Ενα ελικόπτερο «μεγαλώνει» στον Αρη

Το ντεκουπάζ είναι ένα πολύ δυνατό εργαλείο που σίγουρα μαθαίνει γι’ αυτό όποιος θελήσει να ασχοληθεί με τον κινηματογράφο. Δυνατό αλλά και δύσκολο, έχει αναδείξει αλλά και έχει καταστρέψει σκηνοθέτες, αφού πρόκειται για κάτι πολύ απαιτητικό ως προς τον χειρισμό του. Διότι πρέπει κάθε σκηνή που αναφέρεται μέσα στο σενάριο να χωριστεί σε πλάνα, κάθε πλάνο να αριθμηθεί. Μπορεί να είναι και μερικές εκατοντάδες τελικά, που πρέπει για το καθένα να καταγραφεί το μέγεθος των όσων θα πιάσει η κινηματογραφική μηχανή μέχρι την τελευταία λεπτομέρεια, η κίνησή της, η γωνία λήψης και το τι θα ακούγεται μέσα σε αυτό. Σκηνοθέτες όπως ο Χίτσκοκ, ο Αντονιόνι και ο Μίκλος Γιάντσο έχουν κάνει υποδειγματική χρήση του ντεκουπάζ.

Παρακολουθώντας εδώ και αρκετούς μήνες, σχεδόν καθημερινά, τα όσα κάνει η ομάδα η υπεύθυνη για το Ingenuity, το ελικόπτερο που πρόκειται τις επόμενες ημέρες να δοκιμαστεί στον πλανήτη Αρη, έχεις την αίσθηση ότι ετοιμάζουν μια συναρπαστική ταινία, με αβέβαιη ακόμη και για εκείνους έκβαση έως το τελευταίο της λεπτό, αλλά με το ντεκουπάζ της να το έχουν φτάσει κυριολεκτικά στα άκρα, όπως θα διαπιστώσει στη συνέχεια και ο αναγνώστης.

Μια ιδέα
30 ετών…

Ο Μπομπ Μπαλαράμ είναι αυτός που συνέλαβε την ιδέα για την πτήση του Ingenuity στον Αρη ήδη από το 1990. Ινδικής καταγωγής, μετά τις σπουδές του σε ινδικό πολυτεχνείο βρέθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες να τελειώνει, το 1985, το διδακτορικό του στους υπολογιστές και στα μηχανικά συστήματα. Σήμερα είναι από τα βασικά στελέχη του JPL (Jet Propulsion Laboratory) των ερευνητικών εργαστηρίων στην Καλιφόρνια, που χρηματοδοτούνται από το κράτος, ελέγχονται επιστημονικά από το διάσημο Πολυτεχνείο Caltech και αναπτύσσουν προγράμματα για λογαριασμό της NASA. Μαζί με μια ομάδα άλλων συνεργατών πρότεινε το 2000 μια πρώτη μορφή του σχεδίου αυτού, πήραν και αρχική χρηματοδότηση, αλλά τελικά, όταν τελείωσαν τα χρήματα μέσα σε έναν χρόνο, η NASA έβαλε τα σχέδιά τους στο ντουλάπι.

Χρειάστηκε να περάσουν 10 χρόνια ακόμη προτού ένας διορατικός διευθυντής του JPL, αφού παρακολούθησε μια σχετική ομιλία, ρώτησε τους συνεργάτες του «γιατί να μην πετάξει κάτι και στον Αρη;». Κάποιος στο τραπέζι θυμήθηκε την πρόταση του Μπαλαράμ και το σχέδιο βγήκε από το ντουλάπι. Το 2014 ξεκίνησε η υλοποίηση του μικρού ελικοπτέρου και αμέσως το πρώτο πρόβλημα που παρουσιάστηκε ήταν το ότι δεν υπήρχε κανένα άλλο προηγούμενο ανάλογης πτήσης εκτός από δύο μπαλόνια γεμάτα με ήλιον για το πρόγραμμα «Vega», που με αυτά το 1985 σοβιετικοί επιστήμονες, φτάνοντας σε ύψος 54 χιλιομέτρων από την επιφάνεια, επί 46 ώρες είχαν μελετήσει την ατμόσφαιρα της Αφροδίτης. Αρα τα πάντα έπρεπε να γίνουν από το μηδέν και να δοκιμαστούν.

