Απογοήτευση στην αγορά για τη χαμηλή πτήση του ΑΕΠ

Tη χαμένη ευκαιρία της Ελλάδας να μετασχηματίσει την οικονομία της από καταναλωτικό σε παραγωγικό μοντέλο πιστοποιούν τα στοιχεία για την ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του 2019, αφού τα τρία τελευταία χρόνια όποτε αυξάνεται το ΑΕΠ «τσιμπάνε» και οι εισαγωγές.

Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν το πρώτο τρίμηνο του 2019 ενισχύθηκε σε ετήσια βάση κατά 1,3% και οι εισαγωγές αγαθών αυξήθηκαν κατά 9,9%, την ίδια ώρα που οι εξαγωγές αγαθών υποχώρησαν κατά 0,7%.

Η εξαγωγική δραστηριότητα αποτελεί για την Ελλάδα βασικό ζητούμενο, καθώς η ελληνική κρίση ήταν περισσότερο μια κρίση ανταγωνιστικότητας. Το νέο οικονομικό μοντέλο δεν πρέπει να στηρίζεται στην οικοδομή ή στην κατανάλωση μέσω των χαμηλότοκων δανείων όπως παλαιότερα αλλά στην καινοτομία και στην εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας, δηλαδή στις επενδύσεις.

Το υπουργείο Οικονομικών με ανακοίνωσή του πανηγύρισε καθώς σε απόλυτα νούμερα το ΑΕΠ του πρώτου τριμήνου 2019 (47,94 δισ. ευρώ) είναι το υψηλότερο από το πρώτο τρίμηνο του 2012.

Αντιθέτως, η Νέα Δημοκρατία μέσω του τομεάρχη Οικονομικών Χρήστου Σταϊκούρα επισήμανε πως «η ελληνική οικονομία συνεχίζει τις χαμηλές πτήσεις της ως αποτέλεσμα της συνειδητής κυβερνητικής επιλογής να υπερφορολογήσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις προκειμένου να επιτύχει υπερπλεονάσματα».

Κάτω από τον πήχη

Η πραγματικότητα είναι πως η αγορά «πάγωσε» στο άκουσμα της είδησης ότι η ανάπτυξη στην Ελλάδα κατέγραψε το πρώτο τρίμηνο του 2019 αύξηση 1,3% σε ετήσια βάση. Πρόκειται για απογοητευτικό ποσοστό που απομακρύνει τον στόχο της ταχείας ανάκτησης των χαμένων εισοδημάτων από τους έλληνες πολίτες μετά τη δεκαετή κρίση.

Ο ρυθμός αύξησης του ΑΕΠ το 2017 ήταν 1,5%, έναντι στόχου του προϋπολογισμού 2,7%. Το 2018 η ανάπτυξη έκλεισε με άνοδο 1,9% περνώντας πάλι κάτω από τον πήχη του 2,5% που είχε καταγραφεί ως πρόβλεψη στον προϋπολογισμό. Για το 2019 η κυβέρνηση αναμένει άνοδο του ΑΕΠ 2,3%, αλλά με την επίδοση του πρώτου τριμήνου φαίνεται να επιβεβαιώνονται οι πιο «απαισιόδοξοι», όπως η Τράπεζα της Ελλάδος, το ΙΟΒΕ και το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο, που προβλέπουν ανάπτυξη κοντά στο 1,9%.

Οι αιτίες

Η Ελλάδα για να επανέλθει στην κανονικότητα χρειάζεται ρυθμούς ανάπτυξης της τάξεως του 3%-4%. Μόνο έτσι θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας, θα αυξηθούν τα δημόσια έσοδα και θα μειωθεί η φορολογία. Κάτι αντίστοιχο που συνέβη σε άλλες χώρες που απελευθερώθηκαν από τη μέγγενη των μνημονίων, όπως η Ιρλανδία, η Κύπρος και η Πορτογαλία. Η ανάπτυξη στην Ιρλανδία το 2018 ήταν 6,7%, στην Κύπρο 3,6% και στην Πορτογαλία 2,3%.

