Δυναμική επανεκκίνηση

Η ανακοίνωση του προγράμματος Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2020 της Εθνικής Λυρικής σκηνής την Τετάρτη 29 Ιουλίου δεν συνοδεύτηκε από την καθιερωμένη συνέντευξη Τύπου. Η εισβολή της COVID-19 έχει αλλάξει ήθη και έθιμα χρόνων. Πράγματι, ο χώρος της τέχνης και δη της όπερας επλήγη ιδιαίτερα από την υγειονομική κρίση. Δεν είναι τυχαίο ότι τα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του πλανήτη έχουν αναστείλει τη λειτουργία τους για όλο το 2020. Η Εθνική Λυρική Σκηνή (ΕΛΣ) όμως, η οποία βάζοντας σε προτεραιότητα τη δημόσια υγεία ήταν η πρώτη που έκλεισε τις πύλες της από τις 8 Μαρτίου, είναι ξανά εδώ.

Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι το νήμα επικοινωνίας με το κοινό της δεν διερράγη τους προηγούμενους δύσκολους μήνες. Υπήρχαν οι μεταδόσεις των παραστάσεών της από το διαδίκτυο και την ΕΡΤ – τις παρακολούθησαν 670.000 θεατές -, ενώ δημιούργησε και το 1ο διαδικτυακό της φεστιβάλ με πρωτογενές υλικό μουσικής, μουσικού θεάτρου, χορού, όπερας και οπερέτας, το οποίο είδαν συνολικά 350.000 θεατές. Αυτή την περίοδο μάλιστα βρίσκεται στη διαδικασία παραγωγής του 2ου διαδικτυακού φεστιβάλ της, το οποίο θα βρίσκεται online τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο με θεματικό άξονα τη λόγια ελληνική μουσική. Την ίδια στιγμή συμμετέχει ενεργά αυτό το καλοκαίρι στον νέο θεσμό του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού «Ολη η Ελλάδα ένας πολιτισμός» με 20 πρωτογενείς παραγωγές, οι οποίες παρουσιάζονται σε 111 αρχαιολογικούς χώρους και μουσεία σε όλη την Ελλάδα. Η πρεμιέρα δόθηκε στη Ρωμαϊκή Αγορά με το ρεσιτάλ της γεωργιανής μεσοφώνου Ανίτας Ρατσβελισβίλι, το οποίο παρακολούθησαν online πάνω από 1.180.000 θεατές σε όλον τον κόσμο.

Εναρξη στις 11 Οκτωβρίου

με «Μαντάμα Μπατερφλάι»

Η νέα σεζόν της Κεντρικής Σκηνής ανοίγει στις 11 Οκτωβρίου στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ με τη «Μαντάμα Μπατερφλάι» του Πουτσίνι. «Ο λόγος που επιλέξαμε να ανοίξουμε με το έργο αυτό είναι γιατί τον φετινό Οκτώβριο συμπληρώνονται τα 80 χρόνια από την ιστορική εκείνη πρώτη παρουσίαση της Μπατερφλάι από την ΕΛΣ στις 25 Οκτωβρίου 1940, τρεις μέρες πριν από την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου» αναφέρει χαρακτηριστικά ο καλλιτεχνικός διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης στο σημείωμά του και συμπληρώνει: «Ο συμβολισμός είναι προφανής: η ΕΛΣ ήταν πάντα παρούσα και θαρραλέα σε πολύ δύσκολες εποχές και κατάφερνε να σταθεί όρθια ακόμα και σε συνθήκες απολύτως αντίξοες, όπως τότε, όπως και σήμερα». Πρέπει να σημειωθεί ότι στην ιστορική εκείνη πρεμιέρα του 1940  παρέστη ο γιος του συνθέτη, ο Αντόνιο Πουτσίνι, αλλά και ο ιταλός πρέσβης στην Αθήνα Εμανουέλε Γκράτσι, ο οποίος λίγες ώρες αργότερα θα επέδιδε στην ελληνική κυβέρνηση το ιταλικό τελεσίγραφο πολέμου.