…επιτέλους
υλοποιείται

Αποτελεί, το λιγότερο, έκπληξη το ότι τον Φεβρουάριο του 2021 το μικρό αυτό ελικόπτερο βρίσκεται μαζί με το εξάτροχο όχημα σε μέγεθος ενός ογκώδους γήινου SUV 1.025 κιλών, που κάνει διάφορες διαδρομές και πειράματα, επάνω στον Αρη, το Perseverence (παραπέμποντας το όνομά του στην εμμονή και στην καρτερικότητα, αρετές απαραίτητες για μια τέτοια αποστολή).

Ηδη από το 2018 υπήρχαν αντιρρήσεις από άλλους επιστήμονες για τη χρησιμότητα της αποστολής του ελικοπτέρου στον Αρη, με βασικό επιχείρημα ότι θα καθυστερούσε τις υπόλοιπες προγραμματισμένες εργασίες του Perseverence στον Κόκκινο Πλανήτη. Υπήρχε άλλωστε και η χαώδης διαφορά στο κόστος των δύο. Για το Perseverence η δαπάνη φτάνει τα 2,5 δισεκατομμύρια δολάρια ενώ για το Ingenuity είναι μόλις 85 εκατομμύρια δολάρια.

Χάρη στην επιμονή όμως του τότε διευθυντή της NASA, τον Μάιο του 2018 το Ingenuity έγινε δεκτό να ταξιδέψει κολλημένο στο κάτω μέρος του Perseverence. Στο Ingenuity έχει δοθεί περιορισμένος χρόνος για να αποσυνδεθεί και να κάνει πέντε προσπάθειες. Στην πρώτη θα ανυψωθεί μόλις 3 μέτρα από το έδαφος και θα αιωρείται εκεί επί 20 δευτερόλεπτα. Στη συνέχεια θα επιχειρήσει πτήσεις σε ύψος έως πέντε μέτρα και με διάρκεια μόλις 90 δευτερόλεπτα η καθεμία, σε απόσταση έως 50 μέτρα από το σημείο εκκίνησης. Ολα σε ένα διάστημα 30 περίπου αρειανών ημερών και τίποτε άλλο. Υστερα από αυτό θα μείνει για πάντα, με άδειες πλέον τις μπαταρίες του, στην επιφάνεια του Αρη.

Προδιαγραφές
απόλυτης ακριβείας

Το Ingenuity έχει μάζα μόλις 1,8 κιλά και για την ανύψωσή του, αν όλα πάνε καλά, θα φροντίσουν δυο ζευγάρια έλικες που περιστρέφονται ταυτόχρονα με εντελώς αντίθετη φορά. Στα ελικόπτερα που πετούν στη γήινη ατμόσφαιρα είναι απαραίτητο να υπάρχει και περιστρεφόμενος ταυτόχρονα έλικας στην ουρά που αντισταθμίζει τη ροπή τους να περιστρέφονται και αυτά μαζί με τον άξονα του κινητήρα. Στο Ingenuity αυτό επιτυγχάνεται με τα δυο ζεύγη ελίκων να περιστρέφονται αντίθετα. Αντί όμως για τις 500 στροφές ανά λεπτό των γήινων ελικοπτέρων, στον Αρη, όπου η ατμόσφαιρα είναι σε πυκνότητα μόλις το 1% της γήινης, για να κρατηθεί σε κάποιο ύψος, οι στροφές τους πρέπει να είναι μεταξύ 2.300 και 2.900 το λεπτό. Πιο πάνω δεν γίνεται, διότι αρχίζει μπροστά στους έλικες να δημιουργείται κρουστικό κύμα (!), που, όταν σπάει, αυτό με τη σειρά του δημιουργεί ολέθριους για την πτήση στροβίλους (ο αριθμός Mach διατηρείται <= 0,7).

