Στην τελική ευθεία για το Brexit, η βρετανίδα πρωθυπουργός Τερέζα Μέι προσπαθεί να πετύχει συμφωνία για την αποχώρηση της Βρετανίας από την ΕΕ, η οποία όμως έχει κολλήσει σε ένα σημείο, το πιο ακανθώδες: το σύνορο ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την Ιρλανδία. Σε αυτό το σημείο, Λονδίνο και Βρυξέλλες διαφέρουν ακόμη και ως προς το πόση πρόοδος έχει σημειωθεί: η Μέι υποστηρίζει ότι επίκειται συμφωνία ενώ οι Βρυξέλλες τη διαψεύδουν.
Το πώς θα λυθεί το θέμα αυτό μοιάζει με τετραγωνισμό του κύκλου. Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να συμπεριληφθεί στη συμφωνία για το Brexit ρήτρα για έναν «μηχανισμό ασφαλείας» («backstop» στην ορολογία των διαπραγματεύσεων) που θα εγγυάται ότι το σύνορο Βόρειας Ιρλανδίας – Ιρλανδίας θα μείνει ανοιχτό, όπως είναι σήμερα. Ωστόσο Λονδίνο και Βρυξέλλες έχουν σημαντικά διαφορετικές απόψεις για το πώς θα λειτουργήσει αυτός ο «μηχανισμός ασφαλείας».
Η πρόταση της ΕΕ προϋποθέτει ότι η Βόρεια Ιρλανδία θα παραμείνει στην τελωνειακή ένωση με την ΕΕ και μετά το Brexit, προκειμένου το σύνορο να παραμείνει ανοιχτό. Αυτό το αποδέχεται η Ιρλανδία, όμως είναι τελείως απαράδεκτο για τους (προτεστάντες) Ενωτικούς της Βόρειας Ιρλανδίας που θεωρούν ότι θα δημιουργήσει σύνορο ανάμεσα στο Μπέλφαστ και το Λονδίνο. Το βορειοϊρλανδικό κόμμα DUP, που στηρίζει την κυβέρνηση της Μέι στη Βουλή, δηλώνει ότι δεν υπάρχει περίπτωση να υπερψηφίσει συμφωνία για το Brexit που θα χωρίζει με οποιονδήποτε τρόπο τη Βόρεια Ιρλανδία από την υπόλοιπη Βρετανία.

Η τελεωνειακή ένωση με την ΕΕ

Γι’ αυτό η Μέι αντιπρότεινε στις Βρυξέλλες να παραμείνει ολόκληρη η Βρετανία σε τελωνειακή ένωση με την ΕΕ για ένα διάστημα μετά το Brexit. Οι Βρυξέλλες το δέχονται κατ’ αρχήν, όμως θέτουν όρους τους οποίους απορρίπτουν οι οπαδοί του σκληρού Brexit, οι οποίοι ανησυχούν ότι ο μηχανισμός ασφαλείας θα παγιδεύσει τη Βρετανία για πάντα στην τελωνειακή ένωση με την ΕΕ.
Για τους σκληροπυρηνικούς του Brexit, η δυνατότητα της Βρετανίας να συνάπτει τις δικές της εμπορικές συμφωνίες ανά την υφήλιο αποτελεί το ύψιστο κέρδος του Brexit. Γι’ αυτό απαιτούν μια ρήτρα εξόδου από τον «μηχανισμό ασφαλείας» που θα δίνει το δικαίωμα στο Λονδίνο να αποχωρήσει μονομερώς από αυτόν ή θα θέτει χρονικό όριο για την εκπνοή του. Βρυξέλλες και Δουβλίνο δεν αντιτίθενται κατ’ αρχήν στην ρήτρα εξόδου από τον «μηχανισμό ασφαλείας», όμως είναι ανένδοτοι στο ότι δεν αποδέχονται ούτε προκαθορισμένη ημερομηνία λήξης του «μηχανισμού ασφαλείας» ούτε δυνατότητα της Βρετανίας να αποχωρήσει μονομερώς από αυτόν. Επιθυμούν ο «μηχανισμός ασφαλείας» να έχει ανοιχτή ημερομηνία λήξης και η αποχώρηση της Βρετανίας από αυτόν να είναι δυνατή μόνο κατόπιν συμφωνίας των δύο πλευρών.
Το κόμμα DUP απορρίπτει κάθε «μηχανισμό ασφαλείας» που θα καταλήξει, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στην αποχώρηση της υπόλοιπης Βρετανίας από την τελωνειακή ένωση με την ΕΕ, διατηρώντας ανοιχτό το σύνορο μεταξύ Μπέλφαστ και Δουβλίνου αλλά μεταθέτοντάς το ουσιαστικά ανάμεσα στο Μπέλφαστ και το Λονδίνο.