Η ισχνή άνοδος του ΑΕΠ το πρώτο τρίμηνο του 2019 – υπενθυμίζεται πως η ανάπτυξη το πρώτο τρίμηνο του 2018 ήταν 2,6% – αποδίδεται έως έναν βαθμό στην αβεβαιότητα της αγοράς εν όψει των εκλογικών αναμετρήσεων. Από την άλλη πλευρά η κριτική που ασκείται στην κυβέρνηση είναι πως θα μπορούσε με ένα πιο γαλαντόμο πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων και με την αποπληρωμή μέρους των 2,2 δισ. ευρώ των ληξιπρόθεσμων οφειλών του κράτους σε ιδιώτες να τονώσει την ανάπτυξη. Πρόκειται για δύο πρωτοβουλίες που ήταν στο χέρι της να τις υλοποιήσει αλλά δεν το έκανε.

Οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας το 2019 δεν είναι ευοίωνες. Και αυτό γιατί τα «καύσιμα» της ανάπτυξης – εξαγωγές και τουρισμός – εμφανίζουν σημάδια κόπωσης. Οι εξαγωγές κατέγραψαν ιστορικό ρεκόρ το 2018 με αξία 33 δισ. και άνοδο 15,8% σε σχέση με το 2017. Το πρώτο τετράμηνο όμως του 2019 η άνοδος έχει περιοριστεί στο 4,4%, ενώ ο Μάρτιος ήταν πτωτικός κατά 3,6%. Αντίστοιχα και ο τουρισμός προέρχεται από το δικό του ιστορικό ρεκόρ το 2018 με 33 εκατ. τουρίστες και έσοδα 16,5 δισ. ευρώ. Οι εκτιμήσεις των παραγόντων του τουρισμού αναφέρουν πως στόχος είναι η διακράτηση των περσινών μεγεθών, ενώ σε περίπτωση ανόδου της τάξεως του 1%-2% θα ανοίξουν… σαμπάνιες. Σημειώνεται πως το τουριστικό προϊόν συμβάλλει με ποσοστό 20% στο ΑΕΠ, οπότε μια θετική ή αρνητική μεταβολή 5% σε ετήσια βάση προσθέτει ή αφαιρεί μια ολόκληρη μονάδα από την ανάπτυξη.

Οι προϋποθέσεις για rebound

Η έλλειψη μεγάλων έργων υποδομής καθυστερεί την ανάταξη της οικονομίας. Ακόμη και έργα που είναι ώριμα όπως το Ελληνικό δεν προχωρούν. Αν εκκινήσει το Ελληνικό αλλά και άλλες επενδύσεις που έχουν βαλτώσει (π.χ. Ελληνικός Χρυσός) θα τοποθετηθούν «φρέσκα» κεφάλαια στην αγορά και θα δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας.

Παράλληλα, αν από τις βουλευτικές εκλογές προκύψει ισχυρή κυβέρνηση ενδεχομένως το κλίμα να αντιστραφεί και να εκδηλωθούν επενδυτικές κινήσεις που είναι σε αναμονή. Εμπειροι παρατηρητές επισημαίνουν πως σε περίπτωση που η Νέα Δημοκρατία είναι η νέα κυβέρνηση, μόνο από την ψήφιση δύο νομοσχεδίων μέσα στο καλοκαίρι θα μπορούσε να καταγραφεί ένα ισχυρό rebound της ανάπτυξης το δεύτερο εξάμηνο του 2019.

Το πρώτο νομοσχέδιο αφορά τα κυβερνητικά όργανα με στόχο το μικρότερο κράτος και το δεύτερο το φορολογικό. Σε αυτό θα περιλαμβάνονται δύο συντελεστές ΦΠΑ (22% και 11%), μείωση φορολογίας επιχειρήσεων από το 28% στο 20%, μείωση φορολογίας μερισμάτων από 10% στο 5% και κίνητρα για επενδύσεις κεφαλαίου.