Υστερα από πολλές δοκιμές, οι άκαμπτοι έλικες, που το κάθε ζεύγος έχει μάζα μόλις 35 γραμμάρια και κινούνται από ξεχωριστούς ηλεκτροκινητήρες, έχουν έναν πυρήνα από αφρώδες υλικό και επίστρωση με ίνες άνθρακα για να μη λυγίζουν σε αυτές τις μεγάλες ταχύτητες περιστροφής. Και στη λογική ερώτηση γιατί να μην έχουν πιο μεγάλο άνοιγμα οι έλικες, ώστε να αυξάνεται η ανυψωτική τους ικανότητα, η απάντηση είναι πως αυτό δεν γινόταν, διότι τότε θα εξείχαν από το κάτω μέρος του Perseverence όπου θα πρέπει να περάσει το Ingenuity όλον τον χρόνο του ταξιδιού προστατευμένο και… locked down. Το επάνω ζεύγος είναι μελετημένο έτσι ώστε να ωθεί το όποιο αέριο έχει μείνει στην ατμόσφαιρα του Αρη προς τα κάτω, προκαλώντας του κατά κάποιον τρόπο μια συμπίεση ώστε το κάτω ζεύγος να βρίσκει περισσότερη στήριξη, στέλνοντας και αυτό την αεριώδη μάζα προς τα κάτω, οπότε λόγω της αντίδρασης το ελικόπτερο να ωθείται προς τα επάνω.

Αν και είναι τόσο μικρό, διαθέτει ένα σύστημα ανάλογο με αυτό στα γήινα ελικόπτερα. Δηλαδή η γωνία του κάθε πτερυγίου του έλικα μπορεί να αλλάζει καθώς αυτά περιστρέφονται και υπάρχουν ενσωματωμένοι και ο κυκλικός μηχανισμός ελέγχου (cyclic pitch control), που ρυθμίζει την κλίση καθενός πτερυγίου χωριστά κατά τη διάρκεια της περιστροφής, αλλά και ο λεγόμενος γενικός μηχανισμός ελέγχου (collective pitch control), που αλλάζει όταν χρειαστεί ταυτόχρονα τις κλίσεις και των δυο πτερυγίων για την κάθετη άνοδο.

Τα πρώτα
φτερουγίσματα

Για τις δοκιμές τους δόθηκε ένας μεγάλος εσωτερικός θάλαμος με διάμετρο 7,6 μέτρα και ύψος 24 μέτρα. Τον Μάιο του 2016 το ελικόπτερο μπόρεσε να ανυψωθεί και να σταθεί αυτόνομα μόνο με τη βοήθεια εντολών από λογισμικό γραμμένο γι’ αυτό, χωρίς δηλαδή να έχει την ανάγκη τηλεκατεύθυνσης από τη Γη, πράγμα αδύνατον, αφού τα σήματα από τη Γη χρειάζονται για να φτάσουν στον Αρη από 4 έως και 24 λεπτά, ανάλογα με τη σχετική θέση του εκείνη τη στιγμή, και άλλα τόσα για την επιστροφή. Ο υπολογιστής όμως που το τροφοδοτούσε με τις εντολές ήταν ακόμη στο έδαφος, όπως και η πηγή ενέργειας.

