Ασφαλές σερφάρισμα εν μέσω πανδημίας

Η τηλεκπαίδευση έχει αυξήσει κατακόρυφα τις ώρες που οι μαθητές περνούν μπροστά σε μια οθόνη. Με αφορμή αυτό το γεγονός,  πραγματοποιήσαμε έρευνα απευθυνόμενοι σε νέους της ηλικίας μας, για να ανακαλύψουμε πώς έχει διαμορφωθεί η ενασχόληση των νέων με το Διαδίκτυο, εκτός των ωρών της τηλεκπαίδευσης. Στο πλαίσιο αυτής της έρευνας απευθυνθήκαμε στην κυρία Κέλλυ Ιωάννου, εγκληματολόγο,  διευθύντρια του CSΙi (Cyber Security International Institute), του Διεθνούς Ινστιτούτου Κυβερνοασφάλειας. Το CSIi αποτελεί μη κυβερνητική και μη κερδοσκοπική οργάνωση. Στόχος του είναι να συμβάλει στην ενημέρωση, στην εκπαίδευση, στην πιστοποίηση και στην έμπρακτη ενεργοποίηση των πολιτών σε θέματα νέων τεχνολογιών και Διαδικτύου, ασφάλειας υπολογιστικών συστημάτων και υποδομών, ασφαλούς χρήσης του Διαδικτύου αλλά και χειρισμού διαδικτυακών εφαρμογών και άλλου λογισμικού. Παράλληλα, ασκεί συμβουλευτική σε περιπτώσεις που χρήζουν βοήθειας.

Μέσο αποσυμπίεσης

Η έρευνά μας αποκάλυψε ότι το 81% των ερωτηθέντων αύξησαν τον διαδικτυακό τους χρόνο. Περισσότεροι από τους μισούς νέους, 13 ως 18 ετών, σερφάρουν παραπάνω από 3 ώρες την ημέρα, πέραν της τηλεκπαίδευσης. Οι περισσότεροι ερωτηθέντες (88%) δήλωσαν ότι αισθάνονται πίεση εξαιτίας της πανδημίας και ότι το Διαδίκτυο τους βοηθάει να ηρεμήσουν και να χαλαρώσουν, επιλέγοντας κυρίως τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ), κάτι που επιβεβαίωσε και η κυρία Ιωάννου, επισημαίνοντας όμως ότι τα αγόρια ασχολούνται περισσότερο με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια (gaming). Η κατάλληλη ηλικία ενασχόλησης με το Διαδίκτυο εξαρτάται από την ωριμότητα του κάθε παιδιού και πρέπει να συναποφασίζεται με τους γονείς. Στις περισσότερες περιπτώσεις (78%) όμως οι έφηβοι δηλώνουν ότι δεν υπάρχει έλεγχος από το οικογενειακό περιβάλλον.

Το Διαδίκτυο, σίγουρα, εγκυμονεί κινδύνους, με πιο ευάλωτα τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση, τα οποία συχνά  διαμορφώνουν στον κυβερνοκόσμο πλαστή ταυτότητα (ψηφιακό avatar). Επίσης, οι νέοι που υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους, συχνά και λόγω άγνοιας, γίνονται διαδικτυακά «θύματα» ακόμα και συνομηλίκων τους.

Αύξηση στις απάτες

Η κυρία Ιωάννου επιβεβαίωσε ότι διεθνώς λόγω της πανδημίας παρουσιάζεται μεγάλη αύξηση στις κυβερνοαπάτες (90%), με νέες μεθόδους μάλιστα, όπως επίσης και μεγάλη αύξηση στον διαδικτυακό εθισμό. Το πρόβλημα, σύμφωνα με την ίδια, δεν είναι η ποσότητα αλλά η ποιότητα της ενασχόλησης με το Διαδίκτυο.

Για την προστασία από τους επίδοξους κυβερνοαπατεώνες, είναι σημαντικό να προστατεύουμε τους λογαριασμούς μας. Πρέπει να χρησιμοποιούμε μεθόδους ασφάλειας, όπως η επαλήθευση σε δύο βήματα, ισχυρούς κωδικούς πρόσβασης, που να τους αλλάζουμε πολύ συχνά και να μην τους αποθηκεύουμε σε κοινόχρηστες συσκευές. Παράδειγμα κυβερνοαπάτης αποτελεί και το SIM swap, η προσπάθεια υποκλοπής της κάρτας SIM του κινητού μας, ώστε οι απατεώνες να αποκτήσουν πρόσβαση στους τραπεζικούς μας λογαριασμούς.

