Εκλογές-δημοψήφισμα για τον Ερντογάν

Στις 31 Μαρτίου η Τουρκία θα εκλέξει δημάρχους για 81 επαρχιακές πρωτεύουσες και 957 πόλεις. Υπό κανονικές συνθήκες στη χώρα οι αυτοδιοικητικές εκλογές ενδιαφέρουν κυρίως τις τοπικές κοινωνίες και δεν έχουν ιδιαίτερη επίπτωση στις πολιτικές ισορροπίες.

Προσωπική υπόθεση
η προεκλογική εκστρατεία

Αλλά αυτή η αναμέτρηση θα αποτελέσει ένα άτυπο δημοψήφισμα για τη διακυβέρνησή του Ταγίπ Ερντογάν. Εχει περάσει ένας χρόνος από τις προεδρικές εκλογές και την αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία, οπότε απέκτησε τον απόλυτο έλεγχο του κράτους.

Για τον λόγο αυτόν ο ίδιος έχει αναλάβει προσωπικά την προεκλογική εκστρατεία. Αν παρακολουθήσει κανείς τις ομιλίες του νομίζει ότι οι εκλογές της 31ης Μαρτίου είναι ζωτικής σημασίας, θέμα επιβίωσης ίσως, και πως η Τουρκία είναι στα πρόθυρα ενός είδους πολέμου.

Καθώς ο Ερντογάν δίνει δύο με τρεις προεκλογικές ομιλίες την ημέρα, έχοντας οργώσει όλη τη χώρα, έχει κανείς την αίσθηση ότι είναι υποψήφιος στις λίστες και φυσικά καταφεύγει στη δοκιμασμένη συνταγή της πόλωσης και της επινόησης εχθρών εντός και εκτός συνόρων.

Η συγκυρία δεν φαίνεται να τον ευνοεί σε σχέση με την οικονομική κατάσταση της Τουρκίας που συνεχώς επιδεινώνεται. Ο πληθωρισμός βρίσκεται στο 20%, η ανεργία είναι σε υψηλό δεκαετίας στο 13,5%, η επενδυτική εμπιστοσύνη έχει απολεσθεί, οι χρεοκοπίες έχουν αυξηθεί, επισήμως η χώρα βρίσκεται σε ύφεση εξαιτίας των χειρισμών του ίδιου του Ερντογάν και την ίδια ώρα οι τιμές στα τρόφιμα έχουν μετατραπεί σε εθνική ψύχωση.

Με την οικονομική κρίση να διευρύνεται, το ισλαμοσυντηρητικό Κόμμα της Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) του Ερντογάν βρίσκεται αντιμέτωπο με μία από τις πιο δύσκολες προκλήσεις ακόμη και στα ισχυρά του προπύργια. Παρατηρητές λένε χαρακτηριστικά ότι αυτές οι εκλογές ίσως αποδειχθούν η αχίλλειος πτέρνα του τούρκου προέδρου και στρέφουν το ενδιαφέρον τους στις δύο μεγαλύτερες πόλεις της Τουρκίας, Αγκυρα και Κωνσταντινούπολη.

Χάνει Αγκυρα και
Κωνσταντινούπολη

Η Κωνσταντινούπολη αποτελεί πάντα το μεγαλύτερο στοίχημα στις τουρκικές εκλογές, με τους Τούρκους να λένε ότι «αυτός που κερδίζει την Κωνσταντινούπολη, κερδίζει την Τουρκία» μια και η πόλη των 15 εκατομμυρίων αποδεικνύεται βαρόμετρο σε εθνικό επίπεδο. Για τον Ερντογάν και το κόμμα του αυτό ήταν ξεκάθαρο από την ώρα μηδέν. Οχι τυχαία, το ΑΚΡ επέλεξε ως υποψήφιο δήμαρχο τον πρώην πρωθυπουργό και δεξί χέρι του τούρκου προέδρου Μπιναλί Γιλντιρίμ.

Σύμφωνα με τον Οζέρ Σενκάρ, ιδρυτή και διευθυντή μίας από τις πιο γνωστές και αξιόπιστες εταιρείες δημοσκόπησης της Τουρκίας Metropoll, η Κωνσταντινούπολη μέχρι σήμερα δεν δίνει αρκετά στοιχεία που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ασφαλή πρόβλεψη, όμως τον περασμένο μήνα γκάλοπ της εταιρείας έδειχνε τον αντίπαλο του Γιλντιρίμ, Εκρέμ Ιμάμογλου, να προηγείται κατά 3%-4%.

Η Αγκυρα, από την άλλη πλευρά, έχει συμβολική σημασία για τον τούρκο πρόεδρο, είναι η καρδιά, όπως λέει, του τουρκικού κράτους και πολιτικά βρίσκεται στα χέρια του ΑΚΡ και του ιδεολογικού του προκατόχου τα τελευταία 25 χρόνια. Αν ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης Μανσούρ Γιαβάς εκλεγεί δήμαρχος, θα αποτελέσει σημαντική μεταβολή στα δεδομένα της γείτονος.