Στα επόμενα δύο χρόνια άρχισε η προσπάθεια να ελαχιστοποιηθούν και να ενσωματωθούν πλέον στο σώμα του ελικοπτέρου. Μαζί με κάμερες και όργανα ελέγχου της πτήσης. Δόθηκε μάχη γραμμάριο προς γραμμάριο, που οδηγούσε και σε δυνατούς καβγάδες. Οπως όταν η ομάδα που φρόντιζε τα όργανα τηλεπικοινωνίας ζήτησε 3 γραμμάρια παραπάνω και ο αρχιμηχανικός, ο κ. Μπαλαράμ, τους είπε πως έπρεπε να το ξεχάσουν και να βρουν άλλη λύση.

Στον θάλαμο που τους δόθηκε υπήρχε ακόμη και ειδικό σύστημα φωτισμού ώστε να μπορεί να γίνεται προσομοίωση με το φάσμα του φωτός στον Αρη. Ειδικός φωτισμός από το δάπεδο υφίστατο ανάκλαση ψηλά στην οροφή και έπεφτε στο ελικόπτερο για να μπορέσουν να ελέγξουν την απόδοση της φωτοβολταϊκής πλάκας που, τοποθετημένη επάνω από τους έλικες, θα εφοδιάζει με ενέργεια τις μπαταρίες του ελικοπτέρου όταν κάτι τέτοιο χρειάζεται. Στον ίδιο αυτόν θάλαμο μπορούσαν να αλλάζουν τη θερμοκρασία και να αφαιρούν όσο αέρα ήθελαν για να γίνει η πίεση ίση με αυτή στον Αρη.

Το 2018 έγινε η πλέον κρίσιμη δοκιμή. Με όλα ενσωματωμένα και το Ingenuity να είναι δεμένο με ένα νήμα, που το μήκος του ρύθμιζε συνεχώς ειδική διάταξη, στηριγμένη ψηλά στην οροφή για προσομοίωση με τη βαρύτητα του Αρη (είναι το 38% της βαρύτητας στη Γη). Ακόμη και για το ποιο νήμα θα χρησιμοποιούσαν έκαναν διεξοδικές έρευνες με όλα όσα υπήρχαν στα είδη αλιείας, όπως είπε ο ελληνικής καταγωγής μηχανολόγος και Deputy Operations Lead του Ingenuity Θεόδωρος Τζανέτος. Εφτασαν να αντικαταστήσουν τον όποιο ατμοσφαιρικό αέρα με διοξείδιο του άνθρακα για ακόμη ακριβέστερη προσομοίωση των συνθηκών που θα συναντήσει εκεί επάνω. Και το Ingenuity όχι μόνο ανυψώθηκε. Εκανε αιώρηση προχωρώντας στη συνέχεια και σε μια κατευθυνόμενη οριζόντια μικρή πτήση με βάση τις εντολές από το λογισμικό του. Το πράσινο φως για το ταξίδι στον Αρη άναψε.

Η δικαίωση του
ανοικτού λογισμικού

Ενα ακόμη αξιοπρόσεκτο σημείο της όλης προσπάθειας είναι πως το λειτουργικό σύστημα του υπολογιστή του είναι Linux, που διατίθεται εδώ και χρόνια σχεδόν δωρεάν σε όποιον το ζητήσει, ο επεξεργαστής υπάρχει στο εμπόριο (είναι ο Snapdragon-801 της Qualcomm) και τοποθετείται συνήθως σε κινητά τηλέφωνα. Μάλιστα η υπολογιστική δύναμη στο Ingenuity λέγεται πως είναι δυο τάξεις μεγέθους μεγαλύτερη από αυτή του Perseverence. Και αυτό εξηγείται διότι το ελικόπτερο, αφού προγραμματιστεί η κάθε πτήση του με τις σχετικές εντολές που θα διαβιβάζονται ως πακέτο από τη Γη κάθε απόγευμα, στη διάρκεια της πτήσης παίρνει φωτογραφίες από το έδαφος (30 ανά δευτερόλεπτο) και επεξεργάζεται τα στοιχεία τους εκείνη τη στιγμή, ώστε να πάρει αποφάσεις για τη συνέχιση της πτήσης. Αν κάποιο από τα όργανα ελέγχου (γυροσκοπικές πυξίδες, μετρητής ύψους με λέιζερ, κάμερα) δεν δώσουν σωστό σήμα, θα είναι προγραμματισμένο να διακόψει την πτήση, να προσεδαφιστεί ακαριαία, να στείλει σήμα ότι έγινε αυτό και να περιμένει νέες εντολές από τη Γη.

