Εμπορεύματα έρμαια στον ρυθμό εξόδου από την κρίση

Ουδέποτε στην Ιστορία οι τιμές του πετρελαίου, του φυσικού αερίου και της ενέργειας εν γένει, ουδέποτε οι τιμές των μεταλλευμάτων που χρησιμοποιούνται στη βαριά βιομηχανία, οι τιμές του χρυσού και των άλλων ευγενών μετάλλων, ουδέποτε ακόμα και οι τιμές των τροφίμων συνέβη να εξαρτώνται όσο σήμερα από τον παγκόσμιο κλάδο του φαρμάκου. Οι επιστημονικές έρευνες στα εργαστήρια των φαρμακευτικών εταιρειών και συγκεκριμένα η ταχύτητα και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων για την καταπολέμηση της Covid-19 θα καθορίσουν τις εξελίξεις στις διεθνείς αγορές εμπορευμάτων.

Η κρίση του κορωνοϊού ανέτρεψε συθέμελα τον κόσμο των εμπορευμάτων το 2020. Από το δεύτερο εξάμηνο του έτους, παρά ταύτα, οι ειδικοί καταγράφουν μια αξιοσημείωτη ανάκαμψη σε ό,τι αφορά τον όγκο και την αξία των πωλήσεων. Ευλόγως θα περίμενε κανείς η τάση αυτή να συνεχιστεί το 2021, καθώς η παγκόσμια οικονομία – με την καθοριστική αρωγή της φαρμακοβιομηχανίας ασφαλώς… – θα συνεχίσει να βαδίζει στον δρόμο της ανάκαμψης.

Επιρροή στη ζήτηση

Το 2020 η άνευ προηγουμένου «παύση» της οικονομίας που εκδηλώθηκε με την αναβολή ή και ματαίωση πάμπολλων ανθρώπινων δραστηριοτήτων είχε καθηλωτική επιρροή στη ζήτηση για εμπορεύματα (εξαιρουμένων βεβαίως όσων αποτελούν ασφαλή καταφύγια για τους επενδυτές, όπως είναι τα ευγενή μέταλλα). Κατά τις δύο κορυφαίες εξάρσεις της πανδημίας μάλιστα – τη δεύτερη τη βιώνουν την ώρα αυτή ουκ ολίγες χώρες του πλανήτη – οι επενδυτές απέσυραν κατά τρόπο αγελαίο κεφάλαια από θεωρούμενες ριψοκίνδυνες επενδύσεις (από τα εμπορεύματα δηλαδή που επηρεάζονται περισσότερο από τα lockdowns).

Και όμως, οσάκις στον ορίζοντα διεφάνη φως, όποτε για παράδειγμα ανακοινώθηκε ύφεση των κρουσμάτων και των θυμάτων του «φονικού εστεμμένου» ή όποτε τα νέα από την πορεία των ερευνών για τα εμβόλια ήταν ελπιδοφόρα, παρατηρήθηκαν τάσεις ισχυρής ανάκαμψης των τιμών των εμπορευμάτων.

«Κάποια εμπορεύματα χρειάζονται, ωστόσο, κάποια χείρα βοηθείας για να ενισχυθούν, ενώ άλλα περιμένουν να γίνουν πιο πιεστικά τα προβλήματα επάρκειας στην αγορά για να ανακάμψουν» σημειώνουν οι αναλυτές του μεγάλου ασφαλιστικού ομίλου ING. Στην πρώτη περίπτωση εντάσσουν το πετρέλαιο, το οποίο εξαρτάται εν πολλοίς από τις περικοπές, πειστικές ή όχι, που αποφασίζουν κατά καιρούς για να τονώσουν την αγορά ο OPEC και οι σύμμαχοί του. Στη δεύτερη αναφέρονται στα μέταλλα.

