Εδραιωμένες αγκυλώσεις

Μακρόβιος είναι ο οργανισμός που ζει επί μακρόν. Μακρόβια είναι και κάποια μικρόβια που, παρά την επονομασία τους, δεν είναι βραχύβια αλλά πολυετή. Από αυτά τα τελευταία, πολλά «φιλοξενούνται» στο ανθρώπινο σώμα και παράγουν ουσίες απαραίτητες για τη ζωή μας. Σε αντίθεση με αυτά τα χρήσιμα μικρόβια, τα Μακρόβια, στα οποία αναφέρεται ο Γιάννης Ευσταθιάδης, προκαλούν χρόνιες βλάβες: ο συγγραφέας δεν ασχολείται με μονοκύτταρους οργανισμούς, αλλά σχολιάζει εδραιωμένες καταστάσεις του συστήματος, τις οποίες το «ανοσοποιητικό» μας σύστημα δεν έχει καταφέρει – ή δεν θέλει – να αντιμετωπίσει και για τις οποίες δεν έχει βρεθεί ακόμη το «φάρμακο».

Ο Ευσταθιάδης με οξυδέρκεια παρατηρεί τέτοιου είδους μακρόβιες καταστάσεις και τα κείμενά του, μολονότι γράφτηκαν το διάστημα 1998-2007, παραμένουν εξαιρετικά επίκαιρα. Ανάμεσα σ’ αυτά υπάρχουν και σκέψεις για το παρόν: πώς να ακούσει κανείς το «It’s a wonderful world» όταν με μάσκα και αγωνία μπαίνουμε στο μετρό ή στο αεροπλάνο και όταν κατ’ ανάγκη «τα φιλιά είναι λιγότερα, λιγότερες οι χειραψίες, λιγότεροι οι εναγκαλισμοί, λιγότερες οι ομιλίες εντέλει, αφού ακόμα και η ομιλία μπορεί να παράγει θανατηφόρα αύρα…»; Ενας διάχυτος φόβος κυριαρχεί και ο παγκόσμιος θρήνος για τους νεκρούς είναι ίσως και πένθος για την ανθρώπινη ήττα απέναντι στο ανεξέλεγκτο, σημειώνει ο συγγραφέας.

Η θητεία στη βία με τις μεταδόσεις άγριων σκηνών στα ΜΜΕ συνεχίζεται, όπως και η τυραννία της κανονικότητας, γράφει ο Ευσταθιάδης. Η ζωή γίνεται εικόνα και οι εικονικά ανένταχτοι είναι καταδικασμένοι.

Το life style απαιτεί, ανάμεσα στα άλλα, και το «Γιω [ταχύ] αυτοκίνητο», που αποκτάς με 0% προκαταβολή, 0% επιτόκιο, και «χ» δόσεις που αρχίζουν μετά από «ψ» διάστημα. Τελικά, όμως, αντί για τις υπέροχες διαδρομές των διαφημίσεων, το ονειρεμένο τζιπ κινείται αργά μέσα στην πόλη, ταπεινωμένο σύμβολο μιας μάταιης εξουσίας.

Τα όρια ανάμεσα στο καλό και στο κακό, τον προοδευτικό και τον αντιδραστικό, την αντικειμενική και τη μεροληπτική ενημέρωση χάνονται ενώ «τράπουλες σημαδεμένες βγάζουν πάντα «φουλ» το κίβδηλο». Η καταναλωτική κοινωνία στηρίζεται στο «κάλπικο χρήμα» και στο ολοένα και μεγαλύτερο άνοιγμα της ψαλίδας ανάμεσα στους πλούσιους και τους φτωχούς. «Περμανάντ ή μίζα απλή;» αναρωτιέται ο συγγραφέας και με ορολογία κομμωτηρίου στηλιτεύει τις διάφορες συναλλαγές.

Οι πολιτικοί, οι «300 ενωμένοι κατασκευαστές επίπλων», δεν μπορούν παρά να διαθέτουν μοντέλα Ξύλινου Πολιτικού Λόγου, και φωνασκούν για να φαίνονται δυναμικοί στα μάτια των οπαδών τους. Στο «Γλωσσάρι πολιτικών συζητήσεων» ο Ευσταθιάδης καταγράφει τις συνήθεις φράσεις τους: «Εγώ δεν σας διέκοψα», «Θα σας απαντήσω αμέσως», «Εχω μιλήσει λιγότερο από όλους». Στους «Αφορισμούς» διατυπώνονται στοχασμοί: «Το να γράφεις για τα κακώς κείμενα στην Ελλάδα συνιστά μεγαλόπνοο θρησκευτικό έργο: «το Κατά Ματαίων Ευαγγέλιον»», «Ληξιαρχική πράξη γεννήσεως, ληξιαρχική πράξη θανάτου… Καμία πράξη δεν πιστοποιεί το ενδιάμεσο…». Ζούμε μέσα σε μια πληθώρα αριθμών και «ξεχνάμε όσα δεν μπορούν να μετρηθούν… Πόσους ιριδισμούς έχει το βλέμμα της γυναίκας που αγαπάμε; Υπάρχει χημικός τύπος για το δάκρυ;».

Πίσω από το πικρό χιούμορ και τα λογοπαίγνια του Ευσταθιάδη διακρίνεται η μελαγχολική ματιά του για τα όσα συμβαίνουν. Ομως, ο ίδιος δηλώνει πως ξέρει ότι «δεν είμαστε αυτό που βλέπουμε… Πίσω από τα σύγχρονα είδωλα ενός κόσμου ψεύτικου που αντικατοπτρίζεται σε γυάλινες οθόνες» υπάρχουν και άνθρωποι που τον κάνουν ως Ελληνα να ελπίζει ακόμα. Ας ελπίσουμε κι εμείς. Το βιβλίο του, που διαβάζεται απνευστί, μας ωθεί να αναζητήσουμε θεραπεία για τα «μακρόβια μικρόβια» της καθημερινότητας που μολύνουν τη ζωή μας.

Η κυρία Αννα Λυδάκη είναι
καθηγήτρια στο Τμήμα Κοινωνιολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου.

{SYG}Γιάννης Ευσταθιάδης {SYG}{TIT}Μακρόβια. Μικρόβια κείμενα για μακρόβια θέματα {TIT}{EKD}Εκδόσεις Μελάνι, Αθήνα, 2020, σελ. 236, τιμή 15 ευρ{EKD}ώ