Οι λεπτομέρειες
και ένας «τοκετός»

Το μεγάλο ταξίδι άρχισε τον Ιούλιο του 2020. Με το Ingenuity να είναι γερά στερεωμένο ανάποδα με συνδέσμους μεταλλικούς στο κάτω μέρος του Perseverence, τα «πόδια» του διπλωμένα και αυτά προς τα επάνω, προστατευμένο καλά και ολόκληρο από ένα ανθεκτικό κάλυμμα ανθρακονημάτων, που δεν άφησε κατά την προσεδάφιση πέτρες και χώματα να πλήξουν τη λεπτεπίλεπτη αυτή συσκευή. Ετσι άντεξε και τα 80 G της εκτόξευσης και τις υψηλές θερμοκρασίες κατά την προσεδάφιση. Στη διάρκεια του ταξιδιού, ο «ομφάλιος λώρος» που συνέδεε ακόμη αυτοκίνητο και ελικόπτερο κάθε δεκαπέντε ημέρες ενεργοποιούνταν για να φορτίζει τις μπαταρίες του… εμβρύου. Μια ακόμη λεπτομέρεια: Για λόγους ασφαλείας, επειδή πάντα υπάρχει ο κίνδυνος έκρηξης όταν η μπαταρία είναι φορτισμένη στο 100%, η φόρτισή τους μέχρι και τη στιγμή της πτήσης διατηρείται αρκετά χαμηλότερα, στο 35% περίπου. Μετά την προσεδάφισή τους, για έναν μήνα και περισσότερο, το Ingenuity μένει ακόμη προσκολλημένο στον συνταξιδιώτη του που θα το φροντίζει, θα το προφυλάσσει, θα του δίνει ενέργεια ώστε να θερμαίνεται όσο χρειάζεται για να αντέξει το κρύο στον Αρη, αφού τη νύχτα η θερμοκρασία φτάνει και τους -90 βαθμούς Κελσίου. Ακόμη το σέρνει μαζί του στις διάφορες διαδρομές στον κρατήρα Τζετζέρο (που σημαίνει στα σλαβικά «λίμνη») ενώ ήδη έχει εντοπιστεί το κατάλληλο μέρος, 10 μέτρα επί 10 σε αυτόν τον κρατήρα, για έναν παράδοξο… τοκετό.

Οπως περιέγραψε τη διαδικασία για τους αναγνώστες του ΒΗΜΑ-Science ο Θεόδωρος Τζανέτος, «ειδικές διατάξεις θα κόψουν τους δεσμούς στήριξης και θα αφήσουν να πέσει στο έδαφος το προστατευτικό κάλυμμα. Στη συνέχεια θα πορευτούν μαζί στο… ελικοδρόμιο. Εκεί θα πυροδοτηθεί ένας ήπια εκρηγνυόμενος μηχανισμός (frangibolt) για να έλθει το ελικόπτερο στην όρθια θέση. Θα κοπούν οι σύνδεσμοι και για τα πόδια στήριξης, που θα γυρίσουν προς τα κάτω. Τέλος, θα πυροδοτηθεί άλλος ένας σύνδεσμος για να ακουμπήσει το Ingenuity στο έδαφος».