Ο αρχικός σχεδιασμός της ΕΛΣ για τη συγκεκριμένη παραγωγή ήταν ιδιαίτερα φιλόδοξος. Οπως αποκάλυψε ο Γιώργος Κουμεντάκης, η σκηνοθεσία είχε ανατεθεί στον Ολιβιέ Πι, τον σπουδαίο γάλλο ηθοποιό, ποιητή, σκηνοθέτη και διευθυντή ενός εκ των σημαντικότερων φεστιβάλ του κόσμου, εκείνου της Αβινιόν. Ομως με τους περιορισμούς που έχουν πλέον επιβληθεί επί σκηνής λόγω του κορωνοϊού, η ΕΛΣ έκρινε ότι η σκηνοθεσία αυτή δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί αυτή τη στιγμή, λαμβάνοντας έτσι την απόφαση να παρουσιάσει στην παρούσα φάση μια αναβίωση της σκηνοθεσίας του Ούγκο ντε Ανα, η οποία είχε πρωτοπαρουσιαστεί στο Ηρώδειο, σε μια νέα εκδοχή ειδικά για τη σκηνή της Αίθουσας Σταύρος Νιάρχος. Ετσι η παραγωγή του Ολιβιέ Πι μεταφέρεται και θα παρουσιαστεί τη σεζόν 2022/23.

Η παράσταση του Οκτωβρίου πάντως συγκεντρώνει ένα καστ πραγματικών αστέρων, με τον ομώνυμο ρόλο να μοιράζονται τρεις σπουδαίες πρωταγωνίστριες: η Ερμονέλα Γιάχο, η Κριστίνε Οπολάις και η Τσέλια Κοστέα. Οπως σημειώνει και ο Γιώργος Κουμεντάκης «η πρώτη εμφάνιση της Ερμονέλα Γιάχο στην Ελλάδα είναι ένα γεγονός διεθνούς ενδιαφέροντος». Δεν είναι τυχαίο ότι ο «Εconomist» τη χαρακτήρισε ως την «πιο φημισμένη σοπράνο στον κόσμο». Την ίδια στιγμή η Οπολάις, την οποία το ελληνικό κοινό αποθέωσε ως Τόσκα στην Αθήνα το 2008, «θεωρείται μία από τις πιο σπουδαίες ερμηνεύτριες του ρεπερτορίου του Πουτσίνι διεθνώς». Τέλος, η σπουδαία πρωταγωνίστρια της ΕΛΣ Τσέλια Κοστέα αναμετριέται με τον ομώνυμο ρόλο, ενώ το καστ συμπληρώνουν οι Τζανλούκα Τερανόβα, Δημήτρης Πακσόγλου, Διονύσης Σούρμπης, Νίκος Κοτενίδης κ.ά.

Μπετόβεν, «Δον Κιχώτης»

και «Ντον Τζοβάνι»

Εναν μήνα αργότερα, στις 5 Νοεμβρίου, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Πιάνου της Εναλλακτικής Σκηνής στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος θα παρουσιαστεί μια μεγάλη συναυλία για τα 250 χρόνια Μπετόβεν, με την Ορχήστρα, τη Χορωδία της και διακεκριμένους σολίστ, σε μουσική διεύθυνση Οντρέι Ολος.

Στις 21 Νοεμβρίου κάνει πρεμιέρα και ο πολυαναμενόμενος «Δον Κιχώτης» από το Μπαλέτο της ΕΛΣ, μία παραγωγή που επρόκειτο να παρουσιαστεί τον περασμένο Μάρτιο, αλλά ανεστάλη λόγω της πανδημίας. Μάλιστα η «dream team» της εμβληματικής αυτής παραγωγής, ο διάσημος βραζιλιάνος χορογράφος και χορευτής Τιάγκο Μπορντίν και η διεθνούς φήμης Ελληνίδα fashion designer Μαίρη Κατράντζου – υπογράφει τα κοστούμια της παράστασης – είχαν φωτογραφηθεί τον περασμένο Φεβρουάριο μαζί με τους χορευτές της ΕΛΣ για το εξώφυλλο του ΒΗΜagazino, παραχωρώντας αποκλειστικές συνεντεύξεις.