Η Κίνα μπροστά

Τις δύσκολες αυτές στιγμές, όχι μόνο για τον κλάδο των εμπορευμάτων αλλά για την παγκόσμια οικονομία στο σύνολό της, ρόλο-κλειδί διαδραματίζει η Κίνα. Αφού με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εξουδετέρωσε την πανδημία, η χώρα των 1,3 δισ. καταναλωτών έχει αυξήσει εδώ και μήνες τις εισαγωγές ενέργειας, μετάλλων και αγροτικών προϊόντων. Είναι όντως ζωτικής σημασίας η στήριξη στην παγκόσμια οικονομία και στις αγορές που προσφέρει η Κίνα. Διότι η κυβέρνηση του Πεκίνου εδράζει το πρόγραμμα αναθέρμανσης της οικονομίας της σε επενδύσεις για ενίσχυση των υποδομών της χώρας. Εξ ου και η μεγάλη ζήτηση για ενέργεια και μέταλλα.

Η ανάγκη για ενίσχυση της ασφάλειας των τροφίμων εν μέσω παγκόσμιας πανδημικής κρίσης έχει αυξήσει, όμως, αισθητά και τις κινεζικές εισαγωγές αγροτικών προϊόντων. Σε αυτό βοήθησε σημαντικά η «πρώτη φάση» της εμπορικής συμφωνίας μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου που συμφωνήθηκε προ ολίγων μηνών και η οποία ανοίγει τον δρόμο για υπέρβαση των σινοαμερικανικών εμπορικών διαφορών – κάτι που όλοι οι αναλυτές θεωρούν ότι θα συμβεί βήμα-βήμα, καθώς η εν αναμονή διακυβέρνηση των Δημοκρατικών στις ΗΠΑ υπό τον Τζο Μπάιντεν φαίνεται πως δεν προτίθεται να άρει εν μιά νυκτί τις κυρώσεις που έχει επιβάλει τα τελευταία χρόνια στην Κίνα ο απερχόμενος πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ.

Τι φέρνει το 2021

Σε κάθε περίπτωση οι ειδικοί, διατηρώντας βεβαίως τις επιφυλάξεις τους λόγω των εξελίξεων με την Covid-19 και των άλλων αβεβαιοτήτων της εποχής, προβλέπουν για την επόμενη χρονιά συνέχιση της ενίσχυσης των τιμών στο συνολικό πλέγμα των εμπορευμάτων. Δεν είναι μόνο η αναμενόμενη ανάκαμψη των οικονομιών που γεννά αισιοδοξία. Είναι η γενικότερη στρατηγική των εθνικών κυβερνήσεων για την έξοδο από την κρίση. Είναι η φροντίδα των Κεντρικών Τραπεζών να υπάρχει ρευστότητα στην αγορά. Είναι τα ιστορικά χαμηλά επίπεδα στα οποία βρίσκονται καθ’ όλη τη διάρκεια του 2020 τα επιτόκια. Είναι βεβαίως και τα περιβόητα «μπαζούκας», τα μέτρα αρωγής και ανάκαμψης αξίας τρισεκατομμυρίων ευρώ που έχουν εγκρίνει και θα εφαρμόσουν οι κυβερνήσεις.

Πέρα από τις ουσιαστικές αυτές αιτίες ανάκαμψης των τιμών των εμπορευμάτων, που βασίζονται σε νόμους της οικονομίας με πρώτο αυτόν της προσφοράς και της ζήτησης, οι αναλυτές δεν υποτιμούν και μία ακόμα αιτία ενίσχυσης των αγορών: τον τζόγο. Διότι οι εμπορευματικές αγορές είναι προθεσμιακές και ως εκ τούτου προσφέρονται για κερδοσκοπικά στοιχήματα. Εξ ου και οι μη στηριζόμενες στη λογική αυξομειώσεις των τιμών που κατά καιρούς παρατηρούνται.

Τζόγος και δολάριο

Ηδη παρατηρείται μεγάλη ενίσχυση των προθεσμιακών συμβολαίων των μετάλλων και των αγροτικών προϊόντων εν καιρώ κορύφωσης της πανδημικής κρίσης και καθίζησης της ζήτησης. Οι ειδικοί αποδίδουν την εξέλιξη αυτή αποκλειστικά στις «long» θέσεις που παίρνουν οι επενδυτές. «Κερδοσκοπικό ενδιαφέρον είδαμε επίσης και για το πετρέλαιο, αλλά σίγουρα υπάρχει περιθώριο για αύξηση της ζήτησης στο χώρο της ενέργειας το 2021» σημειώνουν οι αναλυτές της ING.

