Ανασχηματισμός «αναδιάταξης δυνάμεων»

Από τη στιγμή που ανακοινώθηκε ο ανασχηματισμός της κυβέρνησης την προηγούμενη Δευτέρα, δύο συζητήσεις ξεκίνησαν. Η μία βασίστηκε στην ερμηνεία της εκλογικής προετοιμασίας. Η άλλη στην προσπάθεια της κυβέρνησης να διαψεύσει καθετί σχετικό. Από το Μέγαρο Μαξίμου το νέο κυβερνητικό σχήμα περιγράφηκε ως «ένα μείγμα νέων και παλιών στελεχών με στόχο να προχωρήσει το κυβερνητικό έργο». Ωστόσο, η εκδοχή αυτή δεν δικαιολόγησε απολύτως τις αποφάσεις του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η πρώτη εντύπωση, κυρίως λόγω της αύξησης των υφυπουργών, ήταν ότι επιχειρείται η αξιοποίηση όσο το δυνατόν περισσότερων μελών της ΚΟ της ΝΔ και από όσο το δυνατόν περισσότερες εκλογικές περιφέρειες, με στόχο την ετοιμότητα για… παν ενδεχόμενο.

Μετακινήσεις και

ειδικά χαρτοφυλάκια

Τα εκλογικά σενάρια διαψεύδονται κατά τα αναμενόμενα από το Μέγαρο Μαξίμου και γεγονός είναι ότι εκλογικός σχεδιασμός αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει. Η εξέλιξη της πανδημίας είναι άδηλη, όσο κι αν υπάρχει η ελπίδα λόγω του εμβολίου, αλλά ακόμη και με αυτά τα δεδομένα κανένα χρονοδιάγραμμα δεν υφίσταται και κανένας εκλογικός προγραμματισμός δεν μπορεί να γίνει. Παρά ταύτα, είναι γνωστές οι εισηγήσεις για προσφυγή στις κάλπες εντός του 2021 και υπό αυτή την έννοια ο ανασχηματισμός μπορεί να ερμηνευτεί τουλάχιστον ως ένδειξη αναδιάταξης δυνάμεων και προετοιμασίας.

Οι περισσότερες από τις αλλαγές που ανακοινώθηκαν έχουν ένα βασικό χαρακτηριστικό: Δεν επηρεάζουν υπουργεία τα οποία συνδέονται άμεσα με τη διαχείριση της πανδημίας, παρά μόνο με κάποιες εσωτερικές ανακατατάξεις, όπως η αναβάθμιση του Βασίλη Κοντοζαμάνη σε αναπληρωτή υπουργό Υγείας και η ανάληψη από τον Αγγελο Συρίγο της αρμοδιότητας για τα πανεπιστήμια στο υπουργείο Παιδείας. Την ίδια στιγμή, δημιουργούνται κάποια νέα, ειδικά χαρτοφυλάκια, όπως αυτό για τη Δημογραφική Πολιτική και την Οικογένεια στο υπουργείο Εργασίας υπό τη Μαρία Συρεγγέλα ή εκείνο του Θεματικού Τουρισμού υπό τη Σοφία Ζαχαράκη.

Οι λόγοι για τις τρεις

απομακρύνσεις

Πέραν των προφανών χαρακτηριστικών του ανασχηματισμού και δεδομένου ότι δεν ήταν ούτε δομικός, ούτε σαρωτικός, οι βασικές κινήσεις του Πρωθυπουργού ήταν οι απομακρύνσεις του Τάκη Θεοδωρικάκου από το υπουργείο Εσωτερικών, του Γιάννη Βρούτση από το Εργασίας και του Γιώργου Κουμουτσάκου από τη θέση του αναπληρωτή υπουργού Μεταναστευτικής Πολιτικής. Για τον μεν πρώτο, οι λόγοι δεν είναι προφανείς, αλλά όσοι γνωρίζουν το παρασκήνιο είχαν παρατηρήσει πως η συνεννόησή του με το Μέγαρο Μαξίμου δεν ήταν η καλύτερη δυνατή τον τελευταίο καιρό. Στον πρώην υπουργό Εργασίας καταλογίστηκαν αστοχίες  κατά την πρώτη περίοδο της πανδημίας (π.χ. φιάσκο με τα Κέντρα Επαγγελματικής Κατάρτισης), αλλά και στο μείζον ζήτημα των εκκρεμών συντάξεων. Ο τρίτος είχε προκαλέσει πολλές φορές την ενόχληση του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος και του ιδίου του κ. Μητσοτάκη με άστοχες αναρτήσεις στα κοινωνικά δίκτυα ή συμπεριφορές όπως η φωτογράφισή του σε εκκλησία την ώρα που μεταλάμβανε εν μέσω πανδημίας.