Αποσυνδεδεμένο εντελώς από το εξάτροχο όχημα, θα στέκεται πλέον ακριβώς από κάτω του. Τότε το Perseverence θα πάρει εντολή (για την αποφυγή σύγκρουσης, αν κάτι δεν πάει καλά στην πτήση) να κυλήσει και να βρεθεί σε απόσταση ασφαλείας 100 μέτρων περίπου από το ελικόπτερο, που για πρώτη φορά θα βρεθεί να πρέπει να λειτουργήσει αυτόνομα. Να αντλεί την ενέργειά του από το φωτοβολταϊκό στοιχείο που βρίσκεται επάνω από τους έλικες, να δίνει ενέργεια στα θερμαντικά σώματα (περίπου τα δύο τρίτα της ενέργειάς του για να διατηρεί τις έξι μπαταρίες ιόντων λιθίου στη σωστή θερμοκρασία και να αποταμιεύει το υπόλοιπο ένα τρίτο για τις πτήσεις). Η κάθε πτήση απαιτεί μια ισχύ περίπου 360 Watt ή αλλιώς όση ενέργεια χρειάζονται 6 λάμπες των 60 Watt για κάθε δευτερόλεπτο λειτουργίας τους, οπότε η κατανάλωση ενέργειας θα είναι ανάλογη με τη διάρκεια της πτήσης κάθε φορά. Γενικά πάντως υπολογίζεται πως θα χρειάζεται 1 sol, δηλαδή μια ολόκληρη αρειανή ημέρα, για επαναφόρτιση. Με την αρειανή ημέρα να αντιστοιχεί σε 24 ώρες, 39 λεπτά και 35 δευτερόλεπτα (ένα έτος όμως στον Αρη αντιστοιχεί σε 687 γήινες ημέρες).

Και όταν έλθει η μεγάλη ώρα για το πρώτο άλμα στον αέρα; Είναι ένα σενάριο που ούτε ο Χίτσκοκ, παρ’ όλο το λεπτομερέστατο ντεκουπάζ έως εδώ, δεν γνωρίζει το τέλος του. Το μόνο σίγουρο είναι πως το σήμα θα δοθεί το μεσημέρι κάποιας αρειανής ημέρας, όταν ο ήλιος θα έχει γεμίσει τις μπαταρίες του Ingenuity και θα έχει διαπιστωθεί ότι ο άνεμος είναι στη χαμηλότερη έντασή του. Το Perseverence θα έχει στραμμένες και τις 19 κάμερες προς τα εκεί, σε μια προσπάθεια να απαθανατίσει το πρώτο σκίρτημα και να το στείλει στη Γη μέσω των δορυφόρων που περιπολούν γύρω από τον Αρη. Εκεί που όλη η ομάδα αλλά και ο υπόλοιπος κόσμος θα παρακολουθούν με κομμένη την ανάσα.

Και αν όλα
πάνε καλά;

Ποιος θα είναι ο διάδοχος του Ingenuity που θα μείνει για πάντα εκεί; Τα σχέδια είναι πολλά. Κάποιοι πρώτοι υπολογισμοί δίνουν ότι για ένα hexacopter (drone με έξι κινητήρες) η μάζα του μπορεί να φτάσει τα 20 κιλά, από αυτά το ωφέλιμο φορτίο να είναι 2,4 κιλά και να έχει δυνατότητα αιώρησης έως και 4,5 λεπτά. Μια μεγαλύτερη έκδοση του Ingenuity, δηλαδή με ομοαξονικά τοποθετημένους έλικες ακτίνας 1,25 μέτρων, μπορεί να φτάνει τα 19 κιλά, και όμως να ανυψώνεται στην τόσο αραιή ατμόσφαιρα του Αρη. Ιδανικά, λένε οι σχεδιαστές τους, αυτές οι ιπτάμενες συσκευές μπορούν να γίνουν όχι μόνο αυτόνομοι εξερευνητές αλλά και σύντροφοι, βοηθοί και ακόλουθοι των μελλοντικών αστροναυτών. Και οι σχεδιαστές δεν θέλουν να μείνουν μόνο στην περίπτωση του πλανήτη αυτού. Θέλουν να στείλουν βελτιωμένες εκδόσεις του Ingenuity και σε άλλα σημεία του ηλιακού συστήματος.

