Διονύσης Γραμμένος

Θυμάστε την πρώτη σας ανάμνηση που συνδέεται με ήχους; «Εδώ και πολλά χρόνια, στους δρόμους της Κέρκυρας, οι ήχοι των Φιλαρμονικών μού δίνουν την πρώτη αυτή αίσθηση».

Η δική σας σχέση με τη μουσική πώς ξεκινά; «Με μια φλογέρα, την οποία μού έκαναν δώρο οι γονείς μου σε πολύ μικρή ηλικία, στην οποία προσπαθούσα να παίξω οποιοδήποτε τραγούδι ή μελωδία άκουγα».

Ξεκινήσατε αρχικά ως σολίστας κλαρινέτου και σήμερα είστε ένας διεθνώς αναγνωρισμένος διευθυντής ορχήστρας. Ποια ήταν η αφορμή για να συμβεί αυτή η μετάβαση; «Ηταν μια φυσική μετάβαση η οποία οφείλεται στο μεγάλο πάθος μου για μουσική εξερεύνηση και για δημιουργία μέσω της συνεργασίας και σύμπραξης με άλλους ανθρώπους».

Στα 21 σας διευθύνατε για πρώτη φορά την Ορχήστρα Δωματίου Βιέννης. Θυμάστε τα συναισθήματά σας λίγο προτού βγείτε στη σκηνή; «Ανυπομονησία, ανασφάλεια και παράλληλα ένα αίσθημα σιγουριάς πως αυτό ακριβώς έπρεπε να κάνω».

Εχετε εμφανιστεί στο Carnegie Hall στη Νέα Υόρκη, με τη Φιλαρμονική του Βερολίνου, με τη Συμφωνική Ορχήστρα της Βιέννης. Πώς ένας έλληνας μαέστρος κατέκτησε τον κόσμο; «Δεν νομίζω ότι κατέκτησα τον κόσμο. Πιστεύω πως κάποιοι άνθρωποι θεωρούν ενδιαφέρον το να με προσκαλούν στους χώρους αυτούς και με αυτές τις ορχήστρες, σκεπτόμενοι ίσως ότι ο τρόπος με τον οποίο αντιλαμβάνομαι και επικοινωνώ τη μουσική μπορεί να προσφέρει κάτι στο κοινό».

Ποιος πρέπει να είναι ο στόχος ενός διευθυντή ορχήστρας; «Να είναι αυτός η έκφραση της μουσικής και η συναισθηματική αλήθεια της σε κάθε στιγμή της εκτέλεσης».

Πάνω σε ποιες βάσεις πρέπει να χτίζεται η σχέση ενός μαέστρου με την ορχήστρα του; «Στην κατανόηση, στην εμπιστοσύνη, στον σεβασμό. Ο Κάραγιαν έλεγε κάτι πολύ όμορφο για τον ήχο της ορχήστρας: τον περιέγραφε σαν έναν κήπο, τον οποίο ο μαέστρος έπρεπε καθημερινά να καλλιεργεί ώστε να τον διατηρήσει όμορφο. Δεν πρέπει φυσικά να παραλείψω την αποδοχή, μέσω της οποίας αντιλαμβάνεται κανείς τα ρεαλιστικά όρια στα οποία μπορεί να κινηθεί και να δημιουργήσει».