Ο,τι και να γίνει,

θα προετοιμάζονται

Η εκλογική διάσταση του ανασχηματισμού εντοπίστηκε κατά μείζονα λόγο στην τοποθέτηση του Μάκη Βορίδη στο υπουργείο Εσωτερικών, σε συνδυασμό με την αναβάθμιση του Στέλιου Πέτσα στη θέση του αναπληρωτή. Πρόκειται για ένα σαφώς σκληρό κομματικό δίδυμο, στο κρισιμότερο υπουργείο, για την προετοιμασία και τη διενέργεια των εκλογών. Ακόμη και αν δεν επίκειται σύντομα προσφυγή στις κάλπες, όποιο διάστημα και αν μεσολαβήσει, οι κ.κ. Βορίδης και Πέτσας με την προετοιμασία της διαδικασίας θα ασχολούνται καθ’ οιανδήποτε έννοια και σε κάθε επίπεδο.

Οι αλλαγές στο κυβερνητικό σχήμα έχουν όμως και μια ακόμη εξήγηση. Αυτή τη φορά ο κ. Μητσοτάκης προτίμησε να μην αξιοποιήσει νέα εξωκοινοβουλευτικά στελέχη. Τοποθέτησε όμως ή αναβάθμισε σε θέσεις υφυπουργών και αναπληρωτών μερικά από αυτά, τα οποία αναμένεται να διεκδικήσουν την εκλογή τους. Υπό αυτό το πρίσμα, ο Στέλιος Πέτσας είναι από τους πλέον ευνοημένους, εν όψει της αναμενόμενης υποψηφιότητάς του στην Ανατολική Αττική. Κάτι αντίστοιχο συμβαίνει και με τη Σοφία Ζαχαράκη, η οποία αναλαμβάνει το κατ’ ουσίαν αυτόνομο χαρτοφυλάκιο του Θεματικού Τουρισμού, αλλά και με τον Βασίλη Κοντοζαμάνη στη θέση του αναπληρωτή υπουργού Υγείας. Από μια διαφορετική άποψη, η εκλογική προετοιμασία αφορά μια σειρά από κορυφαία, αλλά μη εκλεγμένα μέλη της κυβέρνησης και διαμορφώνει και ένα πεδίο εσωτερικών ανταγωνισμών, καθώς στις επόμενες εκλογές αναμένεται ότι θα θέσουν υποψηφιότητα τα περισσότερα από τα εξωκοινοβουλευτικά στελέχη της κυβέρνησης. Μεταξύ αυτών οι Γιώργος Γεραπετρίτης, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, Κυριάκος Πιερρακάκης, Δόμνα Μιχαηλίδου, ο νέος υφυπουργός Πολιτισμού Νικόλας Γιατρομανωλάκης κ.ά.

Η «καυτή πατάτα»

του Χατζηδάκη

Μια μετακίνηση η οποία έχει πολλαπλές αναγνώσεις ήταν αυτή του Κωστή Χατζηδάκη από το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας στο υπουργείο Εργασίας. Εκ πρώτης όψεως, ερμηνεύτηκε ως ανάθεση σε αυτόν της πολιτικά δύσκολης μεταρρύθμισης του ασφαλιστικού συστήματος. Κρίθηκε ότι ο κ. Χατζηδάκης διαθέτει τα απαιτούμενα εφόδια ώστε να φέρει εις πέρας το έργο, καθώς έχει σχετική εμπειρία και από το παρελθόν (Ολυμπιακή, εξυγίανση της ΔΕΗ κ.ά.).