Ατμόσφαιρα με 95,32% διοξείδιο του άνθρακα

Η… ωραία ατμόσφαιρα στον πλανήτη Αρη αποτελείται από 95,32% διοξείδιο του άνθρακα, 2,7% άζωτο, 1,6% αργόν, 0,13% οξυγόνο.

Η αντίστοιχη πτήση στη Γη

Η πτήση του Ingenuity σε τόσο αραιή ατμόσφαιρα αντιστοιχεί σε πτήση εδώ στη Γη σε ύψος 100.000 ποδών, δηλαδή 30,5 χιλιομέτρων. Να έχουμε υπ’ όψιν μας πως εδώ το μεγαλύτερο ύψος που έχει φτάσει ελικόπτερο είναι τα 40.000 πόδια, δηλαδή 12,2 χιλιόμετρα, και για τα αεροπλάνα είναι τα 80.000 πόδια, ήτοι 25,9 χιλιόμετρα.

Η ανατομία του Ingenuity

Στο πιο ψηλό σημείο βρίσκεται η κεραία επικοινωνίας με το Perseverence. Αμέσως πιο κάτω ο επίπεδος συλλέκτης ηλιακής ενέργειας των 3 Watt που χρειάζεται να λειτουργεί για 12 αρειανές ώρες περίπου. Μετά το σύστημα των κινητήρων και των σερβομηχανισμών που ρυθμίζουν την περιστροφή στους έλικες συναντάμε το σώμα του ελικοπτέρου. Εναν περίπου κύβο (13,6×19,5×16,3 εκατοστά). Εξωτερικά διακρίνονται οι δύο κάμερες. Η μία είναι ασπρόμαυρη 0,5 Megapixel υπό κλίση, με 30 λήψεις το δευτερόλεπτο για την πλοήγηση και η άλλη κοιτάζει κατευθείαν κάτω, για έγχρωμες φωτογραφίες 13 Megapixel. Τέλος, τα 4 πόδια στήριξης από ανθαρακόνημα (38 εκατοστά σε μήκος) δίνουν μια απόσταση από έδαφος μόλις 13 εκατοστών. Στο εσωτερικό του κύβου υπάρχουν θερμαντικά σώματα, οι έξι συσσωρευτές ενέργειας, τα όργανα πλοήγησης και οι απαραίτητοι υπολογιστές. Από τη Γη τα σήματα φθάνουν στον υπολογιστή του Perseverence και από εκεί στον σταθμό βάσης στερεωμένο και αυτόν στο εξάτροχο όχημα(!). Από τον σταθμό βάσης μέσω ενός λινκ UHF (900 MHz) στην κεραία του Ingenuity με ρυθμό 250 kilobyte.

Η ελληνική συμμετοχή στο Ingenuity Project

Μέσα στην πολυεθνική και πολυφυλετική ομάδα, που εργάζεται εδώ και έξι περίπου χρόνια στο Jet Propulsion Laboratory στην Καλιφόρνια για να φθάσει το μικρό αυτό ελικόπτερο να σταθεί όρθιο στο αρειανό έδαφος, βρίσκεται και ο Ελληνας Θεόδωρος Τζανέτος. Οι γονείς του γεννήθηκαν στην Αθήνα. Ομογενής δεύτερης γενιάς, και όπως απάντησε σε σχετική ερώτηση του ΒΗΜΑ-Science, μιλάει πολύ καλά ελληνικά χάρη στην οικογένειά του και στα μαθήματα που παρακολουθούσε επιπλέον, τα οργανωμένα από την τοπική εκκλησία. Αν και στο Δημοτικό ήθελε να γίνει παλαιοντολόγος, τελικά το 2013 είχε πάρει το Μάστερ από το ΜΙΤ στους υπολογιστές και ως ηλεκτρολόγος μηχανολόγος. Αφού εργάστηκε στο Lincoln Laboratory του ΜΙΤ, σε μια startup από τον Ιανουάριο του 2017, κάνει τη δουλειά των ονείρων του, όπως λέει, που είναι η ενασχόλησή του με καθετί σχετικό με το πρωτότυπο αυτό ελικόπτερο. Από προγραμματισμό και το σύστημα φόρτισης των μπαταριών μέχρι τις πολύπλοκες δοκιμές προσομοίωσης των συνθηκών που θα αντιμετωπίσει στον Αρη. Σε όλες τις φωτογραφίες που δίνει η NASA από τις δραστηριότητες της ομάδας ο Τέντι, όπως τον προσαγορεύουν όλοι, είναι μέσα και μάλιστα ξεχωρίζει με το ύψος και τη σωματοδομή του.