«Ο Μανσούρ Γιαβάς έχει ήδη κερδίσει τις εκλογές» αναφέρει ο Σενκάρ προσθέτοντας ότι ο υποψήφιος του ΑΚΡ Μεχμέτ Οζάσεκι δεν έχει ελπίδες. Τόσο ο τελευταίος όσο και ο Ερντογάν το γνωρίζουν. Ο τούρκος πρόεδρος ωστόσο απαξιώνει γκάλοπ και δημοσκόπους: «Δεν έχω πλέον εμπιστοσύνη στις δημοσκοπήσεις. Μόνο μερικές έρχονται κοντά στο πραγματικό αποτέλεσμα, οι υπόλοιπες πέφτουν έξω» ανέφερε πρόσφατα σε ομιλία του και αυτή η παραδοχή ήταν για πολλούς μια σαφής ένδειξη πως πράγματι ανησυχεί.

Ο πολιτικός αναλυτής Ακίφ Μπεκί αναφέρει στο Al Monitor ότι ο πρόεδρος «προσπαθεί να ηρεμίσει τους αξιωματούχους του κόμματός του και δεν αποτελεί σύμπτωση ότι την ώρα που η οικονομία χειροτερεύει, ο Ερντογάν υπονοεί ότι τα γκάλοπ είναι αναξιόπιστα».

Η παροχολογία και
η μάχη της… ντομάτας

Στον αγώνα εναντίον της κατακόρυφης αύξησης του κόστους ζωής ο Ερντογάν ανακοίνωσε σειρά μέτρων, όπως έκπτωση κατά 10% στους λογαριασμούς του ηλεκτρικού ρεύματος και του φυσικού αερίου, αύξηση του βασικού μισθού κατά 26%, ενώ μπήκε δυναμικά σε αυτό που ονομάστηκε ως η μάχη της… ντομάτας, δίνοντας εντολή στις αρχές να εγκαταστήσουν κρατικές λαϊκές αγορές για να πωλούν φθηνά λαχανικά απευθείας στους καταναλωτές, αποκλείοντας τους εμπόρους λιανικής τους οποίους χαρακτήρισε κερδοσκόπους που χειραγωγούν και ανεβάζουν τις τιμές.

Οι επερχόμενες προεδρικές εκλογές είναι οι πρώτες υπό το νέο προεδρικό σύστημα της Τουρκίας. Παρ’ όλο που δεν υπάρχουν σημαντικές διαφορές μεταξύ των σημερινών και των προηγούμενων τοπικών εκλογών, τα πολιτικά κόμματα ακολουθούν τις ίδιες στρατηγικές συμμαχίες με τις κοινοβουλευτικές και προεδρικές εκλογές που διεξήχθησαν στις 24 Ιουνίου 2018.

Το σύστημα των συμμαχιών επιτρέπει σε ανεξάρτητα κόμματα να προωθήσουν κοινούς υποψηφίους σε κοινή λίστα. Υπάρχουν δύο σημαντικές συμμαχίες. Η συμμαχία του Λαού και η συμμαχία του Εθνους. Η πρώτη αποτελείται από το κυβερνών ΑΚΡ και το εθνικιστικό ΜΗΡ του Ντεβλέτ Μπαχτσελί. Η δεύτερη αποτελείται από το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου και το Καλό Κόμμα Ιyi Parti, της Μεράλ Ακσενέρ.

Λαϊκισμός, θρησκεία και τρομοκρατία

Σε καμία παλαιότερη εκλογική αναμέτρηση η κυβέρνηση δεν είχε χρησιμοποιήσει τη θρησκεία με στόχο να πολώσει τόσο ξεκάθαρα το εκλογικό σώμα. Η εκστρατεία αυτή σηματοδοτήθηκε από πρωτοφανείς απειλές προς τους ηγέτες της αντιπολίτευσης και τους υποψηφίους αλλά και από μια σαφή πρόθεση να μην υπάρξει αποδοχή του αποτελέσματος. Η ρητορική μάλιστα έχει πάει σε τέτοια επίπεδα που ορισμένα μέλη του ΑΚΡ λένε ότι η ψήφος στο κόμμα του Ερντογάν θα ανοίξει τις πύλες του παραδείσου.

Το κλίμα αυτό κορυφώθηκε ακόμη περισσότερο μετά το αιματοκύλισμα στο Κράιστσερτς της Νέας Ζηλανδίας όπου 50 μουσουλμάνοι σφαγιάστηκαν την ώρα της προσευχής μέσα σε δύο ισλαμικά τεμένη. Απευθυνόμενος σε μια προεκλογική ομιλία σε οπαδούς του στη βορειοδυτική πόλη Τεκιρντάγκ μία ημέρα μετά το μακελειό, ο Ερντογάν επιτέθηκε στον ηγέτη του CHP Κιλιτσντάρογλου ο οποίος κληθείς να σχολιάσει το Κράιστσερτς σε ένα απόσπασμα της ομιλίας του χρησιμοποίησε τη φράση «η τρομοκρατία που προέρχεται από τον μουσουλμανικό κόσμο».

Ποιος είδε τον Θεό και δεν τον φοβήθηκε! «Κοιτάξτε αυτόν τον οδυνηρό άνθρωπο! Τρομοκρατία που προέρχεται από τον μουσουλμανικό κόσμο, λέει. Κύριε Κεμάλ, δεν έχετε ούτε την εξουσιοδότηση ούτε την αρμοδιότητα να ισχυρίζεστε ότι ο μουσουλμανικός κόσμος αποτελεί την πηγή της τρομοκρατίας» φώναξε με οργή ο Ερντογάν προσθέτοντας με νόημα ότι «πρέπει να καταλάβουμε πόσο μεγάλη αμαρτία είναι να ψηφίσουμε για αυτόν τον άνθρωπο».