Τα σύνορα

Τα πράγματα περιπλέκονται ακόμα περισσότερο από το ότι το όποιο σχέδιο υιοθετηθεί τελικά για το σύνορο Βόρειας Ιρλανδίας – Ιρλανδίας μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής που έφερε την ειρήνη στη Βόρεια Ιρλανδία πριν από ακριβώς 30 χρόνια, βάζοντας ένα τέλος στη διαμάχη ανάμεσα στους προτεστάντες Ενωτικούς και τους καθολικούς Ρεπουμπλικανούς που είχε στοιχίσει 3.500 νεκρούς. Η Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής βασίζεται στο ανοιχτό σύνορο, διότι επιτρέπει στους Ρεπουμπλικανούς να αισθάνονται πιο κοντά στο Δουβλίνο, χωρίς να απομακρύνει τους Ενωτικούς από το Λονδίνο, αφού όλοι είναι μέλη της ΕΕ.
Το (ρεπουμπλικανικό) κόμμα Σιν Φέιν προειδοποιεί πως αν το Brexit επαναφέρει το σύνορο μεταξύ Ιρλανδίας και Βόρειας Ιρλανδίας, θα επιδιώξει δημοψήφισμα και στις δύο πλευρές για την επανένωση του νησιού.
Στην περίπτωση ενός Brexit χωρίς συμφωνία, η ΕΕ δήλωσε σε επιστολή προς τη Μέι αυτή την εβδομάδα ότι επιθυμεί το σύνορο να τοποθετηθεί ανάμεσα στη Βόρεια Ιρλανδία και την υπόλοιπη Βρετανία. Η Μέι προσπαθεί να πείσει τους βαθιά διχασμένους βουλευτές του Συντηρητικού Κόμματός της αλλά και τους βουλευτές του DUP στο Λονδίνο να στηρίξουν την όποια συμφωνία επιτευχθεί, «εκβιάζοντάς» τους ότι αν δεν το κάνουν θα υπάρξει Brexit χωρίς συμφωνία.

Η συμφωνία

Η συμφωνία πρέπει να επιτευχθεί μέσα στις επόμενες λίγες εβδομάδες προκειμένου να μην υπάρξει ένα «άτακτο Brexit». Η έκτακτη σύνοδος κορυφής της ΕΕ για το Brexit, η οποία επρόκειτο να πραγματοποιηθεί στις 17-18 Νοεμβρίου, έχει μετατεθεί για τις 23-25 Νοεμβρίου. Βεβαίως, υπάρχει πάντα και η τακτική σύνοδος κορυφής στις 13-14 Δεκεμβρίου στην οποία οι «27» θα μπορούσαν να εγκρίνουν τη συμφωνία για το Brexit.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από το Λονδίνο, η Μέι ενδέχεται να παρουσιάσει την τελική Συμφωνία Αποχώρησης ακόμα και μεθαύριο Τρίτη – αν και, σύμφωνα με τις Βρυξέλλες, είναι αμφίβολο.
Η συμφωνία πρέπει να περάσει από τη βρετανική Βουλή με απλή πλειοψηφία. Δεν έχει ακόμη αποφασιστεί ποια μορφή θα έχει η ψηφοφορία, διότι αυτό είναι ευαίσθητο θέμα και μπορεί να καθορίσει αν θα τη χάσει ή θα την κερδίσει η Μέι.

Πληθαίνουν οι εκκλήσεις για νέο δημοψήφισμα

Εν τω μεταξύ στις 27 Νοεμβρίου θα εξεταστεί από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο στο Λουξεμβούργο η προσφυγή της Σκωτίας που ρωτάει αν η ερμηνεία του άρθρου 50 (για την αποχώρηση από την ΕΕ) επιτρέπει σε μια χώρα που έχει ξεκινήσει τις διαδικασίες αποχώρησης να αλλάξει γνώμη και να παραμείνει στην ΕΕ. Η απόφαση θα εκδοθεί με ταχύρρυθμη διαδικασία, αλλά δεν είναι σαφές πότε. Η Σκωτία είχε ψηφίσει υπέρ της παραμονής στην ΕΕ στο δημοψήφισμα του 2016, όπως και η Βόρεια Ιρλανδία.

Νέα δημοσκόπηση για το Channel 4 τη Δευτέρα έδειξε ότι αν το δημοψήφισμα πραγματοποιούνταν σήμερα στη Βρετανία θα κέρδιζε η πλευρά υπέρ της παραμονής στην ΕΕ με 54% (το 2016 το Brexit είχε λάβει 51,9%).

Οσο πλησιάζει το Brexit, πληθαίνουν οι εκκλήσεις για νέο δημοψήφισμα. Περισσότεροι από 1.500 κορυφαίοι δικηγόροι υπέγραψαν αυτή την εβδομάδα επιστολή προς τη Μέι ζητώντας τη διοργάνωσή του, υποστηρίζοντας ότι η κυβέρνηση δεν πρέπει να αισθάνεται δεσμευμένη από το δημοψήφισμα του 2016 για το Brexit, όπως δεν ήταν δεσμευμένη και από το δημοψήφισμα του 1975 για την ένταξη στην ΕΕ. Μάλιστα, όπως τονίζουν, οι ψηφοφόροι του 1975 είχαν μπροστά τους την ενταξιακή συμφωνία όταν ψήφιζαν ενώ οι ψηφοφόροι του 2016 ψήφισαν στα τυφλά, χωρίς να έχουν ιδέα για το ποια θα ήταν η συμφωνία αποχώρησης.
Επίσης, περισσότεροι από 70 νυν και πρώην επικεφαλής κορυφαίων εταιρειών (Sainsbury’s, Waterstones, Marks & Spencer, British Telecom, Chanel, Twitter κ.λπ.) υπέγραψαν έτερη επιστολή προς τη Μέι ζητώντας δεύτερο δημοψήφισμα για το Brexit.
Η Μέι αποκλείει αυτή την πιθανότητα. Το όλο παιχνίδι θα παιχθεί κατά την ψηφοφορία της συμφωνίας στη βρετανική Βουλή.