Οι ειδικοί προσθέτουν ότι, πέρα από τους προαναφερθέντες παράγοντες, οι ανοδικές τάσεις για το πετρέλαιο και για το σύνολο των εμπορευμάτων αναμένεται να τονωθούν την επόμενη χρονιά και εξαιτίας των εξελίξεων στις διεθνείς αγορές συναλλάγματος. Διότι γενικότερη πεποίθηση είναι ότι το αμερικανικό δολάριο θα συνεχίσει να εξασθενεί έναντι του ευρώ, του γεν και των άλλων νομισμάτων (εξαιρουμένης ίσως της στερλίνας λόγω Brexit). Καθώς τα εμπορεύματα αποτιμώνται σε δολάρια, κάθε υποχώρηση του νομίσματος επιδρά ενισχυτικά στις τιμές τους.

Εν κατακλείδι, όσοι επιχειρούν προβλέψεις για τις εξελίξεις στις αγορές εμπορευμάτων δεν παραλείπουν να διατυπώσουν τις επιφυλάξεις τους για τα απρόοπτα και τους κινδύνους που ελλοχεύουν στη σημερινή συγκυρία που χαρακτηρίζεται από πρωτοφανείς αβεβαιότητες. Τα εμβόλια κατά του κορωνοϊού θα λάβουν το πράσινο φως νωρίτερα από το αναμενόμενο, αλλά η ταχύτητα με την οποία θα γίνουν οι εμβολιασμοί και κυρίως η έκταση που αυτοί θα λάβουν (το ποσοστό των αρνητών παγκοσμίως κυμαίνεται από 30% έως 40%) παραμένουν άγνωστες. Και η μείζονα απειλή για όλα (και για όλους) την επόμενη χρονιά παραμένει η εκδήλωση νέων εξάρσεων της πανδημίας και η λήψη νέων περιοριστικών μέτρων από τις κυβερνήσεις.

«Aνώτατο ιδανικό» για το Βrend τα $55 το βαρέλι

Η πρόκληση για τους κάθε είδους αναλυτές, οικονομικούς, πολιτικούς και ασφαλώς αθλητικούς, είναι να αντισταθούν στην ανθρώπινη τάση να επηρεάζονται στις μελέτες και στις κρίσεις τους από τις προσωπικές τους πεποιθήσεις και επιθυμίες. Ο πειρασμός να θέλει κανείς να δικαιολογήσει «επιστημονικά» τους ευσεβείς του πόθους είναι μεγάλος. Επιστήμονες που εργάζονται σε ερευνητικά κέντρα διεθνών θεσμών, καταξιωμένων «δεξαμενών σκέψεων» και μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων εκτιμούν – κατά μέσο όρο των προβλέψεών τους – ότι το 2021 η μέση τιμή του Brent θα κυμανθεί στα 55 δολάρια το βαρέλι.
Πιστεύουν ότι, βάσει των σημερινών θεμελιωδών δεδομένων και της προβολής των εκτιμήσεων στο μέλλον, οι περικοπές στην παραγωγή του OPEC και των άλλων μεγάλων πετρελαιοπαραγωγών χωρών που δεν μετέχουν σ’ αυτόν (της Ρωσίας πρωτίστως) θα συνεχιστούν και τη νέα χρονιά. Ως εκ τούτου, βοηθούσης και της ανάκαμψης της παγκόσμιας οικονομίας από την υγειονομική κρίση και την άρση των απαγορεύσεων, τα παγκόσμια πετρελαϊκά διαθέσιμα θα μειωθούν και οι τιμές θα συνεχίσουν την κλιμάκωσή τους από τις παρυφές των 50 δολαρίων στις οποίες έχουν ήδη φτάσει. Διότι το τελευταίο δίμηνο, με αφορμή τις ελπιδοφόρες ειδήσεις για την αδειοδότηση των εμβολίων, οι τιμές του πετρελαίου έχουν ενισχυθεί περισσότερο από 20%.
Προβλέπουν δηλαδή οι ειδικοί ότι οι τιμές θα ενισχυθούν ακόμα ένα 10% για να φτάσουν στο ανώτατο ιδανικό επίπεδο των 55 δολ. το βαρέλι, που επιτρέπει στους «παραδοσιακούς» παραγωγούς να μην αντιμετωπίζουν τον ανταγωνισμό των παραγωγών σχιστολιθικού πετρελαίου και τον κίνδυνο αιφνιδιαστικής κατάρρευσης των τιμών σε περίπτωση υπερπροσφοράς.
Κάθε πρόβλεψη όμως ενέχει μεγάλο ρίσκο διάψευσης σε μια συγκυρία πρωτοφανών αβεβαιοτήτων σε ό,τι αφορά τόσο την προσφορά (η επιστροφή της Λιβύης στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου αντιστάθμισε εν πολλοίς τις περικοπές του OPEC, ενώ η κυβερνητική αλλαγή στις ΗΠΑ ίσως επιφέρει αυξήσεις και στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου) όσο και τη ζήτηση (οικονομική ανάκαμψη τύπου U ή και W από την κρίση).
Το 2020 εξάλλου ήταν μια χρονιά που συνέβησαν πολλά πρωτόγνωρα πράγματα, όπως για παράδειγμα η αδιανόητη, έστω και για τεχνικούς λόγους, πτώση των τιμών σε αρνητικό έδαφος – το φαινόμενο δηλαδή να πληρώνουν οι παραγωγοί τους πελάτες τους για να ξεφορτωθούν το πετρέλαιο που είχαν στις δεξαμενές τους.

