Από τους θρύλους στο θέαμα

Η εντυπωσιακή κατάρριψη των παγκόσμιων επιδόσεων στα 5.000 μ. (12΄3΄΄36) και 10.000 μ. (26΄11΄΄) από τον ακαταμάχητο, προς το παρόν, δρομέα της Ουγκάντα Τζόσουα Τσεπτενγκέι μάς αναπέμπει σ’ ένα λαμπερό ορόσημο στις μεγάλες αποστάσεις πριν από 100 χρόνια… Το όνομα κατέστη θρύλος που διατηρεί μέχρι σήμερα την αίγλη του: Πάαβο Νούρμι. Στην Αμβέρσα το 1920, στους Ολυμπιακούς που τους σκιάζει ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος έλαμψε η μορφή ενός φινλανδού δρομέα που έμελλε να είναι ο πρώτος μιας δεκάδας μέχρι το 2020 δρομέων-κατόχων αυτού του «νταμπλ». Ενας μαθητής του Νούρμι, ο Τάιστ Μάκι, ακολούθησε τον Νούρμι.

Φυσικά οι συνθήκες εκείνης της εποχής είναι στους αντίποδες των τωρινών. Ούτε λαγοί ούτε λέιζερ και ενισχυτικά υποδήματα ούτε επιδέξια σκηνοθετημένα από την τεχνολογία θεάματα. Με τη γενναιόδωρη συνδρομή του φίλου της στήλης Κ. Κατσιγιάννη συνεχίζουμε το ταξίδι στον χρόνο. Και πάλι μετά από έναν Παγκόσμιο Πόλεμο το ανθρώπινο σκηνικό αλλάζει, με ένα άλλο μυθικό πρόσωπο, τον Εμίλ Ζάτοπεκ. Καταρρίπτει τα ρεκόρ και στις δύο αποστάσεις αλλά ο ήρωας από την τότε Τσεχοσλοβακία υστερεί σε ολυμπιακά μετάλλια του προπάτορα Νούρμι (πέντε έναντι δώδεκα του Φινλανδού).

Ο χρόνος κυλά και οι Ευρωπαίοι συνεχίζουν να είναι στην κορυφή: Βλαντίμιρ Κουτς, από την τότε Σοβιετική Ενωση (αλλά και ο εκπληκτικός συλλέκτης παγκόσμιων ρεκόρ στις μεγάλες αποστάσεις Ρον Κλαρκ από την Αυστραλία – 17 παγκόσμια ρεκόρ αλλά ισχνή συγκομιδή ενός και μόνο χάλκινου ολυμπιακού μεταλλίου). Ο κύκλος της Ευρώπης κλείνει με έναν συμπατριώτη αυτού που τον άνοιξε (Νούρμι), τον Λάσε Βίρεν με διπλές νίκες (5 χλμ. και 10 χλμ.) στη ματωμένη διοργάνωση στο Μόναχο το 1972 αλλά και στους Ολυμπιακούς του 1976.

Από το 1920 του Νούρμι χρειάστηκε να περάσουν σχεδόν έξι δεκαετίες για να ανοίξει ο εβένινος δεύτερος κύκλος. Κατεβαίνει από τα υψίπεδα της Αφρικής. Η Ευρώπη μένει πίσω καθώς τα χιόνια του Κιλιμάντζαρο παρασύρουν τα πάντα. Κένυα, Αιθιοπία και τώρα Ουγκάντα. Εν αρχή, η Κένυα – αστείρευτη η παραγωγή της – ανοίγει τον χορό το 1978 με τον πιο εντυπωσιακό τρόπο. Στο αρχείο καταγράφεται ότι ο Χένρι Ρόνο κατέρριψε σε διάστημα 81 ημερών τέσσερα παγκόσμια ρεκόρ (3.000 μ., 3.000 μ. με φυσικά εμπόδια, 5.000 μ. και 10.000 μ.) αλλά δεν έλαβε ποτέ μέρος σε Ολυμπιακούς! Η Κένυα υποχωρεί μπροστά στην αιθιοπική  επίθεση, Χαϊλέ Γκεμπρεσελασιέ στην περίοδο 1993-2003 και Κενίσε Μπέκελε με τέσσερα ολυμπιακά μετάλλια (στην Αθήνα το 2004 και στο Πεκίνο το 2008) και πέντε χρυσά σε παγκόσμια πρωταθλήματα. Και τώρα – σε μια δραματική εποχή – ο νέος «σταρ» από την Ουγκάντα. Και έπεται συνέχεια…