μία χρονιά αποδεικνύεται ότι έχει μπει για τα καλά στις συνήθειες του Ελληνα. Με το κλασικό έργο να επιστρέφει δυναμικά, τον σκηνοθέτη να επιβεβαιώνει τη θέση του και τον ρεαλισμό να επανέρχεται στη σκηνή, η περίοδος 2018-2019 άφησε τη δική της παρακαταθήκη.

Η ποιότητα των παραστάσεων, το υψηλό επίπεδο των ηθοποιών και η πλειάδα των σημαντικών σκηνοθετών χαρακτηρίζουν το σύγχρονο θεατρικό τοπίο. Καθοριστικός είναι ωστόσο και ο ρόλος της νέας οικονομικής πολιτικής που έχει ακολουθήσει το ίδιο θέατρο στα χρόνια της κρίσης, με τη μείωση των τιμών στα εισιτήρια, τις προσφορές και τα πακέτα. Η νέα τάξη πραγμάτων, αν και δυστυχώς λειτουργεί εις βάρος των ίδιων των ηθοποιών που αναγκάζονται να δουλεύουν πολύ περισσότερο, σε όχι πάντα καλές συνθήκες και με μειωμένες ενίοτε αμοιβές, δεν φαίνεται (πάντα) στο σκηνικό αποτέλεσμα.

Παράλληλα η έννοια της επιτυχίας έχει αποκτήσει ειδικά χαρακτηριστικά: Οι χώροι και το μέγεθός τους καθορίζουν διαφορετικού τύπου sold out παραστάσεις, με αντίστοιχα κριτήρια. Γι’ αυτό και μια λίστα με εισιτήρια και εισπράξεις δεν μπορεί πλέον να αποδώσει τη θεατρική πραγματικότητα. Τέλος, η ολοένα αυξανόμενη θεατρική παραγωγή έχει ως αποτέλεσμα την αδυναμία ακόμα και του πιο φανατικού θεατρόφιλου ή ειδικού να τα δει όλα.

Τα «μικρά» και το μεγάλο

Παράσταση της χρονιάς θα μπορούσε να θεωρηθεί το «Master class» με τη Μαρία Ναυπλιώτου, σε σκηνοθεσία Οδυσσέα Παπασπηλιόπουλου. Η ηθοποιός, με την ερμηνεία της, έδωσε ένα ρεσιτάλ υποκριτικής, στον ρόλο της Μαρίας Κάλλας, στην κατά Τέρενς Μακ Νάλι εκδοχή. Στο ταμείο του Μικρού Χορν (πρώην Αμιράλ) ήδη από την πρώτη εβδομάδα δημιουργήθηκε λίστα αναμονής, ενώ η αναζήτηση μιας θέσης έγινε το ζητούμενο της θεατρικής Αθήνας – επιστρέφει την προσεχή σεζόν στο (μεγάλο) Χορν.

Δύο παραγωγές του Εθνικού Θέατρου, στη σκηνή Νίκος Κούρκουλος, το «Ξύπνα, Βασίλη» του Δημήτρη Ψαθά από τον Αρη Μπινιάρη και η «Απλή μετάβαση» των Ευαγγελάτου-Καραμουρατίδη σε σκηνοθεσία Μίνου Θεοχάρη χρειάστηκε να ανακοινώσουν ότι είναι sold out, με την πρώτη να περιλαμβάνεται στο ρεπερτόριο και την προσεχή σεζόν. Είναι αλήθεια ότι ο Μπινιάρης κατέθεσε μια πρωτότυπη και εξαιρετικά ενδιαφέρουσα σκηνοθετική πρόταση που ανανέωσε την παλιά ελληνική κωμωδία με τρόπο δημιουργικό.

Από την άλλη, στο Παλλάς, «Οι μάγισσες της Σμύρνης» αποτέλεσαν, εξαρχής, την εμπορική επιτυχία της χρονιάς. Με διαρκείς παρατάσεις, η σκηνική μεταφορά του μυθιστορήματος της Μάρας Μεϊμαρίδη από τον Σταμάτη Φασουλή γέμισε τις 1.500 θέσεις, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Μίρκα Παπακωνσταντίνου, Σμαράγδα Καρύδη και Μαρία Καβογιάννη ήταν η πρωταγωνιστική τριάδα αυτού του παραμυθιού για ενηλίκους.

Μια κατηγορία από μόνος του, ο Νίκος Μουτσινάς με τη «Βερβερίτσα» του, γέμισε το Βρετάνια, προτείνοντας ένα είδος θεάτρου που ουσιαστικά βασίζεται στον εαυτό του, στο ιδιαίτερο ταλέντο που διαθέτει και στο επικοινωνιακό του χάρισμα.