Την ίδια στιγμή, όμως, πρόκειται και για μια από τις «καυτές πατάτες» για την κυβέρνηση, καθώς προεξοφλείται ότι μια απόπειρα αλλαγής του Ασφαλιστικού θα ανοίξει και ένα πεδίο σφοδρής πολιτικής αντιπαράθεσης με την αντιπολίτευση. Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης είχε μιλήσει εν όψει αυτών τον Σεπτέμβριο, λέγοντας ότι γνωρίζει πως θα χτυπήσουν «τα τύμπανα του πολέμου». Υπό αυτή την έννοια, η τοποθέτηση του κ. Χατζηδάκη στο συγκεκριμένο υπουργείο μπορεί να παρουσιάζεται ως αναβάθμιση, είναι όμως την ίδια στιγμή και μια επικίνδυνη αποστολή, η οποία μπορεί να έχει πολιτικό κόστος για τον ίδιο και για την κυβέρνηση συνολικότερα.

Πάντως, η μετακίνηση αυτή πιθανολογείται ότι οφείλεται και σε έναν ακόμη λόγο. Από την προηγούμενη θέση του ο κ. Χατζηδάκης επέβαλε αιφνιδιαστικά τον Νοέμβριο ένα χαράτσι  για τις ξένες επενδύσεις στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, συνολικού ύψους 110 εκατ. ευρώ. Η απόφαση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις των ξένων επενδυτών και η δυσφορία έφτασε στο κεντρικό επιτελείο της κυβέρνησης. Η παράμετρος αυτή ερμηνεύεται ως ένας διαφορετικός λόγος για τη μετακίνηση του κ. Χατζηδάκη.

Αντιμετώπιση

αστοχιών

Με την πάροδο της σύντομης πολιτικής και επικοινωνιακής επίδρασης του ανασχηματισμού, η κυβέρνηση παραμένει αντιμέτωπη με τη διαχείριση της πανδημίας και την αναμενόμενη μεγάλη κρίση στην οικονομία και στην αγορά εργασίας. Κατά τα όσα αναφέρουν συνεργάτες του Πρωθυπουργού, στο καθαρά επιδημιολογικό σκέλος προδιαγράφονται δυόμισι-τρεις πολύ δύσκολοι μήνες και υπολογίζεται ότι κάποιες, πρώτες ρεαλιστικές εκτιμήσεις και σχεδιασμοί για το μέλλον θα είναι εφικτοί από τον Απρίλιο και έπειτα.

Υπό αυτό το πρίσμα, στο Μέγαρο Μαξίμου επιχειρείται η αντιμετώπιση κάποιων αστοχιών του τελευταίου διαστήματος. Βασικές μεταξύ αυτών ήταν η πολυφωνία και οι διαφορετικές δηλώσεις, εκτιμήσεις και ανακοινώσεις από κυβερνητικά στελέχη σχετικά με τα μέτρα αντιμετώπισης της πανδημικής κρίσης. Η τελευταία εβδομάδα ήταν χαρακτηριστική ως προς αυτά, καθώς έως και την Πέμπτη ήταν συγκεχυμένη η εικόνα για το άνοιγμα των σχολείων ή αν αυτό θα συνδυαζόταν με άνοιγμα ή κλείσιμο της αγοράς και άλλα μέτρα.

Το ζήτημα

των σχολείων

Δεδομένου ότι η αντιπολίτευση είναι φανερό πως θέλει να οδηγήσει την πολιτική αντιπαράθεση στο πεδίο της πανδημίας, ορισμένοι στην κυβέρνηση εφιστούν την προσοχή στο κρίσιμο διάστημα Ιανουαρίου – Φεβρουαρίου. Οπως επισημαίνουν, οι αποφάσεις για το ποιες δραστηριότητες θα απελευθερώνονται και με ποιον τρόπο επιβάλλεται να είναι απολύτως τεκμηριωμένες και ασφαλείς, καθώς οι ανατροπές και τα πισωγυρίσματα θα έχουν πολλαπλό κόστος σε όλα τα πεδία. Υπό αυτή την έννοια, η ερχόμενη εβδομάδα και το άνοιγμα των σχολείων αντιμετωπίζονται ως ένα εξαιρετικά κρίσιμο διάστημα, κυρίως για έναν λόγο: Αν στην πορεία των επόμενων ημερών τα επιδημιολογικά δεδομένα οδηγήσουν στο να κλείσουν εκ νέου οι σχολικές μονάδες, η πολιτική ζημιά θα είναι μεγάλη.

