Εκλογές στην Κύπρο υπό τη σκιά των σκανδάλων

Οι πρώτες βουλευτικές εκλογές σε συνθήκες πανδημίας, αλλά και σε αριθμό-ρεκόρ υποψηφιοτήτων, διεξάγονται σήμερα Κυριακή 30 Μαΐου στην Κύπρο: 656 υποψήφιοι για 56 έδρες! Ισως να είναι οι μοναδικές εκλογές που το εθνικό θέμα δεν πρωταγωνίστησε στην προεκλογική περίοδο, ούτε καν τα αποτελέσματα του ναυαγίου της άτυπης πενταμερούς διάσκεψης που διεξήχθη λίγες εβδομάδες πριν από τις εκλογές. Αντιθέτως, τα θέματα που κυριάρχησαν ήταν η διαφθορά και η λαϊκή δυσαρέσκεια. Πάνω από 600.000 Κύπριοι καλούνται να ψηφίσουν τους αντιπροσώπους τους στη Βουλή των Κοινοτήτων. Ανάμεσά τους και τουρκοκύπριοι κάτοχοι κυπριακών διαβατηρίων με την προϋπόθεση ότι το όνομά τους βρίσκεται στους εκλογικούς καταλόγους. Η εκλογική αναμέτρηση διεξάγεται με τον κορωνοϊό να καραδοκεί, αλλά και με τους ασθενείς να μπορούν να ψηφίσουν, αφού έχουν στηθεί ακόμα και κινητές κάλπες. Υπολογίζεται ότι 200 άτομα που προσβλήθηκαν από την COVID-19 και δεν μπορούν να μετακινηθούν θα ψηφίσουν με κινητές κάλπες, διότι ο μεγάλος αντίπαλος όλων των κομμάτων είναι η αποχή.

Προεδρικό
σύστημα

Στην Κύπρο το σύστημα είναι προεδρικό. Αυτό σημαίνει ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας όσο και η Βουλή εκλέγονται σε χωριστές εκλογικές διαδικασίες, άμεσα από τον λαό, κάθε πέντε χρόνια – με μια διαφορά δύο ετών μεταξύ τους. Λόγω του προεδρικού συστήματος υπάρχει σαφής διάκριση ανάμεσα στην εκτελεστική και στη νομοθετική εξουσία. Αλλά, μετά  την «τουρκοκυπριακή ανταρσία», την αποχώρηση δηλαδή το 1963 των Τουρκοκυπρίων και του τουρκοκύπριου αντιπροέδρου, η εκτελεστική εξουσία έχει ενισχυθεί σημαντικά  έναντι της νομοθετικής. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει πως η Βουλή δεν είναι ισχυρή. Τα πάντα περνούν από το Κοινοβούλιο, ακόμα και ο Πρόεδρος και το Υπουργικό του Συμβούλιο το οποίο διορίζεται από αυτόν. Ετσι, για να μπορέσει να κυβερνήσει ένας Πρόεδρος, χρειάζεται να έχει το κόμμα που το στηρίζει την πλειοψηφία στη Βουλή των Αντιπροσώπων.

Η κόπωση
του Κυπριακού

Το εθνικό θέμα, που δεν έχει πρωταγωνιστήσει στην προεκλογική περίοδο, φαίνεται πως έχει πια κουράσει. Ωστόσο οι σημερινές βουλευτικές εκλογές στην Κύπρο θεωρούνται κρίσιμες. Και τούτο επειδή αναμένεται να οδηγήσουν την Κύπρο σε μια μεταβατική περίοδο, στην οποία δεσπόζουν αφενός η προεδρική εκλογή του 2023 και αφετέρου οι πιθανές εξελίξεις στο Κυπριακό μετά τη νέα τουρκική πρόταση-πρόκληση για δημιουργία δύο ξεχωριστών κρατών. Στον σημερινό Πρόεδρο Νίκο Αναστασιάδη απομένουν άλλα δύο χρόνια θητείας και οι βουλευτικές εκλογές ίσως διαμορφώσουν το σκηνικό και τις δυναμικές της επόμενης προεδρικής εκλογής. Ορισμένοι εκτιμούν ότι από τη σημερινή αναμέτρηση θα αναδειχθεί ο πιθανός διάδοχος του σημερινού Προέδρου.

Εάν οι δημοσκοπήσεις επαληθευτούν, τότε η κάλπη θα δείξει ένα διαφοροποιημένο αποτέλεσμα από τις προηγούμενες εκλογές. Τα δύο μεγάλα κόμματα (ΔΗΣΥ και ΑΚΕΛ) θα διατηρήσουν την πρώτη και τη δεύτερη θέση αντίστοιχα, με κάπως μειωμένη τη δύναμή τους, αλλά η νέα Βουλή θα έχει πιο πολλά κόμματα, αφού αναμένεται ότι θα μπορέσουν να ξεπεράσουν το εκλογικό πλαφόν του 3,6%.