Το ενδεχόμενο της ανατροπής
Στην ερώτηση αν το ελικόπτερο μπορεί να επανέλθει στην όρθια θέση σε περίπτωση που έχει ανατραπεί, όντας στο έδαφος, εξαιτίας μιας απότομης ριπής ανέμου, η απάντηση που δίνει ο κ. Τζανέτος είναι ότι «το Ingenuity δεν έχει την ικανότητα να επανέλθει από μόνο του στην όρθια θέση, και αυτό (δηλαδή η ανατροπή) θα σήμαινε και το τέλος της αποστολής. Παρ’ όλα αυτά ένας τέτοιος κίνδυνος δεν φαίνεται να είναι μεγάλος εξαιτίας της πολύ μικρής πυκνότητας της ατμόσφαιρας στον Αρη».

Το ταξίδι είναι πιο σημαντικό
Για να καταλάβουμε περισσότερο το πώς αντιμετωπίζουν οι άνθρωποι της ομάδας την οποιαδήποτε αναποδιά, με δεδομένο ότι το ελικόπτερο βρίσκεται ήδη στο έδαφος του κόκκινου πλανήτη, είναι χρήσιμη η απάντησή του και στην ερώτηση «αν δεν καταφέρει το Ingenuity για οποιονδήποτε λόγο να πετάξει τι θα σημαίνει αυτό για την εξέλιξη της προσπάθειας, θα συνεχιστεί;». Και η απάντηση ήταν η εξής: «Πρόκειται για κάτι που έχει ονομαστεί Επίδειξη Τεχνολογίας, που αυτό σημαίνει ότι κάθε βήμα μέχρι το τελικό στάδιο της (αυτόνομης) πτήσης είναι από μόνο του σημαντικό. (Ηδη) η επιβίωσή του παρά τις σκληρές συνθήκες της εκτόξευσης, το ταξίδι, η προσεδάφιση στον Αρη, οι κινήσεις στην επιφάνεια θεωρούνται επιτυχίες για το εγχείρημα. Αν και ο βασικός στόχος είναι το να πετάξει, κάθε ένα από τα προηγούμενα ήταν μια μεγάλη επιτυχία που δεν ήταν εγγυημένη από πριν».
Εδώ στην Ελλάδα μπορεί είμαστε πολύ μακριά από μια προσπάθεια με τεράστιο ενδιαφέρον, χωρίς να μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, αλλά ας κρατήσουμε τουλάχιστον κάτι από τα όσα λέει ο Θεόδωρος Τζανέτος, που το ενδιαφέρον του για αυτόν τον τομέα ξεκίνησε όταν ήταν δέκα ετών και ο πατέρας του τον βοήθησε να συναρμολογήσει τον πρώτο του υπολογιστή: «Αρχίστε να σκαλίζετε πράγματα. Ας βρωμίσουν τα χέρια σας με λάδια και σκόνες. Πιάστε ένα κλειδί, σφίξτε μια βίδα. Αποσυναρμολογήστε πράγματα».