Τέλος, στις 11 Δεκεμβρίου ξεκινάει από την Αθήνα και την Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος το ταξίδι του ο «Ντον Τζοβάνι» μια μεγάλη διεθνής συμπαραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής με δύο σημαντικά βορειοευρωπαϊκά λυρικά θέατρα, την όπερα του Γκέτεμποργκ και τη Βασιλική Οπερα της Δανίας. Τη σκηνοθεσία υπογράφει ο διακεκριμένος σκηνοθέτης και καλλιτεχνικός διευθυντής της Βασιλικής Οπερας της Δανίας Τζον Φούλτζεϊμς. Η παραγωγή, μετά την αθηναϊκή πρεμιέρα, θα παρουσιαστεί σε Γκέτεμποργκ και Κοπεγχάγη. Τους βασικούς ρόλους θα ερμηνεύσουν διακεκριμένοι έλληνες μονωδοί, όπως οι Τάσης Χριστογιαννόπουλος, Διονύσης Σούρμπης, Βασιλική Καραγιάννη, Γιάννης Χριστόπουλος κ.ά., ενώ τη μουσική διεύθυνση υπογράφει ο Ντάνιελ Σμιθ.

Με τα φτερά

της Εναλλακτικής Σκηνής

Ο προγραμματισμός του πρώτου τετραμήνου της Εναλλακτικής Σκηνής επαναφέρει ορισμένες από τις παραγωγές που διακόπηκαν πριν μπορέσουν να παρουσιαστούν, προτείνει επαναλήψεις επιτυχημένων παραστάσεων της περιόδου που μας πέρασε, αλλά φέρνει και νέες παραγωγές. Συγκεκριμένα, τη νέα καλλιτεχνική περίοδο ανοίγουν στις 26 και 27 Σεπτεμβρίου δύο σημαντικά έργα του Μίκη Θεοδωράκη, ο «Επιτάφιος» και ο «Διόνυσος», «δύο πολιτικά έργα θρησκευτικής μουσικής», όπως αναφέρει στο σημείωμά του ο Αλέξανδρος Ευκλείδης, καλλιτεχνικός διευθυντής της Εναλλακτικής Σκηνής. Ο «Επιτάφιος» παρουσιάζεται σε νέα ενορχήστρωση του Γιάννη Μπελώνη, ενώ το έργο ερμηνεύει η Μπέττυ Χαρλαύτη. Ο «Διόνυσος» παρουσιάζεται ξανά μετά από δεκαετίες, ερμηνευμένος από τον Ζαχαρία Καρούνη.

Στη συνέχεια, στις 8 και 9 Οκτωβρίου, στην Εναλλακτική Σκηνή ζωντανεύει η ταινία «Europa» του δανού σκηνοθέτη Λαρς φον Τρίερ μέσα από τη ματιά του Κώστα Παπακωστόπουλου, του διακεκριμένου σκηνοθέτη, ιδρυτή και καλλιτεχνικού διευθυντή του Ελληνογερμανικού Θεάτρου. Να σημειωθεί ότι η παράσταση θα παρουσιαστεί σε Ελλάδα και Γερμανία.

Πρεμιέρα

για το Μπαλέτο

«Το Μπαλέτο της ΕΛΣ εγκαινιάζει εφέτος την παρουσία του στην Εναλλακτική Σκηνή με παραγωγές σύγχρονου χορού, προσανατολισμένες στο να ανανεώσουν το ρεπερτόριο της ομάδας με ένα δίπτυχο δύο σημαντικών χορογράφων της νεότερης γενιάς, με διεθνή παρουσία, της Ερμίρα Γκόρο και του Γιάννη Μανταφούνη» σημειώνει ο Αλέξανδρος Ευκλείδης. Τα δύο χορευτικά έργα που θα παρουσιαστούν στην παράσταση «Human Behaviour» στις 16, 17 και 18 Οκτωβρίου βασίζονται σε συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων των Γιώργου Κουμεντάκη και Δήμητρας Τρυπάνη.