Σύμφωνα με πληροφορίες, τα τελευταία δεδομένα εμφανίζουν αυξητικές τάσεις στους δείκτες θετικότητας του κορωνοϊού, ιδιαίτερα στην Αττική. Τα περισσότερα κρούσματα της περιόδου, η οποία περιλαμβάνει και την περίοδο των εορτών, εντοπίζονται στις ηλικίες 25-34 ετών και αυτό εντείνει την ανησυχία για τη μετάδοση προς τους ηλικιωμένους.

Το «μπετονάρισμα» του Μαξίμου

Σημαντική παράμετρος των αλλαγών τις οποίες αποφάσισε ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν και η περαιτέρω ενίσχυση του επιτελείου του στο Μέγαρο Μαξίμου. Στην ομάδα των Γιώργου Γεραπετρίτη, Γρηγόρη Δημητριάδη και Ακη Σκέρτσου προστέθηκε ο πρώην υφυπουργός Εσωτερικών Θοδωρής Λιβάνιος. Υπήρξε συνεργάτης του κ. Μητσοτάκη και κατά την περίοδο πριν από τις εκλογές του 2019 και είναι ένα από τα πρόσωπα με ιδιαίτερη και βαθιά γνώση των δημοσκοπικών και εκλογικών δεδομένων. Ο κ. Λιβάνιος, ως υφυπουργός παρά τω Πρωθυπουργώ, θα υπάγεται στον κ. Γεραπετρίτη και είναι άλλο ένα στέλεχος με κεντροαριστερή πολιτική προέλευση που προστίθεται στην καρδιά του «επιτελικού κράτους».

Το δεύτερο πρόσωπο που επιστρατεύτηκε και αναμένεται να σηματοδοτήσει μια αλλαγή στον τρόπο επικοινωνίας του Μεγάρου Μαξίμου είναι ο νέος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Χρήστος Ταραντίλης. Πρόκειται για στέλεχος με απευθείας πολιτική αναφορά στον Κυριάκο Μητσοτάκη. Εχει ένα αξιόλογο ακαδημαϊκό υπόβαθρο, υπήρξε ένας από τους νεότερους καθηγητές πρώτης βαθμίδας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο και το πολιτικό του προφίλ είναι πολύ διαφορετικό από εκείνο του προκατόχου του Στέλιου Πέτσα. Είναι μαθηματικός, με μεταπτυχιακές σπουδές στη London School of Economics, στον τομέα της επιχειρησιακής έρευνας. Από το 2017 ήταν γραμματέας Στρατηγικού Σχεδιασμού της ΝΔ, ενώ στις εκλογές εξελέγη πέμπτος βουλευτής Επικρατείας.

Σχεδιασμός σε εβδομαδιαία βάση

Κυβερνητικές πηγές αναφέρουν ότι στο εξής ο σχεδιασμός και οι ανακοινώσεις θα γίνονται σε εβδομαδιαία βάση. Κατά την ίδια γραμμή πληροφόρησης, η επιτροπή των ειδικών θα συνεδριάζει κάθε Παρασκευή και οι σχετικές ανακοινώσεις για τις πολιτικές αποφάσεις θα γίνονται από τον Νίκο Χαρδαλιά το απόγευμα της ίδιας ημέρας. Λέγεται ότι αυτά θα συνδυαστούν και με οδηγίες και συστάσεις προς υπουργούς, βουλευτές και όσα στελέχη παρεμβαίνουν στα μέσα ενημέρωσης, ώστε να αποφεύγεται η καλλιέργεια συγκεχυμένων και λανθασμένων εντυπώσεων. Αυτό αναμένεται να δοκιμαστεί στην πράξη τις αμέσως επόμενες ημέρες.