Εδώ και μια δεκαετία  κυβερνά το ΔΗΣΥ (Δημοκρατικός Συναγερμός), κεντροδεξιό κόμμα που ίδρυσε ο Γλαύκος Κληρίδης ως μια διαφορετική πολιτική πρόταση από τους «Μακαριακούς». Αλλά και το (κομμουνιστικό) ΑΚΕΛ (Ανορθωτικό Κόμμα Εργαζόμενου Λαού) διατηρεί δυνάμεις. Είναι το μοναδικό κομμουνιστικό κόμμα που δεν έχει στη «σφραγίδα» του το σφυροδρέπανο και τη λέξη «κομμουνιστικό» στην κομματική του ταυτότητα. Παρ’ όλα αυτά είναι το ισχυρότερο κομμουνιστικό κόμμα στην Ευρώπη, με ισχυρούς δεσμούς με την πρώην Σοβιετική Ενωση και με επιχειρήσεις στην κυπριακή οικονομία καθώς και την ιδιοκτησία μιας ποδοσφαιρικής ομάδας: της Ομόνοιας. Στην Κύπρο άλλωστε το ποδόσφαιρο έχει πολιτικές διαστάσεις. Τα δεξιά κόμματα, όπως είναι το ΔΗΣΥ, στηρίζουν δεξιές ποδοσφαιρικές ομάδες, δηλαδή το ΑΠΟΕΛ ή την Ανόρθωση, ενώ το ΑΚΕΛ στηρίζει την Ομόνοια.

Η δύναμη και των δύο αυτών κομμάτων, σύμφωνα πάντα με τις δημοσκοπήσεις, μειώνεται προς όφελος των μικρών κομμάτων. Εάν εξαιρέσει κανείς το ΔΗΚΟ (Δημοκρατικό Κόμμα) που ίδρυσε ο Τάσσος Παπαδόπουλος, πρόεδρος του οποίου είναι σήμερα ο γιος του  Νικόλας Παπαδόπουλος, που αναμένεται να καταλάβει την τρίτη θέση (και να γίνει ίσως και ρυθμιστής της πλειοψηφίας στη Βουλή), η πραγματική μάχη δίνεται για την τέταρτη θέση. Το ανησυχητικό είναι ότι πέραν των Οικολόγων (που έχουν άνοδο σε όλη την Ευρώπη) διεκδικεί την τέταρτη θέση και το εθνικιστικό (αδελφό κόμμα της Χρυσής Αυγής)  ΕΛΑΜ (Εθνικό Λαϊκό Μέτωπο), που στις βουλευτικές εκλογές του 2016 κατάφερε να εκλέξει δύο βουλευτές, με την κάθοδο τότε στην Κύπρο σχεδόν του συνόλου του κομματικού μηχανισμού της Χρυσής Αυγής.

ΕΥΘΡΑΥΣΤΕΣΙΣΟΡΡΟΠΙΕΣ ΣΤΟ ΚΥΠΡΙΑΚΟ

Οσον αφορά το εθνικό θέμα στην Κύπρο, είναι γεγονός πλέον ότι εισέρχεται σε μια ιδιάζουσα (σχεδόν αχαρτογράφητη περίοδο) μετά τις τουρκικές αξιώσεις και τις απειλές για επανεμφάνιση του «Μπαρμπαρός» στην κυπριακή ΑΟΖ, για τη δημιουργία μόνιμης βάσης τουρκικών drones καθώς και ναυτικής βάσης στα Κατεχόμενα και για εποικισμό της Αμμοχώστου. Ετσι οι εκλογές αναμένεται να διαμορφώσουν νέες ισορροπίες, νέες προτάσεις, νέα δεδομένα για πολιτικές και στρατηγική για το Κυπριακό, που θα πρέπει να αντέξουν στον χρόνο.

Τα «χρυσά διαβατήρια» και οι επιπτώσεις

Αυτά που πρωταγωνίστησαν κατά την προεκλογική περίοδο και προκάλεσαν τη δυσαρέσκεια των Κυπρίων δεν ήταν άλλα από τα σκάνδαλα, με κορυφαίο εκείνο των «χρυσών διαβατηρίων» και την ανάμειξη, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, πολλών πολιτικών προσώπων. Τα σκάνδαλα σε ορισμένες περιπτώσεις άγγιξαν ακόμα και τις ηγεσίες των δύο μεγάλων κομμάτων. Αλλωστε οι δημοσκοπήσεις έδειξαν σαφέστατα ότι αυτό που ενόχλησε περισσότερο τους ψηφοφόρους ήταν η στάση των πολιτικών απέναντι στα σκάνδαλα. Κατά την προεκλογική περίοδο σημειώθηκαν και ευθείες επιθέσεις εναντίον του Προέδρου Αναστασιάδη για τους χειρισμούς στο Κυπριακό, για τη στάση του στο Κραν Μοντανά τον Ιούλιο του 2017, αλλά και για θέματα που έχουν να κάνουν με την εσωτερική πολιτική, το επενδυτικό πρόγραμμα και τη διαφάνεια.