Η πρόκληση των $2.000 η ουγκιά

Είναι και ο φόβος της αυτοεκπληρούμενης προφητείας που ανεπαισθήτως πλην αφεύκτως επηρεάζει τη σκέψη πολλών αναλυτών. Κλασική περίπτωση αυτή του χρυσού. Το κίτρινο μέταλλο έκλεισε μια χρονιά εντυπωσιακής ανόδου, καθώς αποτελεί το «απόλυτο» ασφαλές καταφύγιο για τους επενδυτές σε περιόδους κρίσεων και αβεβαιοτήτων. Ανοδικά, επίσης, κινήθηκαν και τα άλλα ευγενή μέταλλα, όπως ο άργυρος, η πλατίνα και το παλλάδιο.
Η εξάπλωση της πανδημίας, σε συνδυασμό με την κατάρρευση των εθνικών οικονομιών, των εταιρικών κερδών, του πληθωρισμού και των επιτοκίων, έστειλε τις τιμές του χρυσού πολύ κοντά στα ιστορικά υψηλά επίπεδα – και μια ανάσα πριν από το σημαντικό από ψυχολογικής απόψεως επίπεδο των 2.000 δολαρίων η ουγκιά. Στα μέσα Δεκεμβρίου η τιμή είχε υποχωρήσει στα 1.840 δολάρια η ουγκιά, διατηρώντας παρά ταύτα σημαντικά κέρδη (άνω του 20%) από τις αρχές του χρόνου.
Ε, λοιπόν, με τις ελπίδες ότι το 2021 οι υγειονομικές εξελίξεις θα είναι καλύτερες και με τους εμβολιασμούς να έχουν ήδη ξεκινήσει, οι ειδικοί θεωρούν ότι ο ανοδικός κύκλος στις αγορές πετρελαίου δεν έχει ακόμα κλείσει. «Ενα εμβόλιο δεν αρκεί για να ανακόψει την κυκλική κούρσα του χρυσού το 2021» γράφουν σε έκθεσή τους οι αναλυτές του ασφαλιστικού ομίλου ING. Οσο για τους αναλυτές της Goldman Sachs, θέτουν ως τιμή-στόχο του χρυσού για τη νέα χρονιά τα… 2.300 δολάρια η ουγκιά.
Οι ειδικοί «ποντάρουν» στις προσδοκίες για άνοδο του πληθωρισμού, για υποχώρηση των πραγματικών αποδόσεων των κρατικών ομολόγων, για περαιτέρω εξασθένηση του δολαρίου και για μια ενδεχόμενη αύξηση της φυσικής ζήτησης για χρυσό από ορισμένες μείζονες αναδυόμενες αγορές, όπως είναι η αγορά της Ινδίας. Προβλέπουν, έτσι, επανάληψη της κούρσας και θεωρούν βραχύβια τη μεγάλη διόρθωση που έκαναν οι τιμές μόλις φάνηκε η ικανοποιητική αποτελεσματικότητα των εμβολίων.