Αρκετά παιδιά, κυρίως αγόρια, έχουν πέσει θύματα εξαπάτησης μέσω των διαδικτυακών παιχνιδιών. Για να προστατεύσουν τον εαυτό τους, η κυρία Ιωάννου προτείνει στους έφηβους gamers να έχουν έναν σταθερό game buddy που να τον γνωρίζουν. Ετσι, θα αποφεύγουν τους κινδύνους στις πλατφόρμες παιχνιδιών, καθώς και τους online groomers – τα σεξουαλικά «αρπακτικά» – που μέσω των ενδιαφερόντων των νέων προσπαθούν να χτίσουν μαζί τους μια σχέση εμπιστοσύνης και τελικά να τους αποπλανήσουν.

Σεξουαλική παρενόχληση

Μείζον θέμα της επικαιρότητας αποτελεί η σεξουαλική διαδικτυακή παρενόχληση (cyber harassment), που είναι να λαμβάνει κάποιος σεξουαλικό περιεχόμενο χωρίς να το έχει ζητήσει (μια φωτογραφία ή και κάποιο φαινομενικά αθώο emoji).

Μια άλλη μορφή σεξουαλικής βίας είναι η μη συναινετική διανομή προσωπικού υλικού σεξουαλικού περιεχομένου (φωτογραφίες ή βίντεο) από άτομο εμπιστοσύνης. Αυτό, δυστυχώς, δεν μπορεί να αποτραπεί, γι’ αυτό πρέπει εξαρχής να φροντίζουμε ποιους εμπιστευόμαστε. Πρέπει όμως να προσέχουμε και ποια στοιχεία διοχετεύουμε στα social media.    Οσο λιγότερα τόσο καλύτερα. Δεν πρέπει να φαίνονται στοιχεία που μας ταυτοποιούν, πρέπει να έχουμε απενεργοποιημένη την τοποθεσία μας και ενεργοποιημένο το ιδιωτικό απόρρητο. Μια χρήσιμη συμβουλή είναι η δημοσίευση φωτογραφικού υλικού τοποθεσίας να γίνεται λίγες ημέρες αργότερα από οποιαδήποτε επίσκεψη. Παρ’ όλα αυτά, το μεγαλύτερο ποσοστό των εφήβων που ρωτήθηκαν (65,5%) θεωρεί ότι ελέγχει τα προσωπικά του δεδομένα.

Κλειδί η εμπιστοσύνη

«Πώς μπορεί ένας γονέας να προστατεύσει το παιδί του από τους κινδύνους του Διαδικτύου;» ρωτήσαμε την κυρία Ιωάννου

«Ο γονέας θα πρέπει πρώτα ο ίδιος να προστατεύσει τον εαυτό του. Να γεφυρώσει  το ψηφιακό χάσμα με διαρκή ενημέρωση αλλά κυρίως να οικοδομήσει σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί». Η κυρία Ιωάννου δεν πιστεύει στις ελεγκτικές συμπεριφορές: «Δεν παρακολουθούμε τα παιδιά μας,  παρακολουθούμε μόνο τους κακοποιούς. Εχουμε φτιάξει μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί ούτως ώστε να νιώθει ασφαλές να μιλήσει πρώτα απ’ όλα στους γονείς του και να μη φοβάται την τιμωρία. Αυτό είναι ένα πολύ μεγάλο όπλο προστασίας».

Τέλος ρωτήσαμε την κυρία Ιωάννου πού μπορεί να απευθυνθεί ένας νέος όταν διαπιστωθεί ότι υπάρχει διαδικτυακή απειλή εναντίον του, ειδικά σε περιφερειακές πόλεις όπως τα Χανιά, όπου δεν υπάρχει τμήμα δίωξης ηλεκτρονικού εγκλήματος.

«Αρχικά, στο Ινστιτούτο CSIi παροτρύνουμε τον κόσμο να απευθύνεται στη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος. Από την πλευρά μας, έχουμε φτιάξει μια πλατφόρμα, ένα app,  για την αντιμετώπιση του διαδικτυακού και μη εκφοβισμού. Σε αυτό, σε 24ωρη βάση, υπάρχουν ειδικοί ψυχολόγοι-εγκληματολόγοι στους οποίους μπορεί να απευθυνθεί ένα παιδί, ακόμα και αν είναι ανήλικο, και θα λάβει βοήθεια. Μπορούν να μας στέλνουν τις καταγγελίες τους οι ενδιαφερόμενοι και θα τους κατευθύνουμε. Σε κάθε περίπτωση, όμως, δεν πρέπει να διστάζουμε να μιλήσουμε, αυτό είναι ούτως ή άλλως το πιο σημαντικό βήμα».