Την ίδια στιγμή, το Φεστιβάλ Πιάνου της Εναλλακτικής Σκηνής είναι αφιερωμένο εφέτος στις 32 σονάτες του Μπετόβεν, από τη γέννηση του οποίου συμπληρώνονται 250 χρόνια. Το ογκώδες αυτό corpus έργων θα ερμηνεύσουν ορισμένοι από τους σημαντικότερους έλληνες σολίστες του οργάνου, αλλά και ανερχόμενοι νέοι ερμηνευτές. Να σημειωθεί ότι σε διάλογο με το πιανιστικό έργο του Μπετόβεν βρίσκεται η συναυλία «Η προνύμφη και η νυχτοπεταλούδα του L. van B.» με έργα του Γιώργου Κουμεντάκη για σόλο πιάνο, με σολίστ τον Στέφανο Θωμόπουλο στις 24 Οκτωβρίου, ενώ στις 5 Νοεμβρίου θα παρουσιαστεί στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος η συναυλία «250 χρόνια Μπετόβεν».

Την ίδια στιγμή, οι «Τέσσερις εποχές», η παράσταση για παιδιά και νέους βασισμένη στο ομώνυμο αριστούργημα του Αντόνιο Βιβάλντι, επανέρχεται για έναν δεύτερο κύκλο σε σκηνοθεσία της Σοφίας Πάσχου από τον Νοέμβριο.

Δίπλα στην ελληνική

μουσικοθεατρική παραγωγή

Παράλληλα στις 20, 21, 27 και 28 Νοεμβρίου γίνεται η παρουσίαση δύο μονόπρακτων οπερών δωματίου του συνθέτη Χάρη Βρόντου. Τα δύο έργα, το «Ρέκβιεμ Αχμάτοβα» και «Η επέτειος», παρουσιάζονται σε μουσική διεύθυνση Νίκου Βασιλείου και σκηνοθεσία της Αγγέλας Σαρόγλου. Στις 4, 5 και 6 Δεκεμβρίου παρουσιάζεται και το «ΗΠΑΡ», μια παράσταση μουσικού θεάτρου βασισμένη σε κείμενο του Ευθύμη Φιλίππου. Πρόκειται για μια συλλογική δημιουργία μιας μεικτής ομάδας μουσικών του σημαντικού συγκροτήματος σύγχρονης μουσικής Ictus και των ελλήνων ηθοποιών και σκηνοθετών Αγγελικής Παπούλια και Χρήστου Πασσαλή. Την ίδια στιγμή το έργο του Ντέιβιντ Γκρέιγκ «Τα γεγονότα», εμπνευσμένο από τη μαζική σφαγή 69 ανθρώπων από τον ακροδεξιό Μπρέιβικ το 2011 στη Νορβηγία, παρουσιάζεται στις 10, 11, 12 και 13 Δεκεμβρίου με πρωταγωνιστές τη Μαρία Κεχαγιόγλου και τον Κωνσταντίνο Μπιμπή σε σκηνοθεσία Αλέξανδρου Ραπτοτάσιου και υπό τη μουσική διεύθυνση του Κωνσταντίνου Θωμαΐδη. Tέλος, επανέρχεται μετά τον επιτυχημένο πρώτο κύκλο παραστάσεων τον Φεβρουάριο και το μιούζικαλ «Into the Woods», των Στίβεν Σόντχαϊμ και Τζέιμς Λαπάιν, σκηνοθετημένο από τον Δημήτρη Μπογδάνο.

Σύμφωνα με τον Αλέξανδρο Ευκλείδη, η νέα καλλιτεχνική περίοδος, που ξεκινάει εν μέσω αυτής της γενικότερης αμηχανίας, αποτελεί την έναρξη ενός νέου κύκλου για την Εναλλακτική Σκηνή «η οποία πρέπει να αποδείξει τη δυνατότητά της να διαρκέσει στον χρόνο και να συμβάλει μακροπρόθεσμα στην υπόθεση του σύγχρονου μουσικού θεάτρου, του βασικού πεδίου ενδιαφέροντός της». «Αν και η συγκυρία είναι δύσκολη, βλέπουμε με αισιοδοξία το μέλλον» σημειώνει.