Επιτυχίες, επαναλήψεις
και ρεαλισμός

Μια σειρά παραστάσεων, για διαφορετικούς λόγους η καθεμία εξ αυτών, κέρδισε το κοινό: «Η κωμωδία των παρεξηγήσεων» του Σαίξπηρ από την Κατερίνα Ευαγγελάτου, το «Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα» από τον Βαγγέλη Θεοδωρόπουλο, ο «Βυσσινόκηπος» του Τσέχοφ σε σκηνοθεσία Κωνσταντίνου Μαρκουλάκη, αλλά και ο «Θείος Βάνιας» του Γιώργου Κιμούλη. Το «Art» της Γιασμίνα Ρεζά στο Μικρό Παλλάς από τον Θοδωρή Αθερίδη (θα συνεχιστεί και του χρόνου), ο «Συμβολαιογράφος» του Ραγκαβή στο Χώρα, ο «Γυάλινος Κόσμος» του Τενεσί Ουίλιαμς και οι «Βρικόλακες» του Ιψεν, και τα δύο σε σκηνοθεσία Δημήτρη Καραντζά στα Θέατρο Οδού Κεφαλληνίας και Φρυνίχου, στο Τέχνης, οι ανδρικές «Δούλες» του Ζενέ στο Θέατρο του Νέου Κόσμου και ο «Γιούγκερμαν» του Μ.Καραγάτση από τον Δημήτρη Τάρλοου στο Πορεία (θα συνεχίσει το 2019-2020). Στο θέατρο Σταθμός του Μάνου Καρατζογιάννη οι «Φυλές» και ο «Ηχος του όπλου», στο Διάνα η «Τζάσμιν» με την Ελένη Ράντου, που θα συνεχίσει την επόμενη σεζόν, όπως και το «Εγκλημα στο Οριαν Εξπρές» της Αγκάθα Κρίστι, με την Κάτια Δανδουλάκη.

Στο Εθνικό Θέατρο το «Απόψε αυτοσχεδιάζουμε» του Πιραντέλο από τον Δημήτρη Μαυρίκιο στην Κεντρική Σκηνή του Τσίλλερ και η ευφάνταστη «Χριστουγεννιάτικη ιστορία» του Ντίκενς σε μορφή μιούζικαλ στο Κοτοπούλη-Rex, ενώ για το Θέατρο Τέχνης, στο Υπόγειο και στη Φρυνίχου, η χρονιά κύλησε καλά.

Με το «Στέλλα κοιμήσου» να κρατάει τα σκήπτρα της επιτυχίας για τρίτη χρονιά – στο θέατρο Τζένη Καρέζη, οι επαναλήψεις συνεχίστηκαν με θετικό πρόσημο: «Τίμημα», «Φάρος», «Φεγγίτης», «Αρίστος», «Δούλες» στο Τέχνης, «Φαρενάιτ 451» (ξεκίνησε από το Φεστιβάλ Αθηνών, το καλοκαίρι 2018).

Ωστόσο αυτή η «Στέλλα…» του Γιάννη Οικονομίδη πρότεινε ένα ρεαλιστικό θέατρο, το οποίο μοιάζει να κερδίζει όλο και μεγαλύτερο κοινό. Με τον «Αγριο σπόρο» στο Επί Κολωνώ να έχει προηγηθεί, την τάση επιβεβαιώνει η μεγάλη επιτυχία της παράστασης «Ανθρωποι και ποντίκια» του Στάινμπεκ από τον Βασίλη Μπισμπίκη, στο Cartel. Στην ίδια γραμμή κινήθηκαν επίσης ο «Χαρτοπόλεμος», ο «Εθνικός Ελληνορώσων» και το πρόσφατο «170 τετραγωνικά».

Τα μείον της χρονιάς

Η πρώτη θιασαρχικού τύπου δουλειά του Μάκη Παπαδημητρίου δεν στέφθηκε με επιτυχία: Στο Βρετάνια το έργο «Αν υπάρχει, δεν το έχω βρει ακόμα» του Νικ Πέιν κατέβηκε σύντομα. Ο ηθοποιός μαζί με τον Γιώργο Χρυσοστόμου συνέχισαν, στο Ανεσις, την επιτυχία με το «Πέτρες στις τσέπες του».

Πριν από την ώρα του και σιωπηλά κατέβηκε από το Ηβη το «Χτυποκάρδια στα θρανία» – αρχές Μαρτίου. Η παράσταση που σκηνοθέτησε ο Λάκης Λαζόπουλος δεν κατάφερε να πείσει ότι ο «παλιός ελληνικός κινηματογράφος» και το «φάντασμα της Αλίκης» αρκούν. Χρειάζεται θίασος και, κυρίως, πρωταγωνιστές.

Η ματαίωση της συνεργασίας του Μάρκου Σεφερλή με το Παλλάς για την παράσταση «Ζητείται ψεύτης» έφερε στο προσκήνιο μια σειρά αντιπαραθέσεων, υπενθυμίζοντας ότι το θέατρο εξακολουθεί να πάσχει (και) από ποικίλους βεντετισμούς.

Στο Οδού Κυκλάδων, η σεζόν ξεκίνησε με τη ματαίωση της παράστασης «Μαριονέτες» και την αντιπαράθεση ομάδας – σκηνοθέτη με την υπεύθυνη της σκηνής και συνεχίστηκε με τη ματαίωση της «Μαρίας Στιούαρτ» του Σίλερ με τις Καρυοφυλλιά Καραμπέτη και Αμαλία Μουτούση – λόγω ενός ατυχήματος της τελευταίας.

Από τον απολογισμό της εφετινής θεατρικής σεζόν δεν θα μπορούσε να απουσιάσει η μη ανανέωση της θητείας του Στάθη Λιβαθινού στο τιμόνι του Εθνικού Θέατρου. Η υπουργός Πολιτισμού Μυρσίνη Ζορμπά, αφού επαίνεσε το έργο του καλλιτεχνικού διευθυντή, του έδωσε μια δίμηνη παράταση για να το ολοκληρώσει και δεσμεύθηκε για τη διεξαγωγή διαγωνισμού. Οψόμεθα…

Αντί επιλόγου

Τα «Μαθήματα πολέμου» με την υπογραφή του Δημήτρη Λιγνάδη: Εκτός από τις sold out παραστάσεις της Αθήνας, η παραγωγή ταξίδεψε στις Βρυξέλλες για να παιχθεί στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Και τώρα έρχεται η συνέχεια.