Πώς προσεγγίζετε κάθε φορά τι έχει στο μυαλό του ένας συνθέτης; «Είναι πολύ δύσκολο ή, μάλλον, ακατόρθωτο να καταλάβει κανείς τι ακριβώς είχε την κάθε στιγμή ένας συνθέτης στο μυαλό του. Οι νότες στην παρτιτούρα είναι οι κατευθύνσεις εκείνες που σου δίνει, ώστε εσύ τελικά να δημιουργήσεις έναν δικό σου κόσμο χρησιμοποιώντας ή, πιο σωστά, αξιοποιώντας το υλικό αυτό. Είναι η αντίληψη και η φαντασία του κάθε μαέστρου που θα δώσει τελικά νόημα και βαθύτερη υφή στις νότες αυτές. Πέρα από την παρτιτούρα βέβαια, υπάρχουν και τα ιστορικά δεδομένα, οι πηγές που σκιαγραφούν τον συνθέτη ως άνθρωπο και μας δίνουν πολύτιμες πληροφορίες για τη ζωή του, την προσωπικότητα και τις ιδιαιτερότητές του… Πολύτιμο υλικό θεωρείται το υπόλοιπο έργο του, το οποίο βλέποντας συνολικά αντιλαμβάνεσαι τη δική του, ξεχωριστή μουσική γραφή και γλώσσα, το δικό του μουσικό DNA».

Ο Ζακ Κοκτό έλεγε ότι και το κοινό πρέπει να έχει λίγο ταλέντο. Είναι κάτι που το πιστεύετε; «Είναι κάτι το οποίο δεν είχα ξανακούσει, και μάλιστα δεν είχα σκεφτεί με τον τρόπο αυτόν. Πιστεύω πως το κοινό πρέπει να έχει δίψα και περιέργεια για καθετί το οποίο παρακολουθεί. Είναι ο δέκτης ο οποίος πρέπει να παραμείνει ανοιχτός, ώστε να μπορέσει να συντονιστεί με την πηγή».

Το 2017 ιδρύσατε την Ελληνική Συμφωνική Ορχήστρα Νέων (ΕΛΣΟΝ). Ποια ανάγκη ήρθε να καλύψει; «Η ΕΛΣΟΝ δημιουργήθηκε με σκοπό να αποτελέσει μια μεγάλη μουσική πλατφόρμα για τους έλληνες ταλαντούχους νέους μουσικούς, θέλοντας να τους προσφέρει ορχηστρική παιδεία και να αναδείξει το ταλέντο τους. Ηρθε να καλύψει το μεγάλο κενό, το οποίο με το πέρασμα του χρόνου γινόταν όλο και περισσότερο αισθητό σε σχέση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, αυτό της ύπαρξης μιας ορχήστρας νέων με υψηλό επίπεδο που να αγκαλιάζει νέους μουσικούς από κάθε γωνιά της χώρας».

Ενας διευθυντής ορχήστρας θέλει και στη ζωή του να έχει τα πάντα υπό έλεγχο; «Αλλες φορές περισσότερο και άλλες φορές λιγότερο…».

Εχετε σπουδάσει Φυσική. Πόση σχέση έχουν τα μαθηματικά με τη μουσική; «Νομίζω ότι ο Γαλιλαίος έλεγε πως τα μαθηματικά είναι η γλώσσα με την οποία ο Θεός έγραψε το Σύμπαν. Ισως η μουσική να είναι το μέσο του για να εκφράσει το μυστήριο και τη μαγεία του».

Αλήθεια, πώς διαμορφώνεται η καθημερινότητά σας σήμερα; «Καμία ημέρα δεν μοιάζει ίδια με την προηγούμενη. Το πρόγραμμά μου διαφέρει ανάλογα με το πού βρίσκομαι, με το αν θα έχω πρόβα, συναυλία, ταξίδι ή μελέτη. Είναι μια δημιουργική καθημερινότητα όπου σίγουρα η λέξη ρουτίνα ακούγεται ξένη».

Ως πολίτης του κόσμου ποιο είναι το ωραιότερο μέρος που έχετε επισκεφθεί; «Θα ήταν πολύ άδικο να μιλήσω μονάχα για ένα μέρος, ωστόσο το πρώτο που ήρθε στο μυαλό μου είναι η Τοσκάνη!».

Τι μουσική ακούτε πέρα από κλασική; «Αρκετή τζαζ».

Υπάρχει ωραιότερος ήχος από τη μουσική; «Η σιωπή».