Εντός του φθινοπώρου θα ανακοινωθεί και το επετειακό πρόγραμμα του 2021, με το οποίο η ΕΛΣ γιορτάζει τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Η προπώληση των εισιτηρίων θα ξεκινήσει τον Σεπτέμβριο.

Σύνθημα η εξωστρέφεια απέναντι στις προκλήσεις

Στο σημείωμά του για το πρόγραμμα της ΕΛΣ ο Γιώργος Κουμεντάκης ήταν αποκαλυπτικός, μιλώντας για τις δυσκολίες και τις προκλήσεις που γέννησε και γεννά η περίεργη εποχή μας. Για παράδειγμα, αποκάλυψε ότι εφέτος η ΕΛΣ με τη συνδρομή του χορηγού της, του διεθνούς οίκου ρολογιών Rolex, προγραμμάτιζε να συναντήσει στη σκηνή του Ηρωδείου τον σπουδαιότερο τενόρο της εποχής μας, τον περιζήτητο Γιόνας Κάουφμαν. Εξαιτίας των συνθηκών, το σπουδαίο αυτό ρεσιτάλ που προετοιμαζόταν τουλάχιστον εδώ και δύο χρόνια μεταφέρθηκε και θα παρουσιαστεί στις 12 Σεπτεμβρίου 2021.
Πρέπει να σημειωθεί ότι παραγωγές τόσο του Σεπτεμβρίου – Δεκεμβρίου 2020, όπως και το σύνολο του επετειακού προγράμματος 2021 υλοποιούνται με τη στήριξη της τετραετούς διάρκειας δωρεάς, ύψους 20 εκατ. ευρώ, του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της ΕΛΣ. Ο Γιώργος Κουμεντάκης μάλιστα ευχαρίστησε θερμά τον πρόεδρο του ΙΣΝ Ανδρέα Δρακόπουλο, «μοιραστήκαμε τις ανησυχίες μας, αλλά και τις σκέψεις και τα σχέδιά μας για την αντιμετώπιση της κρίσης που βιώνουμε» σημείωσε, αλλά και την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη. «Στάθηκε δίπλα μας σε όλη αυτή την περιπέτεια των τελευταίων μηνών, μας στήριξε με κάθε δυνατό μέσο και μέσω του θεσμού “Oλη η Ελλάδα ένας πολιτισμός” μάς άνοιξε μια νέα σημαντική δυνατότητα έκφρασης μέσα σε αυτή τη δύσκολη συνθήκη. Παράλληλα, μέσω του πακέτου στήριξης του ΥΠΠΟΑ για τους έλληνες καλλιτέχνες, η ΕΛΣ έχει ήδη δώσει αναθέσεις για νέα έργα λόγιας μουσικής σε 20 έλληνες συνθέτες». Τέλος, καλωσόρισε τη νέα πρόεδρο και διευθύνουσα σύμβουλο της ΚΠΙΣΝ Α.Ε. Ελλη Ανδριοπούλου.
Για μία ακόμη φορά το σύνθημα είναι η εξωστρέφεια. «Να κάνουμε την Εθνική Λυρική Σκηνή ένα λυρικό θέατρο που να μπορεί να συγκριθεί ποιοτικά με τις κεντρικές ευρωπαϊκές όπερες. Για να επιτευχθεί αυτό, έχουμε δημιουργήσει μια ισχυρή καλλιτεχνική ταυτότητα, βασικές αρχές της οποίας είναι η διεύρυνση του ρεπερτορίου μας, οι αιχμηρές αναγνώσεις των κλασικών έργων, οι αναθέσεις, η σύνδεση των τεχνών, το υψηλό επίπεδο του εγχώριου καλλιτεχνικού μας δυναμικού, αλλά και οι επιλεγμένες μας συνεργασίες με κορυφαίους ξένους καλλιτέχνες» τόνισε χαρακτηριστικά ο Γιώργος Κουμεντάκης, θέτοντας τον πήχη για μία ακόμα φορά πολύ ψηλά.